Жауабы:  m(Cu ) = 8 г.  7

106 
Шешуі: 
Сутекпен тек мыс (II) оксиді ғана әрекеттеседі: 
х г 6 г 
CuO + H
2
= Cu + H
2
O 
80 г/моль 18 г/моль 
Реакция теңдеуі бойынша пропорция құрамыз: 
х г CuO – 6 г Н
2
O, 
80 г/моль CuO – 18 г/моль Н
2
O. Бұдан: х = 26,66 г.
m(Cu) = m(қоспа) – m(CuО) = 40,00 г – 26,66 г = 13,33 г; 
Мыстың қоспадағы массалық үлесі:
ω(Cu) =
m(Cu)
m(қоспа)
∙ 100% =
13,33 г
40 г
∙ 100% = 33,33%
Мыс (II) оксидінің қоспадағы массалық үлесі:
ω(CuО) =
m(CuО)
m(қоспа)
∙ 100% =
26,66 г
40 г
∙ 100% = 66,66%
Жауабы: 
ω(Cu) = 33,33%; ω(CuO) = 66,66%.
§ 6.3. Мырыш 
 
5. 
Келесі айналымдарды жүзеге асыруға болатын химиялық реакция 
теңдеулерін жазыңыздар:
 
а) Zn → 
ZnSO
4
→ 
Zn 
↓ 
ZnO → 
Zn(NO
3
)
2
Zn
3
(PO
4
)
2
ә) Zn → 
ZnСl
2
→ 
Zn(OH)
2
K
2
[Zn(OH)
4
] 
 
а) 
Zn + Н
2
SO
4 
→ ZnSO
4 
+ Н
2
↑ 
2ZnSO
4 
+ 2Н
2
О → 2Zn + 2Н
2
SO
4 
+ О
2
↑ 
2Zn + О
2
→ 2ZnO 
ZnO + 2НNO
3
→ Zn(NO
3
)
2 
+ Н
2
О 
ә)
Zn + 2НСl → ZnСl
2 
+ Н
2
↑ 
ZnСl
2 
+ 2NaOH → Zn(OH)
2
+ 2NaСl 
3Zn(OH)
2
+ 2H
3
PO
4 
→ Zn
3
(PO
4
)
2 
+ 6Н
2
О 
Zn(OH)
2
+ 2KOH → K
2
[Zn(OH)
4
] 
 
6. 
Массасы 30 г мыстың мырышпен құймасын күкірт қышқылымен 
өңдеген. Бұл кезде 4,4 л (қ.ж.) сутек бөлінген. Бұл құймадағы 
мырыштың массалық үлесін (%) есептеңіздер. 
Шешуі:
Күкірт қышқылымен тек мырыш қана сутек бөле әрекеттеседі: 
х г 4,4 л 
Zn + H
2
SO
4
= ZnSO
4
+ H
2
65 г/моль 22,4 л/моль 

107 
Реакция теңдеуі бойынша пропорция құрамыз: 
х г Zn – 4,4 л Н
2
, 
65 г/моль Zn – 22,4 л/моль Н
2
. Бұдан: х = 12,76 г Zn. 
Құймадағы мырыштың массалық үлесі:
ω(Zn) =
m(Zn)
m(құйма)
∙ 100% =
12,76 г
30 г
∙ 100% = 42,56%
Жауабы:
ω(Zn) = 42,56%. 
 
7. 
Құрамында мырыш сульфиді және жанбайтын қоспалары бар 2 т 
кенді күйдіру үшін 1200 м
3
оттек жұмсалады. Кендегі ZnS құрамын (%) 
анықтаңыздар. 
Шешуі: 
х кг 12 м
3
2ZnS + 3O
2
= 2ZnO + 2SO
2
↑ 
97 г/моль 22,4 л/моль 
Химиялық реакция теңдеуі бойынша пропорция құрамыз:
х кг ZnS – 12 м
3
O
2
, 
2 ∙ 97 г/моль – 3 ∙ 22,4 л/моль O
2
.
Бұдан: х(ZnS) = 346,4 кг;
Кендегі ZnS массалық үлесі:
ω(ZnS) =
m(ZnS)
m(кен)
∙ 100% =
346,4 кг
2000 кг
∙ 100% = 17,5%
Жауабы: 
ω(ZnS) = 17,5%. 
§ 6.4. Хром 
3.
Тотығу-тотықсыздану процесіндегі хромның рөлін анықтаңыздар: 
CrO
3
+ H
2
S → Cr
2
(SO
4
)
3
+ S + H
2
O 
Электрондық баланс әдісімен коэффициенттерін анықтаңыздар. 
Шешуі: 
Cr
+6
O
3
+ H
2
-2
S → Cr
+3
2
(SO
4
)
3
+ S
0 
+ H
2
O 
тотықтырғыш Cr
+6 
+ 3ē → Cr
+3
/2 тотықсыздану 
тотықсыздандырғыш S
-2 
– 2ē → S
0
/3 тотығу 
 
