Профессор С.Рахметова былай дейді: «Сөйлеу арқылы адамдар қатынас жасайды. Сөйлеудің тіркесу ретіндегі әрекетінің әр түрлі болып келетінін психология ғылымы зеррттей отырып, сырттай және іштей сөйлеу деп екі топта қарастырды. Сырттай сөйлеу ауызша ауызша және жазбаша сөйлеу тілі болып бөлінеді. Сөйлеудің бұл түрі бір бірімен өзара тығыз диалектикалық байланыста болады. Өйткені сырттай сөйлеу мен іштей сөйлеудің физиологиялық негізі бір ми жарты шарлары қабығындағы екінші сигнал системасының механизмдері. Олардың негізінде сөйлеу органдарының қозғалысына шығатын кинестикалық сезімдер жатыр. Кинестикалық түйсікке негізделген шығарма мен мазмұндама жазу балалардың қабылдауын дамытып, зейін өрісін кеңейтеді, тілін, ойын дамытады, оларды қиял шыңына шарықтатып, тәтті сезімге бөлейді. Жүргізілген зерттеулерге сүйенсек, оқушыың тілін дамыту үшін қазақ тілінен берілетін жаттығулар, тапсырмалар жүйелі жүргізілсе, деген қорытындыға келеміз. Зерттеуіміздің мақсат міндеттеріне, ғылыми болжамына, негіздей отырып, жүргізілген зерттеу жұмыстарының барысында жинақталған мәліметтерді талдай келіп, төмендегідей қорытынды жасаймыз:
Зерттеліп отырған мәселеге қатысты теориялық және әдістемелік еңбектерді зерделей келіп, қазақ тілі сабақтарында тіл дамытудың теориялық негіздері айқындалды.
Қазақ тілі сабағында тіл дамытудың мүмкіндіктері айқындалды.
Сөздік жұмысының жүргізілу жолдары белгіленді.
Қазақ тілі сабақтарында тіл дамытудың моделі ұсынылып, белгіленді.
ІV. Пайдаланылған әдебиеттер
Президентің халыққа жолдауы Егемен Қазақстан 2001
Верещегин Е.М. Язык и культура М., 1977
Бастауыш мектептегі қазақ тілінің әдісі (ред. Басқарған Қ.Жұбанов)
Аманжолов С. Қазақ әдеби тілінің қысқаша синтаксистік курсы
Сарыбаев Ш.Х. Қазақ тілі методикасының кейбір мәселелері Алматы, 1956
Бегалиев Ғ. Бастауыш мектепте қазақ тілі методикасының мәселелері Алматы, 1957
Сауранбаев Н. Ана тілін оқыту туралы халық мұғалімі №11
Ысқақов А. Қазіргі қазақ тілі Алматы, 1991
Әміров Е. Бірнші сыныпта оқушылардың тілін дамыту үшін істелетін жұмыстар Алматы, 1957
Аханов К. Тіл біліміне кіріспе Алматы, 1994
Серғалиев М. Синактаксистің кейбір мәселелері Алматы, 1990
Кәтенбаева Б. Тіл ұстарту жұмыстары бойынша әдістемелік нұсқаулар Алматы, 1998
Құлмағанбетова Б. Кіші мектеп жастағы оқушылардың тілін дамыту Алматы, 1978
Рахметова С. Қазақ тілін оқыту методикасы Алматы, 1991
Құлмағанбетова Б. Қазақ тілі сабақтарына байланысты тіл дамыту жұмыстарын ұйымдастыру Алматы, 1960
Пешковский А.М. Навыки и чтения письма и устной речи в школе для малограмотных М.,1932
Розенталь Д.Э. Культура речи М.,1964
Байтұрсынов А. Әліпби Алматы, 1932
Достарыңызбен бөлісу: |