Белослюдов: «19-ғасырдың екінші жартысынан бастап қазақ әдебиетінде жаңа кезең жазба әдебиеті басталды. Жазба әдебиеттің негізін салушы Мәшһүр Жүсіп Көпеев»

(1859-1919)

Наушабаев өлеңдерін араб, парсы, шағатай ақындарының стилінде жазған. Ақын замана жайын, ел тұрмысын, дәулет, бақыт, мінез – құлық, өнер – білім тақырыптарын сөз етеді.

Жігітке мықты дәулет амандығы,

Қанағат барға етпес надандығы.

Шар жұмып екі көзін жүргенменен,

Көрінер қалайынша адамдығы.

Әбубәкір ақын сияқты заман бұзылды, қазақтың дәурені құрыды деп, орыс халқының тепкісіне, қазақтың қоғам дамуына ілесе алмағанына назаланады.

Дүние болып кетті тарылғандай,

Бұрынғы бастан дәурен арылғандай.

Немесе:

Жылқының жүйрігі кетіп, шабаны қалды.

Бидайдың дәні кетьіп, сабағы қалды. –

деп зарлайды.

Өлеңдері дін жайында, ислам қағидалары туралы баяндайды. Дінді адамгершілік, ізгілік, имандылық жолы деп түсіндіреді.

Ақынның көзі тірісінде үш кітабы жарық көрген:

1. 
   1903 ж. «Манзұмат қазақия». Қазан. Кәрімовтер баспасы. Қазақ руларының түп-төркіні, шығу тегі тұрғысында баяндайтын өлеңмен жазылған шежіре. Басты құндылығы – қазақ ұлтының түркі тектес халықтардан жіктеп, үш жүзге бөлінуінен басталады.
   
2. 
   1903 ж. «Жұмбақ айтыс». Орынбор. Сапарғалимен айтысы
   
3. 
   1910 ж. «Алаш» өлең жинағы. Қазан. Каримовтер баспасы. 50-ден артық назым, терме, толғау, өлең – жырлар. Өлеңдері О.Хайямның рубаилары үлгісінде жазылған. Назым өлеңдерде, әсіресе, заманның азып-тозғандығын көрсетеді.
   

Ақын мұраларын алғаш зерттеуші «Әдебиет майданы» газетінің қызметкері Байтанаев. 1929 ж. Газеттінң бір санында Нұржанның Сапарғалимен айтысының мазмұны жарияланады және бірқатар өлеңдеріне сипаттама беріледі.

Н.Наушабаев шығармашылығы 1940 ж.ж. жақ – жақты зерттеле бастайды. Өлеңдерін А.Байтұрсынов та жинастырған. Ақын өлеңдерін көп жинап, баспаға жариялап жүрген әдебиет зерттеушісі С. Кенжахметов.Шежіресін қағазға түсіріп, кирилицаға аударған – М. Хакімжанова. Ақынға байланысты материалдарды жинаушы – У. Қалижанов.Ақын өлеңдеріне теориялық, ғылыми, әдеби талдау жасаған ғалым Д. Ысқақов.