2CrO
3
+ 3H
2
S → Cr
2
(SO
4
)
3
+ 3S
+ H
2
O 
 

108 
4.
Келесі айналымдарды жүзеге асыратын реакция теңдеулерін 
жазыңыздар: 
a) Cr → CrCl
3
→ Cr(OH)
3 
→ Cr(NO
3
)
3 
↓
K[Cr(OH)
4
] 
ә) Cr
2
(SO
4
)
3 
→ Cr(OH)
3 
→ Cr
2
O
3
→ Cr → Cr
2
S
3
б) Cr
2
(SO
4
)
3
→ K
2
Cr
2
O
7
→ K
2
CrO
4
→ BaCrO
4
Шешуі: 
а)
2Cr + 3Cl
2 
→ 2CrCl
3
CrCl
3 
+ 3NaOH → Cr(OH)
3
↓ + 3NaCl 
Cr(OH)
3 
+ 3HNO
3 
→ Cr(NO
3
)
3 
+ 3H
2
O 
Cr(OH)
3 
+ KOH → K[Cr(OH)
4
] 
ә) 
Cr
2
(SO
4
)
3 
+ 3NaOH → Cr(OH)
3 
+ 3Na
2
SO
4 
2Cr(OH)
3 
→ Cr
2
O
3
+ 3H
2
O 
2Cr
2
O
3
→ 4Cr + 3O
2
2Cr + 3S → Cr
2
S
3
б) 
Cr
2
(SO
4
)
3
+ 2KMnO
4
+ 7H
2
O → K
2
Cr
2
O
7
+ 2Mn(OH)
4
+ 3H
2
SO
4
K
2
Cr
2
O
7
+ 2KOH → 2K
2
CrO
4 
+ H
2
O 
K
2
CrO
4
+ BaCl
2
→ BaCrO
4 
+ 2KCl 
5.
Хром (III) хлоридінің ерітіндісіне калий сульфидінің ерітіндісін 
құйсақ, бұл кезде хром (III) гидроксидінің қоймалжың жасыл тұнбасы 
түзіледі. Тұздың гидролиз теңдеуін жазып, осы құбылысты 
түсіндіріңіздер. 
Шешуі: 
Хром (III) хлориді – катион бойынша, калий сульфидінің анион 
бойынша гидролизденеді: 
Cr
3+ 
+ Н
2
О ↔ CrОН
2+ 
+ Н
+ 
S
2-
+ H
2
O ↔ HS
-
+ OH
-
Егер бұл тұздардың ерітінділері бір ыдыста болса, онда әрқайсысының 
өзара гидролизденуі күшейеді, себебі Н
+ 
және OH
- 
иондары әлсіз H
2
O 
электролитін түзеді. Бұл жағдайда гидролиздік тепе-теңдік оңға қарай 
ығысып, берілген әрбір тұздың гидролизі Cr(OH)
3 
және H
2
S түзілуімен 
аяғына дейін жүреді. 
Иондық теңдеуі: 
2Cr
3+ 
+ 3S
2-
+ 6H
2
O = 2Cr(OH)
3
↓ + 3H
2
S↑ 
Молекулалық теңдеуі: 
2CrCl
3
+ 3К
2
S + 6H
2
O = 2Cr(OH)
3
↓ + 3H
2
S↑ + 6KCl 
6. 
Құрамында хром (III) оксиді және 12% қоспасы бар 20 кг кеннен 
алюмотермиялық жолмен алынған хромның массасын есептеңіздер. 
Шешуі: 
Кеннің құрамындағы хром (III) оксидінің массасы: 
20 кг кен - 100% 
х кг Cr
2
O
3 
- 88%. Бұдан: х = 17,6 кг. 
17,6 кг
t
0
у кг 
Cr
2
O
3
+ 2Al = 2Cr + Al
2
O
3 
152 г/моль 52 г/моль 

109 
Химиялық реакция теңдеуі бойынша пропорция құрамыз:
17,6 кг
Cr
2
O
3
- 
у кг
Cr, 
152 г/моль
Cr
2
O
3
– 
2∙52 г/моль
Cr. Бұдан: у = 12,0 кг. 
Жауабы:_m(_Cr_)_=_12,0_кг.__7.'>Жауабы:
m(
Cr
) 
= 12,0 кг. 
 
7. 
Массасы 100 г натрий хроматының сулы ерітіндісіне барий 
нитратының артық мөлшерін құйғанда, массасы 10,12 г тұнба алынған. 
Бастапқы ерітіндідегі натрий хроматының массалық үлесін 
анықтаңыздар. 
Шешуі:
х г 10,12 г 
Na
2
CrO
4
+ Ba(NO
3
)
2
= 2NaNO
3
+ BaCrO
4
↓ 
162 г/моль 253 г/моль 
Химиялық реакция теңдеуі бойынша пропорция құрамыз:
х г
Na
2
CrO
4
– 
10,12 г
BaCrO
4
↓, 
162 г/моль
Na
2
CrO
4
– 
253 г/моль
BaCrO
4
↓. Бұдан: х = 6,48 г Na
2
CrO
4
. 
ω(Na
2
CrO
4
) =
m(Na
2
CrO
4
)
m(ерітінді)
∙ 100% =
6,48 г
100 г
∙ 100% = 6,48%
Жауабы:
ω(Na
2
CrO
4
) = 6,48%. 
 
8. 
Құрамында 100 кг хром бар феррохромды алу үшін құрамында 30% 
FeCr
2
O
4
болатын хромды теміртастың қанша массасы қажет?
 
Шешуі: 
M(FeCr
2
O
4
) = 224 г/моль 
Заттың формуласы бойынша пропорция құрамыз: 
Егер 224 г FeCr
2
O
4
құрамында - 104 г Cr болса, 
Онда х г FeCr
2
O
4 
құрамында - 100 · 10
3
г Cr болады. Бұдан: х = 215,4 
кг. 
Қажетті хромды теміртастың массасы: 
215,4 кг - 30% 
у кг - 100%. Бұдан: у = 718 кг хромды темір тас кені қажет. 
 
Жауабы: 
m(FeCr
2
O
4
) = 718 кг. 

110 
§ 6.5. Темір 
 
3. 
Темір хлормен әрекеттескенде темір (III) хлориді түзіледі, ал темір 
тұз қышқылымен әрекеттескенде темір (II) хлориді алынады. Бұл 
реакциялардың химиялық теңдеулерін жазып, неліктен әртүрлі 
құрамды темір хлоридтері түзілетінін түсіндіріңіздер. 
Шешуі: 
Темір қосымша топшаның көптеген металдары сияқты орташа белсенді 
металл болып табылады. Белсенді бейметалдар темірді +3 тотығу 
дәрежесіне дейін тотықтырады: 
2Fe + 3Cl
2
= 2FeCl
3 
Темір кәдімгі қышқылдарда өзі +2 тотығу дәрежесіне дейін тотығып, 
сутекті тотықсыздандырады: 
Fe + 2HCl = FeCl
2
+ H
2
↑ 
4.
Темір, тұз қышқылы және натрий гидроксидінен темір (II) оксидін 
қалай алады? 
Шешуі: 
Fe + 2HCl = FeCl
2
+ H
2
↑ 
FeCl
2
+ 2NaOH = Fe(OH)
2
+ 2NaCl 
Fe(OH)
2 
→ FeO + H
2
O 
5.
Темір сұйылтылған азот қышқылымен реакцияға түсіп, темір (III) 
нитратын, азот (II) оксидін және су түзеді. Бұл реакцияның теңдеуін 
жазыңыздар және электрондық баланс теңдеуін құрыңыздар. 
Шешуі:
 
Fe
0
+ HN
+5
O
3
= Fe
+3
(NO
3
)
3 
+ N
+2
O + H
2
O 
Fe
0
– 3ē → Fe
+3
/1
N
+5 
+ 3ē → N
+2
/1 
Fe + 4HNO
3
= Fe(NO
3
)
3 
+ NO + 2H
2
O 
 
6. 
Қыздырылған Fe
2
O
3
арқылы сутекті өткізіп, темір алуға болады. 
Көлемі 2,24 л сутек жұмсалсан кезде алынған темірдің массасын 
есептеңіздер. Реакция өнімінің шығымы теориялық мүмкіндіктің 95%-
ін құрайды.
 
Шешуі: 
Химиялық реакция теңдеуі: 
2,24 л х г 

111 
Fe
2
O
3
+ 3H
2
= 2Fe + 3H
2
O 
22,4 56 
л/моль г/моль 
Реакция теңдеуі бойынша пропорция құрамыз: 
2,24 л H
2
- х г Fe, 
3∙22,4 л/моль H
2
- 2∙ 56 г/моль Fe. Бұдан: х = 3,73 г. 
Өнімнің шығымын ескерсек: 
3,73 г – 100%, 
у г - 95%. Бұдан: у = 3,55 г. 
 
Жауабы: 
m(Fe) = 3,55 г.
 
7.
Келесі айналымдарды жүзеге асыруға мүмкіндік беретін химиялық 
реакция теңдеулерін жазыңыздар: 
Шешуі: 
а) Fe
0 
→ FeCl
2
→ Fe(OH)
2
→ FeO → Fe 
ә) Fe
0
→ Fe
3+
→ Fe
0
→ Fe
2+
→ Fe(OH)
2
→ Fe(OH)
3
 
а) 
Fe + 2HCl = FeCl
2
+ H
2
↑ 
FeCl
2
+ 2КОН = Fe(OH)
2 
+ 2КCl
Fe(OH)
2
→ FeO + H
2
O 
FeO + H
2 
= Fe + H
2
O 
ә) 
2Fe + 3Cl
2
= 2FeCl
3 
эл.тогы 
2FeCl
3(балқымасы) 
→ 2Fe
0 
+ 3Cl
2
↑
Fe
0
+ 2HCl = FeCl
2
+ H
2
↑ 
FeCl
2
+ 2NaОН = Fe(OH)
2 
+ 2NaCl
4Fe(OH)
2 
+ O
2
+ 2H
2
O = 4Fe(OH)
3

жүктеу/скачать 2,05 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: