Бернияз Күлеевтің ақындық әлемі
I тарау Бернияз Күлеевтің ақындық әлемі
жүктеу/скачать 201,5 Kb.
|
Бернияз К?леевті? а?ынды? ?лемі
| I тарау Бернияз Күлеевтің ақындық әлемі
"Б. Күлеевтің ақын әлеміндегі шығармашылығы" - бұл ақын шығармашылығының тамырына енген көпжылдық ізденістердің, еңбектің жемісі. Осылайша, кітаптың әр тарауы ақын тұлғасының әдеби әлемін нақты және дәл бейнелейді. Бернияз Күлеев, қазақтың талантты және талантты ақыны, өмірінің қысқа мерзімінде өлмес, өшпес құпиялары мен қайғыларын, сондай-ақ әдемі өлеңдерін қалдырды. Бұл керемет ақынның өмірі мен шығармашылығы оның жас өліміне байланысты сөзсіз және танылмайтын болды. Әйелдер тақырыбы-қазақ поэзиясы үшін жаңалық деп ешкім айтпайды. "Жамырай жазылған, жайлау жазылған" - айтылымда жазылған тақырып. Ал Берни оған екінші жағынан жақындайды. Мүмкін сіз ешқашан айтпайтын шығарсыз. Шынында да, әйел үшін Берн-өмірдің гүлі, өмірдің көрінісі. Ұзақ сапар күш пен мотивациядан басталады. Сіз құлаған сәтте, құлаған сәтте сіз оған ғибадат етесіз. Бұл жалғыздықтан қашу. Махаббат сезімінің кез-келген толқыны: махаббат, сүйіспеншілік, бір қарағанда құлау, ұзақ таңдану, ләззат алу... Берниязовтың өлеңдерінде адамның тағдыры толығымен көз жасымен, жүректен шыққан қан мен тілден көз жасымен көлеңкеленген. Мұндай жолдарда зерттеушінің өзі ақын болады. Берниастың шығармаларында қайғылы өлеңдер, қақтығыстар, қараңғы ойлар көп. Алайда, мұның бәрі стереотиптік менталитеттен басталмайтын өмірдің үлкен ағымына әкеледі. С. Джамбек Берниастың әр түрлі өлеңдерін келтіріп, оның тарихи оқиғаға, адам дәуірінің бейнесіндегі символизмге, кейде көркем әдебиетке ауысқанын атап өтті. Бұл сонымен бірге ұлттық рухпен байланысты көрсетеді. Бернияз поэзиясында. Жамбас назар аударатын негізгі тақырыптардың бірі-өлім. Бұл тақырып қазақ поэзиясында жақсы таныс. Алайда, бұл Батыс Еуропа сияқты емес. Негізгі себеп-дін. Дін бұл тақырыпты өзіне қажет жағынан ғана қарастырады. Берназда өмір мен өлім тақырыптарының қозғалысы бөлек. Ақын осы тақырыпта қалам салғанда, оның есімі шулы жазушыларды қызықтыратыны анық. Аралай, билікке, озбырлыққа, қантөгіс күштерге қарсы шыққан, таң мен Батыстың жарқын әлеміне кіре алмайтын, оған қарап тұра алмайтын ақын, Батыс Еуропа өлеңдерін жазады Данте, Гете, Байрон, Пушкин, Блок, Фета.ол атап өткендей, осы тақырыптағы өлеңдерінде ка реапканға сыйлық ретінде, реан-Ка рапсаган жаңа нәрсе тауып, оны өз жұмысына ынталандыру ретінде қолданған. Бір сәтте ол қолына қалам алып, оларды ысқылады. Ғалымның еңбектерінде бұл бағыт тезис ауқымында көрсетілген, бірақ ол үлкен әсер қалдырады. 1916 жылдан 1917 жылға дейін Бернияз 26 өлең жазды. Арнау әндерінен басқа, әлеуметтік маңызы бар әндер де бар. Ақын шығармашылығының ең жемісті кезеңдерінің бірі-1918 жыл, ол 34 өлең жазған кезде, оның алтауы әйгілі орыс ақыны А.С. Пушкиннің аудармаларына жатады. "Исадан Жарық"," көзден"," Жасегемм"," қиял"," Жаштийд Кос " өлеңдерінде ақын өзінің ішкі ойларын, сезімдерін, сезімдерін, нәзік және көркем сезімдерін сипаттай алды. Алайда жас ақынның кейбір өлеңдерінде ("Жак де Рагг борм трантн"," га Рэкк Тремм", Дж.Б.) үмітсіздік, оқшаулау және оқшаулау сияқты сезімдер көрінеді. С. Джамбек поэтикалық өлең ұсынады:"махаббатқа арналған бірнеше өлеңде Бернияз адам өмірінің гүлі сияқты асыл сезімнің әртүрлі қырлары мен құпияларын шебер ашты". 1920 жылдардағы зерттеуші ақынның өлеңдеріне ("эрлер Трест", "Алға", "құлар", "Заман-Ай-трестн перест", "көктем", " а, дариға-ай!"Күз", "адам", " кім бар?") бағалау олардың әлеуметтік маңызы бар мәселелерді шешетінін көрсетеді. Әдебиетші "көктем" және "ханзада К" өлеңдерінің алғашқысы Абай дәстүрінде туған Бернистің ең әдемі, ақылды және табысты шығармаларының бірі жазғанын баса айтады. Соңғысы, ерекше және алып ретінде бейнеленген, жарқыраған жердің контрасты. Бұл жерде күрделі ештеңе жоқ, дегенмен "ер адам" оның жеке басы мен сипаттамасын көрсетеді. Б. Күлеева " сен қайдасың?"(444-бет), онда автордың өзі 1922 жылы 12 тамызда жазылған" фантастикалық өлең " бағанын жазды. Өлең ұлы Абайдың Алты футына негізделген және алты тарауға бөлінген. Бірінші бөлімде ақын қазақ даласын өзгеріссіз қабылдайды және дәуірді баға жетпес арман ретінде сипаттайды. Екінші бөлімде Жастық шақ, джайловтың келбеті, жас Сұлулық және бақытты уақыт туралы айтылады-мұның бәрі таңқаларлық, сиқырлы түс ретінде сипатталады. Үшінші бөлім басты кейіпкердің жұбайына деген сүйіспеншілігін, ал төртінші бөлігі әлеуметтік және саяси өмірдегі өзгерістерді көрсетеді. Бесінші бөлімде біз аштықтың, апаттардың салдары туралы, ал соңғы бөлімде жастық шаққа оралу, жастық шақтағы қайғы туралы айтып отырмыз. Зерттеуші Б. Күлеев " қайда?"өлеңнің әдебиетке қосқан үлесі туралы айтқанда, біз өз ойларымызды жинақтап," сен қайдасың?"жазба әдебиет үлгісінде жаңа стильде орындалған жоғары көркем шығарма ақын шығармашылығының артықшылығын көрсетеді", - деп жоғары бағалайды ол. Енді ақынның "жорық", "гүл" (аяқталмаған) шығармалары оның алдындағы адамдар ретінде танымал бола бастағанда, баллада жанры алдымен Француз Провансынан Италияға, содан кейін Еуропаға, тіпті Ресейдегі балладаға, кеңес заманында таралды.С. Тихонов, Э. г. К. Багрицкий. М. Симоновтың балладаға қосқан елеулі үлесіне түсінік бере отырып, ол бұл жұмыстарды "баллада"деп атауға болмайды деп ескертеді. Зерттеуші" гүл " өлеңін өзі ұсынған жүйе аясында оқып жатқанын және оның мазмұнының осы құрылымында бұл аяқталған жұмыс екенін дәлелдеуді талап етеді. Автор Б. Күлеевтің шығармашылығын жалпы бағалай отырып, ол: "Бернияз Күлеев-терең көркемдік мәні, поэтикалық көзқарасы, мистикасы мен мистикасы бар лирик ақын. Ол Қазақ поэзиясында Ш.Бөкеев, М. Жұмабаев сияқты "Мен" деген лириканы қалыптастырған ақындардың бірі. Орыс символистері Мергковский, Брюс, Балмонт блоктарға еліктеп, бастапқыда қазақ поэзиясына осы бағыттың кейбір ерекшеліктерін әкелді. Ол осы сипаттағы өлеңдер жазды. Б. көркем образ, бейнелі образ-сезім тудыру қабілеті. Ашық қабақ бояуы, көркем тропаламиндер тек қана емес. Ақынның поэтикалық тілінде әртүрлі алмастырулар, қабірлер, көркемдік өрнектер жиі кездеседі. Оның өлеңдерінде әртүрлі рационалды салыстырулар мен метафоралар сәтті кездеседі. Ақын бір-бірінде сипатталған екі құбылыс арқылы кемшіліктердің егжей-тегжейін болдырмай, тек бір поэтикалық сурет жасайды. Бұл екі құбылыс рационалды теңдік арқылы біртұтас тұтастыққа біріктіріледі. Ақын сонымен қатар метафоралық тәсіл арқылы абстрактілі ұғымдарды, ой мен сезім құбылыстарын көркемдік бейнелеуде шебер. Поэтикалық контексте поэтикалық метафоралар ұтымды қолданылады. Мұның бәрі, әрине, ақынның көркемдік көкжиегін анықтайтын қасиеттер". Осылайша, Бернияз Күлеевтің өмірі мен шығармашылығы ақынның күрделі өмірлік құбылыстарымен, тарихи кезеңдермен, оның ішінде романтикалық, символдық, мистикалық мотивтермен, күрделі өлеңдермен, философиялық, қайғылы өлеңдермен, шермен, қараңғы ойлармен, махаббат азаптарымен, өмірге арналған шығармалар жинақтарымен, махаббат жырларымен, өлеңдермен, мақалалармен, өлеңдермен,мақалалармен, өлеңдермен, өлеңдермен, өлеңдермен, өлеңдермен, өлеңдермен, өлеңдермен, өлеңдермен, өлеңдермен, өлеңдермен, өлеңдермен, өлеңдермен, психологиялық коннотациялары бар реалистік ландшафттың үлгілері. Б. Күлеевтің негізгі шығармашылық бағыты-лирика жанры. Ол махаббат сезімін көп айтатын ақын.Ақынның екі-үш өлеңі сюжеттің сюжетіне емес, бір лирикалық мазмұнға негізделген. Сондықтан Бернис-с.жамбековтың поэтикалық энергиясы мен шығармашылығының көздері жанрда көрініс тапқан". Б. Құлеевтің поэтикалық мұрасы. Аңдатпа). [5.15 бет] Бернас поэзиясының шығу тегі, репрессиясы, эволюциялық даму кезеңдері сияқты мәселелерді қарастырудың қажеті жоқ. Өйткені ән шығарған дерлік он жыл, тығыз, әрбір батыл, от судьбы үрдісі бұзылуына. 1916! Бұл қарама-қайшылықтарға толы және олар бір күнді талап етеді, 19 бірнеше жыл бұрын босату уақыты. Бірақ бұл тіпті сезімтал жүректің, сезімтал ақылдың, сезімтал таланттың иесі үшін де маңызды емес. Керісінше, сіз соншалықты кешірілмейтін, соншалықты мазасыз, соншалықты қалаулы, соншалықты қалаулы, соншалықты қалаулы, соншалықты қалаулы, соншалықты қалаулы, соншалықты қалаулы, соншалықты қалаулы, соншалықты қалаулы, соншалықты қалаулы, соншалықты қалаулы боласыз... ("Вагам","минажати қыз","транспаза трепин"). Біз дүниеге келген сәттен бастап аяғымызда тұрған тірі адамды ешқашан кездестірмедік. Бұл жағдайда, өз уақытындағыдай, бұл табиғи құбылыс - "бұзылу" ("сәтсіздік", "мен"). Табиғат, адамзаттың анасы басынан бастап жазған осы қалыптасу кезеңінде ол өте алмады. Бірақ бәрібір, бәрібір, ойланбастан, бәрібір, бәрібір, бәрі бірдей, бәрі бірдей, бірдеңе дұрыс емес... Егер біз оларға қарай бастасақ, онда біздің алдымызда қазақ поэзиясы деп аталатын үлкен жол-бұл жолаушыны адастырмайтын қысқа, қысқа, бірақ айқын жол. Тағы бір жетістік-бұл жолдарға тікелей әсер ете бастаған Бернизинге тән белгілер. Сондықтан татуласуды поэзия сияқты ешкім жасай алмайды. "Ақынның осы тақырыптағы шығармаларын үш салаға бөлуге болады. Біреуі - әлеуметтік поэзия, екіншісі - адамның эмоциясын білдіретін ойлар, үшіншісі-махаббат құпияларын ашатын немесе табиғат көріністерін бейнелейтін түрлі-түсті лирика", - дейді ақын. Исаак Дүйшенбаев өзінің " Эпос және ақындар мұрасы "атты еңбегінде [6. Бет 292]. жүктеу/скачать 201,5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|