Бекишев Қ., Танабаева Б. А. Шығарылған химия есептері

12 
m(HgО) = m(Hg) + m(О
2
) = 50,2 г + 4 г = 54,2 г 
 
Жауабы: 
m(HgО) = 54,2 г.
 
§18. Зат мөлшері. Моль. Авогадро саны. Молярлық масса 
 
5. 
Мөлшері: а) 0,2; б) 2; в) 5 моль суда қанша молекула болатынын 
есептеп шығарыңыздар. 
Шешуі: 
a)
N(H
2
O) = ν(H
2
O) · N
A 
= 0,2 моль · 6,02 · 10
23
моль
-1
= 1,204 · 10
23
 
б) N(H
2
O) = ν(H
2
O) · N
A 
= 2 моль · 6,02 · 10
23
моль
-1
= 12,04 · 10
23 
в) N(H
2
O) = ν(H
2
O) · N
A 
= 5 моль · 6,02 · 10
23
моль
-1
= 30,1 · 10
23 
Жауабы:
a) N(H
2
O) =1,204 · 10
23
, ә) N(H
2
O) = 12,04 · 10
23
, б) N(H
2
O) = 30,1 · 10
23
 
6.
Берілген атомдар санын моль өлшемімен өрнектеңіздер: 
а) 12,04∙10
23 
атом темір; б) 3,01∙10
23 
атом сутек;
в) 6,02∙10
23 
атом көміртек. 
Шешуі: 
а)
ν(Fe) =
N(Fe)
N
A
=
12,04 · 10
23
6,02 · 10
23 
моль
−1
= 2 моль
б) 
ν(H) =
N(H)
N
A
=
3,01 · 10
23
6,02 · 10
23 
моль
−1
= 0,5 моль
в) 
ν(C) =
N(C)
N
A
=
6,02 · 10
23
6,02 · 10
23 
моль
−1
= 1 моль
 
Жауабы: 
а) ν(Fe) = 2 моль; б) ν(H) = 0,5 моль; в) ν(C) = 1 моль. 
 
7.
Көлемі 1 л суда қанша молекула бар және оның (зат) мөлшері қанша 
болады? 
Шешуі: 
Есептің шартында айтылмағандықтан судың тығыздығын 1 г/мл деп 
аламыз. Демек: m(H
2
O) = V(H
2
O) ∙ ρ(H
2
O) = 1000 мл ∙ 1 г/мл = 1000 г. 
ν(H
2
O) =
m(H
2
O)
М (H
2
O )
=
1000 г
18 г/моль
= 55,5 моль
N(H
2
O) = ν(H
2
O) · N
A
= 55,5 моль · 6,02 · 10
23
моль
-1
= 334,44 · 10
23 
=
= 3,34 · 10
25
молекула.

13 
Жауабы: 
ν(H
2
O) = 55,5 моль, N(H
2
O) = 3,34 · 10
25
молекула. 
 
9.
Берілген реакция теңдеуіне сай: 4Fe + 3O
2
= 2Fe
2
O
3 
массасы 5,6 г 
темір әрекеттескенде шығатын темір (III) оксидінің массасын және зат 
мөлшерін есептеп шығарыңыздар. 
Шешуі:
5,6 г х г 
4Fe + 3O
2
= 2Fe
2
O
3 
56 г/моль 160 г/моль 
ν(Fe) =
m(Fe)
M(Fe)
=
5,6 г
56 г/моль 
= 0,1 моль
Реакция теңдеуі бойынша пропорция құрамыз: 
4 моль Fe - 2 моль Fe
2
O
3
, 
0,1 моль Fe - х моль Fe
2
O
3
. Бұдан: х = 0,05 моль.
Оның массасы:
m(Fe
2
O
3
) = ν(Fe
2
O
3
) · M(Fe
2
O
3
) = 0,05 моль · 160 г/моль = 8 г 
 
Жауабы: 
ν(Fe
2
O
3
) = 0,05 моль, m(Fe
2
O
3
) = 8 г.
 
