Жеке тұқым қуалаушылық Тәрбиелік орта Болмыс Еңбекәр екеті Қарым - қатынас

Себебі эмоционалдық қарым – қатынас арқылы жоғарыда айтылған білім қоры оқушылардың идеялық көзқарастарын, адамгершілік сапалары халық қағидалары негізінде қалыптасады. Бұл сапаларды қалыптастыруға «Атадан қалған асыл сөз», «Ұлдан ұлағат, қыздан қылық», «Ата мен әже ісі бізге өнеге» тақырыбында іске асырылды. Аталған интеллектуалды және эмоционалды саналар оқушылардың дүниетанымын дамытуда іс – әрекет – тәжірибе арқылы көрініс береді.

Оны біз оқушылардың қалыптасқан дүниетанымдық бағыты, оның азаматтық бейнесі арқылы бағдарлай аламыз. Әрине, іс – әрекетке – тәжірибелік сапалары қалыптасу үшін міндетті түрде оқушыларды іс – әрекетке, интергративтік түрде ұйымдастырлған шаралар арқылы жүзеге асырамыз. Мысалы , пікір алысу, іскерлік рөлдік ойындар өткізу, көзқарас сабақтары, педагогикалық жағдаяттар шешу, танымдық сайыстар өткізу

( қосымша схема ) арқылы көрсетсем төмендегідей алуға болады.

2. Сенім

4. Қөзқарас

5. Білім

6. Әрекет

7. Парасат

8. Ұлттық сана

9.Ұлттық болмыс

10. Ұлттық молраль

11. Ұлттық ойлау

Себебі, тек қана іс – әрекет жүзінде баланың ішкі позициясы, дүниетанымдық бағыты айқын көрініс бере алады. Оларды мен арнайы ұйымдастырған сыныптан тыс шарамда байқадым. Олар «Тағылымы мол-Наурыз мейрамы», «Көргені жақсы көш бастайды» т.б.

Жоғарыда айтылған оқушылардың интеллектуалдық, эмоционалдық, іс – әрекет – тәжірибелік сапаларының қалыптасқандығы мен төменде көрсетілген бағалау өлшемдері арқылы айқындадым. Қосымша схема арқылы былай алуға болады.

Дүниетаным : 1. Экологиялық көзқарастар

2. Эстетикалық көзқарастар

3. Саяси көзқарас

4. Құқықтық көзқарас

5. Діни көзқарас

6. Педагогикалық

7. Этикалық

8. Әлеуметтік психологиялық

9. Философиялық

Сонымен бірге бағалау өлшемдері төмендегіше :

• 
  Дүниеге философиялық, ғылыми көзқарастары.
  
• 
  Мінез–құлығындағы көрініс, моралдық – этикалық талаптарды орынлауы, қабылдауы.
  
• 
  Іс – әрекетінде пайдалануы.
  

Орта деңгей – халық тағылымдарының танымдық, тәрбиелік мәнін түсінуге құлшынысы бар, бірақ тұрмыс – тіршілікте пайдалануы жүйелі қалыптаспаған.

Төмен деңгей – халық тағылымдарының танымдық мәніне көңіл бөлмейді, тұрмыс – тіршілікте пайдалану дағдылары қалыптаспаған.