 
II тарау. Оттек. Оксидтер. Жану 
§21. Оттектің жалпы сипаттамасы және табиғатта таралуы 
 
5. 
Судың және құмның (SiO
2
) құрамындағы оттектің массалық үлесін 
(%) есептеңіздер. 
Шешуі: 
M
r
(H
2
O) = 2 · A
r
(H) + A
r
(O) = 2 · 1 + 16 = 18 
ω(O) =
A
r
(O)
M
r
(H
2
O)
· 100% =
16
18
· 100% = 88,88%
M
r
(SiO
2
) = A
r
(Si) + 2 · A
r
(O) = 28 + 2 · 16 = 60 
 
ω(O) =
2 · A
r
(O)
M
r
(SiO
2
)
· 100% =
32
60
· 100% = 53,33%
Жауабы: 
88,88%; 53,33%. 
6.
Глюкозаның С
6
Н
12
О
6
құрамында қанша пайыз (%) оттек бар екенін 
табыңыздар. 
Шешуі: 

14 
M
r 
(C
6
H
12
O
6
) = 6 · A
r 
(C) + 12 · A
r 
(H) + 6 · A
r 
(O) = 72 + 12 + 96 = 180 
 
ω(O) =
6 · A
r
(O)
M
r
(C
6
H
12
O
6
)
· 100% =
72
180
· 100% = 40%
 
Жауабы: 
ω(O) = 40%. 
 
7.
Алюминий оксиді (Al
2
O
3
) табиғаттағы боксит құрамында 25% 
мөлшерінде кездеседі. Массасы 1 т бокситтегі алюминийдің және 
оттектің массалық үлесін (%) есептеп шығарыңыздар. 
Шешуі: 
m(Al
2
O
3
) = 1000 кг · 0,25 = 250 кг 
Алюминий оксидінің формуласы бойынша пропорция құрамыз: 
Егер 102 г Al
2
O
3 
құрамында - 54 г Al болса, 
Онда 250 кг Al
2
O
3
құрамында - х кг Al болады. Бұдан: х = 132,35 кг. 
ω(Al) =
m(Al)
m(боксит)
· 100% =
132,35 кг
1000 кг
· 100% = 13,23%
Егер 102 г Al
2
O
3 
құрамында - 48 г О болса, 
Онда 250 кг Al
2
O
3 
құрамында - х кг О болады. Бұдан: х = 117,64 кг. 
ω(О) =
m(О)
m(боксит)
· 100% =
117,64 кг
1000 кг
· 100% = 11,76%
Жауабы: 
ω(Al) = 13,23%; ω(O) = 11,76%.
 
 
§22. Оттектің физикалық қасиеттері. Оттекті алу 
 
9. 
Калий перманганаты KMnO
4
; калий хлораты KClO
3
; сынап (II) оксиді 
HgO құрамындағы оттектің массалық үлесін (%) табыңыздар. Оларды 
оттектің массалық үлесінің арту ретімен орналастырыңыздар. 
 
Шешуі: 
M
r
(KMnO
4
) = A
r
(K) + A
r
(Mn) + 4 · A
r
(O) = 39 + 55 + 64 = 158 
 
ω
1
(O) =
4 · A
r
(O)
M
r
(KMnO
4
)
· 100% =
64
158
· 100% = 40,5%
M
r
(KClO
3
) = A
r
(K) + A
r
(Cl) + 3 · A
r
(O) = 39 + 35,5 + 48 = 122,5 
 

15 
ω
2
(O) =
3 · A
r
(O)
M
r
(KClO
3
)
· 100% =
48
122,5
· 100% = 39,18%
M
r
(HgO) = A
r
(Hg) + A
r
(O) = 201 + 16 = 217 
ω
3
(O) =
A
r
(O)
M
r
(HgO)
∙ 100% =
16
217
∙ 100% = 7,37%
 
Жауабы: 
ω
1 
˃ ω
2 
˃ ω
3
.
10.
Массасы 12,25 г бертолле тұзы KClO
3
айырылғанда бөлінетін 
оттектің зат мөлшерін есептеңіздер. 
Шешуі: 
12,25 г х моль 
2KClO
3
→ 2KCl + 3O
2
↑ 
83,5 г/моль 3 моль 
ν(KClO
3
) =
m(KClO
3
)
M(KClO
3
)
=
12,25 г
83,5 г/моль 
= 0,15 моль
Реакция теңдеуі бойынша пропорция құрамыз:
2 моль KClO
3
- 3 моль O
2
, 
0,15 моль KClO
3
- x моль O
2
. Бұдан: х = 0,225 моль.
Оның массасы: m(O
2
) = ν(O
2
) · M(O
2
) = 0,225 моль · 32 г/моль = 7,2 г 
 
Жауабы: 
ν(O) = 0,225 моль, m(O
2
) = 7,2 г.
 
 
§23. Оксидтер. Олардың атаулары 
 
5. 
Мыс екі түрлі оксид түзеді. Олардың құрамында 79,9% және 88,8% 
мыс бар. Сол оксидтердің формуласын тауып, әрқайсысын атаңыздар. 
Шешуі: 
1) ω(Cu) = 79,9%; ω(O) = ω(зат) – ω(Cu) = 100 – 79,9 = 20,1%. 
Заттың массасы 100 г үлгісін қарастырған ыңғайлы. Ондағы мыс пен 
оттектің массалары сәйкесінше: m(Cu) = 79,9 г; m(О) = 20,1 г; 
Мыс пен оттек атомдарының зат мөлшерлерін х және у моль деп 
белгілесек, оксидтің формуласы Cu
x
O
y
болады. 
x ∶ y =
m(Cu)
M(Cu)
∶
m(O)
M(O)
=
79,9
64
∶
20,1
16
= 1,25 ∶ 1,25 = 1 ∶ 1

16 
Яғни, оксидтің эмпирикалық (ең қарапайым) формуласы: CuO 
2) ω(Cu) = 88,8%; ω(O) = ω(зат) – ω(Cu) = 100 – 88,8 = 11,2% 
Заттың массасы 100 г үлгісін қарастырған ыңғайлы. Ондағы мыс пен 
оттектің массалары сәйкесінше: m(Cu) = 88,8 г; m(О) = 11,2 г. 
Мыс пен оттек атомдарының зат мөлшерлерін сәйкесінше х және у 
моль деп белгілесек, оксидтің формуласы Cu
x
O
y
болады. 
x ∶ y =
m(Cu)
М(Cu)
∶
m(O)
М(O)
=
88,8
64
∶
11,2
16
= 1,387 ∶ 0,7 = 2 ∶ 1
Демек, заттың эмпирикалық формуласы: Cu
2
O 
 
Жауабы: 
1 – CuO, 2 – Cu
2
O. 
 
§24. Оттектің химиялық қасиеттері. Жану 
 
4. 
Мына заттар: а) алюминий; б) натрий; в) күкіртсутек Н
2
S жанғанда 
қанша грамм оксид түзілуі мүмкін? Химиялық реакция теңдеулерін 
жазып теңестіріңіздер. 
Шешуі: 
Есептің шартында реагенттердің массалары айтылмағандықтан оны 
өзіміз таңдауға тура келеді. Мысалы, біз реагенттердің массасы 1 г 
үлгілерін алып, есептеулер жүргізейік: 
a)
Алюминийдің жануы: 
1 г х г 
4Al + 3O
2
= 2Al
2
O
3 
27 г/моль 102 г/моль 
ν(Al) =
m(Al)
M(Al)
=
1 г
27 г/моль 
= 0,037 моль
Реакция теңдеуі бойынша пропорция құрастырамыз: 
4 моль Al - 2 моль Al
2
O
3
, 
0,037 моль Al - x моль Al
2
O
3
. Бұдан: х = 0,0185 моль. 
m(Al
2
O
3
) = ν(Al
2
O
3
) · M(Al
2
O
3
) = 0,0185 моль · 102 г/моль = 1,89 г 
б) Натрийдің жануы: 

17 
1 г х г 
4Na + O
2
= 2Na
2
O 
23 г/моль 62 г/моль 
ν(Na) =
m(Na)
M(Na)
=
1 г
23 г/моль 
= 0,0435 моль
Реакция теңдеуі бойынша пропорция құрастырамыз: 
4 моль Na - 2 моль Na
2
O, 
0,0435 моль Na - x моль Na
2
O. Бұдан: х = 0,0217 моль. 
m(Na
2
O) = ν(Na
2
O) · M(Na
2
O) = 0,0217 моль · 62 г/моль = 1,35 г 
в) Күкірсутектің жануы: 
1 г х г у г 
Н
2
S + O
2
→ Н
2
О + SO
2 
34 г/моль 18 г/моль 64 г/моль 
ν(Н
2
S) =
m(Н
2
S)
M(Н
2
S)
=
1 г
34 г/моль 
= 0,03 моль
Реакция теңдеуі бойынша: ν(Н
2
S) = ν(Н
2
O) = ν(SO
2
) = 0,03 моль 
m(Н
2
O) = ν(Н
2
O) · M(Н
2
O) = 0,03 моль · 18 г/моль = 0,54 г 
m(SO
2
) = ν(SO
2
) · M(SO
2
) = 0,03 моль · 64 г/моль = 1,92 г. 

жүктеу/скачать 2,05 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: