Бүгінгі санда: Орыс мектебінде тарихымызды қалай



Pdf көрінісі
бет8/11
Дата24.03.2017
өлшемі16,43 Mb.
#10349
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11

Қалмахан ОМАР,

Ж.Омарова атындағы 

№1 балалар саз мектебі  

директорының орынбасары,

          Қазақстан Журналистер 

одағының  мүшесі                                                                

ШЫМКЕНТ 


тар бақ сынады. «Үздік моно-

графия» аталымында Бақытжан 

Жұмағұлов, Жанатбек Ішпекбаев 

«Үздік кітаптар» аталымында 

Қосан Тасқынбаев үздік деп та-

нылды. Тарихи кітап  бойынша 

«Үздік кітаптар»  Жомарт Жеңіс, 

ал мәдениет саласы  бойынша 

 Назымбек Дүкембайдың еңбегі 

бас жүлдеге лайық болса,  Дмитрий 

М а ц ю к ,   К е ң е с   Ж а қ ы п о в , 

Меңсұлу  Жексембекова туынды-

лары «Үздік ғылыми мақала» деп 

танылды.  



Нұрлан ҚҰМАР  

ғар машылықтарын»  басқа  емес, 

бірін ші кезекте  зара мақтасып  те 

биіктен с йлейтін, к ңілдері тоқ 

«жұлдыздар» шоғырының к беюі 

шошындырады. 

Осындайда үйінің т рт қабырғасы 

сірескен кітаптың ортасында оты-

рып тағылымы мол сұхбат берген 

марқұм Ақселеу Сейдімбек ағамыз 

ойға оралады. Дүние-мүлкін, ас-

ханасын, жиһаздарын к рсетпей-

ақ абыз ағамыз сол жолы дария-

дай даналығымен, мұхиттай түпсіз 

терең білімдарлығымен жұртшылық-

тың  айызын бір қандырып еді-ау 

жарықтық! 

Салыстырмалы түрде қарай оты-

рып, әлгіндей бағдарламаларға ша-

шылған есіл қаражат ұлтты ғымызды 

бекемдейтін  ресі биік, ғибраты мол, 

тарихи-танымдық материалдарға 

бай хабарлар жасауға б лінсе к п 

нәрседен ұтпас па едік?!

Жан-дүниесі ұлттық құндылық-

тарға молынан суғарылған, қай 

келтірген сол жаңалықтарының  зі 

кесек-кесек бір туынды іспеттес бо-

латын. Міне, осылай Англияның 

«Битлз» ансамблінен бастау алған 

эстрадалық вокалды – аспаптық 

жанр дүниені шарлап әр нәсілдің 

болмысына сәйкес әдемі үндесіп 

кетті. Қандай да бір ағымның тек 

халықтық фольклорға арқа сүйегенде 

ғана  міршең болатынын «Дос-

Мұқасаннан» басқа беларусьтің «Пес-

няры»,  збектің «Ялла» ансамблі күні 

бүгінге дейін дәлелдеп келеді.

Ал енді батыстың қаңсығына 

к зсіз к белектей еліккен бүгінгі 

«жұл  дыздарымыздың»  солғын,  сүрең-

сіз әні, ирелеңдеген іс-қимылы, 

тал ғамсыз киімі, ең бастысы мұр-

нының астынан міңгірлеген дау-

сы кімге қажет? Кереғарлығы сол, 

здерін отандық шоу-бизнестің 

(саф  нерді саудаға салатын осы 

бір с з тіркесінің  зі тітіркендіреді) 

 «мэтрлары» санайтын шіркіндеріңіз 

кейде  нерлеріне к ңілі толмай сын-

СЕРПІН


КЕЗДЕСУ

АНА ТІЛІ

9

№10 (1372) 



10 – 15 наурыз

2017 жыл


У к р а и н а д а   қ а й ғ ы л ы 

оқи ға орын алды. Львов 

об лысындағы  «Степная» 

шахта сында жарылыс бо-

лып, 11 адам қаза тапты. 6 

адам түрлі жарақаттармен 

ауру ханаға  жеткізілді.

 Осыған орай елде қазаға 

ұшыраған марқұмдарды 

аза тұту күні жариялан-

ды. Апатты жағдай бойынша қылмыстық іс 

қозғалды. Жарылыстың себеп-салдарын арнайы 

мамандар анықтауға кірісті. 

зірлеген Бағдагүл БАЛАУБАЕВА

ТМД


Шахтадағы жарылыс

ЖАҺАННЫҢ ЖҮРЕК ЛҮПІЛІ



Ғарыш әлемі қызықтыр-

май қоймайды. АҚШ-тың 

Аэронавтика және ғарыш 

кеңіс тігін зерттеу ж ніндегі 

ұлт тық басқармасы (НАСА) 

Марс ғаламшарының  сирек 

кез де сетін  сәтін  суретке 

түсірді. Бұл сурет «nasa.gov» 

сайтында жарияланды. 

О с ы   с у р е т к е   қ а р а п 

 ға лым дар Марстың беткі қабаты ұсақ түйіршік 

заттарға толы болуы мүмкін деген болжам 

ж а с а д ы .   С о н д а й - а қ   м а м а н д а р д ы ң   п і к і р і 

 бойынша түйіршік заттардың астында сирек 

кездесетін, бағалы минералдар болуы мүмкін. 

Суретте құм т бенің де бары байқалады. Жаңа 

суретті, яғни Марсты зерттеу үшін құрылған 

Науs Reconnaissance Orbiter ғарыш кемесінің 

бортындағы High Resolution Imaging Science 

Experiment (HiRISE) камерасы арқылы түсірілді.



лемдік технологиялар к з ілестірмес жыл-

дамдықпен дамуда. Бүгін бір жаңа дүние пайда бол-

са, ол ертең-ақ ескіріп қалуы ғажап емес. Мәселен, 

Барселонада Meizu компаниясы mCharge 4.0 

атты смартфон қуаттайтын құрылғыны жарыққа 

шығарып, оны жұртшылыққа таныстырды. 

Мамандардың айтуынша, құрылғы әлемдегі 

ең қауіпсіз және жылдам қуаттайтын технология 

саналады екен. Компания жаңа технологияның 

мүмкіндіктерін к рсетіп, таңғалдырды. Аталған 

құрылғы 10 минутта смартфонды 60 пайызға, 18 

минут 45 секундтың ішінде 100 пайызға қуаттаған. 

К рмеде белгілі болғандай, құрылғыдағы жаңа 

дата-кабель қауіпсіздікті қамтамасыз етеді. 

 Сонымен қатар оған қуаттау процесіне монито-

ринг жасайтын смарт технологиясы бар Е Науk 

атты арнайы чип орналастырылған. Оны 10 мың 

рет еркін пайдалануға болады.

Қытай елі Абу-Дабидегі Халықаралық қару-

жарақ және әскери техника к рмесінде әуеде 

қорғанатын лазерлі құрылғыны әлем назарына 

ұсынды. 

Бұл құрылғы т мен биіктікте ұшатын ұшқыш-

роботтарды еш қиналмастан қағып түсіреді екен. 

«China Poly Group» корпорациясы шығарған бұл 

қорғаныс жүйесі қолданысқа беріліп қойған. 

Ерекшелігі сол лазерлі қару нысанаға 4 шақырым 

жерден дәл тиіп, қирата алады. «Ақырын аңшы» 

800 метр жерден қалыңдығы бес қабаттай болат 

металды тесіп  туге қабілетті екен. 

Лос-Анджелестегі Dolby Theatre театрында 

«Оскар» жүлдесінің 89-шы марапаттау рәсімінің 

қорытындысы бойынша «Үздік фильм» аталымы-

на «Ай сәулесі» картинасы ие болып, мәртебелі 

«Оскар» сыйлығын жеңіп алды. 

Б а й қ а у ғ а   ж ы л д ы ң   ү з д і к   ф и л ь м і   а т а -

ну үшін 9 фильм сынға түскен болатын. 

Олардың қатарында «Арыстан», «Ла-Ла Ленд», 

«Кедергілер», «Манчестер теңіз жанында», 

«Хаксоу Ридж», «Жасырын пішіндер» сияқты 

фильмдер бар. Осыған дейін бірнеше БАҚ «Үздік 

фильм» бойынша «Ла-Ла Ленд» фильмі жеңіске 

жеткенін хабарлаған еді. 

Апат айтып келмейді 

демекші, Австралияның 

Мель бурн  қаласындағы 

 Эссендон әуежайына жақын 

маңдағы сауда орталығына 

ұшақ құлап, 5 адам қаза тап-

ты. Құтқарушылар апат сал-

дарынан пайда болған  ртті 

с ндіруге дереу жұмылды. 

Қаза тапқандардың аты-

ж ндері мен олардың қай елдің азаматтары екені 

анықталуда. Алдын ала мәліметтер бойынша 

ұшақ медициналық мекемеге тиесілі болуы 

мүмкін екен. Бұқаралық ақпарат құралдары 

ұшақтағылардың т ртеуі турист деген болжам 

жасауда. Тергеу жұмыстары жүргізілуде.

ҒАРЫШ ӘЛЕМІ

ЕУРОПА

ШЫҢ ЕЛІ


КИНО

ОҚИҒА


Сыры көп Марс 

Жаңа смартфон

Әскери саладағы жаңалық

«Ай сәулесінің» жұлдызы жанды

Сауда орталығына құлапты...

ҚЫСҚА ҚАЙЫРЫЛҒАН 

ҒҰМЫР

Тырнақалды  леңдері республикалық 

баспас з беттерінде 1957 жылдан бері жария-

лана бастайды. Кезінде атақты ақын  бділда 

Тәжібаев оған алғы с з жазып, сәт сапар тілеген 

екен. Туған жерге деген албырт сағыныш пен 

м лдір махаббатқа толы бір топ  леңдері 1961 

жылы шыққан «Жас дәурен» атты ұжымдық 

жинақта басылады. Ақын қазақ поэзиясына 

зіндік жаңа ырғаққа құрылған, тегеурінді екпін, 

асау сезімге бай, әсем нақышпен  рнектелген 

бояуы қанық жауһар жырлар әкелді. «Ар-

ман сапары» (1963), « мірге саяхат» (1965), 

«Құмдағы мұнаралар» (1968), «Мен саған ғашық 

едім» (1970, 2005), «Аманат» (1975), «Бір той-

ым бар» (1981, 1989, 2001), балаларға арналған 

«Бақшаға саяхат» сурет-кітапшасы (1985), т рт 

томдық шығармалар жинағы (2013) жарық 

к реді. Сондай-ақ шымкенттік шайыр Олег 

Постниковтың аударуымен таңдамалы  леңдері 

«Мир созвездий» (1987) деген атпен орыс 

тілінде басылады. Бірқатар  леңдері  «Поэты 

 Казахстана» (Мәскеу қаласы, 1977, орыс тілінде), 

«Струны домбры» (1979), «Степновы ритмы» 

(1983, екеуі де украин тілінде) атты ұжымдық 

жинақтарда жарияланды. «Ақерке – Ақ Жайық», 

«Жаңғырған Маңғыстау», «Қазақстан», «Ата-

мекен», «Адамдар», «Сені ойладым», «Мені 

ойла», «Мені ізде», «Ақ қайыңдар», «Бір тойым 

бар», «Сағыныш», «Сайрашы, сандуғашым», 

«Марфуға», «Зәурешім-ау!», т.б. бірқатар 

леңдеріне жазылған әндер ел арасына кеңінен 

танымал.  лең оқып, домбырамен әуелетіп ән 

салып, күмбірлетіп күй де тартатын оның үйінен 

қонақ үзілмейді екен. 

 «Құмдағы мұнаралар» атты жыр жинағы 

үшін қайтыс болғаннан кейін, 1974 жылы 

Қазақстан Ленин комсомолы сыйлығының 

лауреаты атағы беріледі. 1997 жылы ақынның 

«Таңдамалы  леңдер жинағы» мен ол  туралы 

жазылған «Біргемін мен сендермен» атты 

естелік кітап жарық к реді. Оған отыз шақты 

әріптес қаламгер мен әдебиеттанушы ғалымның 

Т леген туралы толғаныстары енгізіледі. 

з замандастарының, жалпы әдебиетсүйер 

қауымның ұсыныс-пікіріне байланысты 1987 

жылы Қазақстан ЛКСМ Орталық Комитеті 

мен Қазақстан Жазушылар одағының «Жалын» 

журналы Т леген Айбергенов атындағы сыйлық 

белгілеген. Бұл сыйлық ақын-жазушылар 

Оңайгүл Тұржанова, Гүлнәр Салықбаева, 

Роза Мұқанова, Рахымжан Отарбаев, ғалым 

бсаттар Дербісәлиев, т.б. берілген.

РНЕКТІ  ЛЕҢ –  РІСТІ

ткен ХХ ғасырдың алпысыншы жылдарын-

дағы қазақ поэзиясы жайлы с з қозғағанда 

Тоқаш Бердияров, Мұқағали Мақатаев, Жұмекен 

Нәжімеденов, Тұманбай Молдағалиев, Қадыр 

Мырза  лі, Фариза Оңғарсынова есімдерін 

тілге тиек етпей кете алмаймыз. Осындай шы-

найы шығармашылық бәсекедегі сұрыптаудан 

суырылып ілгері шыққандардың бірі – Т леген 

Айбергенов болатын. Оның лирикасының ең 

басты қаһарманы – Сағыныш дер едік. Ойлы 

оқырманымен әр кездескен сайын с зін сол 

сағыныштан бастайтын. Қай жырын оқысаңыз 

да осындай сағыныш сазы есетін. Туған жерге, 

елге деген сағыныш, достарға деген сағыныш. 

рине, мұның бәрі ақын бойындағы м лдір 

махаббат болатын. Мәселен, Мұхтар Шахановқа 

арнаған «Сағыныш» атты  леңі:

Сағындым жаным, мен сені!

К ркіңді жүрген қуаныш қылып 

мендей ме екен бар ағаң...

Шын інім болсаң, бас бұрма, жаным, 

сек-ғайбатқа бораған.

Қажет жерінде қатыгездік пен 

қаталдық керек десек те,

Адамның заңғар ұлылығын, сен, 

сағынышымен есепте... 

– деп бастауы біздің осы пікірімізге нақты дәлел 

дер едік. Ақынның Ыбырай Алтынсарин, Шоқан 

ОЙТОЛҒАМ

Саѓыныш сазы

Саѓыныш сазы

Төлеген Айбергенов 1937 жылы 8-ші 

 наурызда Қарақалпақстан Автономиялық 

Кеңестік Социалистік Республикасының 

Қоңырат ауданындағы «Хорезм» 

кеңшарында жарық дүниеге келген. 

Əкесі  Айберген іскер, есепке де, шаруаға 

да жүйрік жан  болған екен. Өкінішке 

орай, Төлеген əкесінен 14 жасқа кел-

ген кезінде   айырылып, анасы Жібек 

Қонарбайқызының  тəлім-тəрбиесін 

көріп өседі. 1959 жылы Ташкенттегі 

Низами атындағы  педагогикалық 

институттың филология  жəне тарих 

факультетін  бітірген. Еңбек жолын 

өзінің туған жерінде мұғалім болып 

бастайды. 1962 жылы атамекенге, дəлірегі 

Шымкент (қазіргі Оңтүстік Қазақстан) 

облысының Сарыағаш  ауданына  көшіп 

келіп, болашақ жазушы – Зəкір Асабаев-

пен бір шаңырақ астында тұрады. Үш 

жылдай уақыт сондағы кешкі жұмысшы 

жастар мектебінде директор болады. 

Аудандық  «Қызыл ту», «Крaсное зна-

мя» газеттері редакциясының  жанынан 

Қасым Аманжолов атындағы əдебиет, 

мəдениет, өнер бірлестігін құрып, соған 

жетекшілік жасайды. Осы ауданның 

атынан айтыскер ақындардың Оңтүстік  

Қазақстан өлкелік айтысына қатысады. 

1965 жылы Алматыға көшіп келеді. 

Алдымен Қаскелеңдегі С.М.Киров 

көшесіндегі жалдамалы №51 (кей де-

ректерде №57)  үйде, кейіннен сол 

кездегі астананың Ташкент көшесіндегі 

үйде, Алатау поселкесіндегі №70 үйде, 

12-шағынауданда  тұрады.  Қазақстан 

Жазушылар одағы жанындағы  көркем 

əдебиетті насихаттау бюросында 

ұйымдастырушы боп қызмет істейді. 

Жеке шығармашылығымен айналысады.

Уәлиханов, Мұхтар  уезов, Сәкен  Сейфуллин, 

І л и я с   Ж а н с ү г і р о в ,   Қ а с ы м    А м а н ж о л о в , 

бділда Тәжібаев, Қажымұқан Мұңайтпасов, 

Ғарифолла Құрманғалиев, Шәмші Қалдаяқов, 

 Сабырхан  Асанов, Мақсұт Нетәлиев, Ақұштап 

Бақтыгерееваға арнаған  леңдерінде де дәл 

осы сарын бар. Ата-анасына, ағайын-туыс, 

 бауырларына, қырмызы қыздарға бағышталған 

леңдерден де соны байқауға болады. Замандас 

әріптесі Темірхан Медетбек Т леген Айбергенов 

туралы: «Ол  зінің Отанға деген сүйіспеншілігін 

айнала-тіршіліктегі әрбір әуендер мен әуездерден, 

үндер мен дыбыстардан, саздар мен сарындардан, 

тылсым пернелер мен сиқырлы иірімдерден, 

күн нұрымен жалт-жұлт еткен шағылыстар мен 

сан тарапқа самаладай боп жамырап ағылған са-

былыстардан табады» деп тебіреніп, толғанады. 

Шынтуайтында да Т леген ақын адам бойындағы 

туған жерге деген сағыныш сияқты ардақты, 

қасиетті, асыл байлықты бар дауыс, бар үнімен, 

асқақ сезіммен жырлайды. Махаббат лирикасын-

да Мағжан Жұмабаевтан кейінгі шоқтығы биік 

к рінген ақын да осы Т леген Айбергенов еді. Ол 

мірге ғашық нағыз романтик ақын болатын. 

Т леген Айбергенов поэзияны барынша 

құрмет тұтатынын «Ақындық» атты  леңінен 

айқын аңғарамыз:

Ақын боп  мір кешіру оңай деймісің, қарағым,

Аузында болу бұл  зі сыздаған 

барлық жараның.

К кірегіңе құйып ап әлемнің асқақ бар әнін,

Қосудың арпалысы бұл – 

тоғыспас жолдар торабын.

Нақақтан күйіп баратса нұрлы күн үшін 

бір тұтқын,

Кес-кестеп барып кеудеңді 

оғына тосу мылтықтың.

Қалдырмау үшін ұятқа күнәсіз мына дүниені,

Жамау ғып басу  зіңді аузына 

барлық жыртықтың.

Ол  зінің қысқа ғұмырында жазған  леңдері 

мәңгі лік жасайтынына бек сенді. Соның арқа-

сында қазақ поэзиясында  шпес із қалдырып, 

т л әдебиетіміздің алтын қорынан берік орын 

алатынын күні бұрын білген сыңайлы. Тойының 

тарқамайтынын, ойлы оқырмандары оның 

кітабын қай кезеңде де іздеп жүріп оқитынын 

сезді.  йтпесе ақын:

... ле берсін күншілдер күйігінде,

з ғасырым  зімнің иінімде.

Ақ жаңбырлар тоздырған тау сияқты,

Мен  лемін  зімнің биігімде!

Немесе:


Бір тойым болатыны с зсіз менің,

Дәл қай күні екенін айта алмаймын... – деп 

сәуегейлік жасамас еді ғой.

О л   қ а з а қ   а қ ы н - ж ы р а у л а р ы н   т ү г е л 

жатқа білетін. Ақан сері Қорамсаұлы, Ілияс 

Жансүгіров, Қасым Аманжоловтан к п нәрсе 

үйренген. « зіңе дейінгілерден он мың жол 

леңді жатқа білмеген ақын ақын емес» деп 

жоғары талап қойған оның атақ-даңқы мен 

дақпырты ерте шыққаны қалың қауымға белгілі. 

«Т леген  Айбергенов қасиетті Құранның 

сүрелерін бірінен соң бірін жатқа соғады екен», 

« з  леңдерін түгел жатқа айтқанын былай 

қойғанда, тіпті олардың ең т менгі жолынан 

басына дейін кері айтып шыға алатын ерек-

ше жадқа ие жан екен», «Сәкен Сейфуллин, 

Ілияс Жансүгіров, Қасым Аманжолов,  Еркеш 

Ибраһимның  леңдерін де солай теріс қаратып 

оқи алады екен», «Сондай-ақ Абай Құнанбаев 

пен Махамбет  темісовтің  леңдерін де, 

тіпті оны айтасыз, Мұхтар  уезов пен Ғабит 

Мүсіреповтің прозаларын да сағаттар бойы 

талмастан т гіп тастайтын к рінеді екен» деген 

с здер ел ішінде желдей есетін к рінеді.  з 

тұстастары – Жұмекен Нәжімеденов, Тұманбай 

М о л д а ғ а л и е в ,   Қ а д ы р   М ы р з а   л і ,   б і ш 

Кекілбаевтың кей жырларын жатқа айтатын еді. 

Ешкімді алалап, б ліп-жармайтын ол 

жұрттың бәрімен адами, достық рәуіште қарым-

қатынас жасай білетін.  бділда Тәжібаевты  зіне 

ұстаз әрі қамқор әке деп санайтын. Т леген 

Айбергеновтың Шәмші Қалдаяқов, Мұхтар 

Шахановпен айырылмастай дос екенін бүгінде 

екінің бірі жақсы біледі. 1966 жылы Мұхтар 

Шахановтың алғашқы жыр жинағының жарық 

к руіне ықпал еткен. Бұдан б лек Тоқаш 

 Бердияров,  бу Сәрсенбаев, Зәкір Асабаев, 

мірзақ Қожамұратов, Мақсұт Нетәлиев, 

Еркінбай  лімқұлов, Смағұл Елубаев, Асқар 

Сүлейменов, Мыңжасар Маңғытаев, т.б. жақсы 

қарым-қатынаста болған. 

Ақын отты  леңдерімен қоса-қабат әңгіме, 

әдеби мақала, очерк («Темірқазық»), ойтолғақ, 

күнделік те жазған. Кітапты к п оқығаны 

бірден байқалады. Орыс ақындарымен қоса-

қабат  з шайырларымыздың шығармаларына 

шама-шарқынша баға беріп  ткен. Абай 

Қ ұ н а н б а е в ,   С ә к е н   С е й ф у л л и н ,   І л и я с 

Ж а н с ү г і р о в ,  

б д і л д а   Т ә ж і б а е в ,   Х а м и т 

Ерғалиев,  бу Сәрсенбаев, Ғафу Қайырбеков, 

Сырбай Мәуленов, Жұмекен Нәжімеденов, 

Мұқағали Мақатаев, Қайрат Жұмағалиев, Ер-

кеш Ибраһим, т.б. әріптестерінің  леңдеріне 

талдау жасайды. «Жұлдыз» журналының 1967 

жылғы №10 санында жарияланған « рнекті 

лең –  рісті» атты мақаласында алпысыншы 

жылдардағы қазақ поэзиясы жайлы тебірене 

ой толғайды. 

1967 жылғы жайма-шуақ жаздың жайсаң 

шағы. Тамылжыған тамыз айының соңғы 

онкүндігінде  збекстанда Қазақстанның 

әдебиет, мәдениет,  нер күндері  теді. Т леген 

Айбергенов Қарақалпақстанға б лінген делега-

цияны басқарып келеді. Сол сапарында айтулы 

ақын аяқастынан мәңгілікке к з жұмады. Ол 

небәрі отыз жаста ғана болатын. Бір топ ақындар, 

атап айтқанда,  Диқан-баба  білев, Сағынғали 

Сейітов, Нұтфолла Шәкенов,  бдікәрім 

 Ахметов, Қабдікәрім Ыдырысов,  Саттар 

Сейітхазин, Мұқағали Мақатаев, ақынның жан 

жары Үрниса Айбергенова оны соңғы ақтық 

сапарға шығарып салады. Нүкіс қаласындағы 

зиратқа жерленеді. Сонда Мұқағали Мақатаев 

«Т легенге» атты сегіз шумақ қаралы  лең 

жазған екен. Қазақ поэзиясының мұзбалағы:

Тұңғыш к рдім  лгенін шын ақынның,

Қызарып батты ертеңгі шығатын күн.

Торғай- лең шырылдап бара жатты,

Аузында ажал деген сұрапылдың... – деп 

егіліп, езілген. 

АҚЫННЫҢ  МІРІ – 

М ҢГІЛІК

 «Құмдағы мұнаралар» атты жыр жинағы 

жарық к ріп, қаламгер қауымның талқысына 

түскеннен кейін Қалаубек Тұрсынқұлов: «Біз 

Т легенді енді білдік, тұңғиық терең, дарқан 

да заңғар ақыннан к з жазып қалдық» де-

ген тебіренісінде  зекті  ртейтін  кініші бар. 

те  кінішті. Бірақ мұндай ақынның екінші  мірі 

ұзақ болады. Оның  леңдері халқына, болашақ 

ұрпақтарға рухани күш һәм ләззат беріп, мәңгі 

жасайды» деген екен. 

Иә, шынтуайтында да ақиық ақын Т леген 

Айбергеновтың есімі ұмытылмақ емес. Екінші 

– мәңгілік  мірі басталғалы бері оның ме-

рейтойлары, еске алу кештері, ақынның 

мірі мен шығармашылық жолына арналған 

ғылыми-теориялық конференциялар жиі 

ткізіліп келеді. «Түркі әлемі» студиясының 

директоры Доқтырхан Тұрлыбек «Айберге-

нов әлемі» атты бейнефильм түсірген. Ақын 

ш ы ғ а р м а ш ы л ы ғ ы н   к е ң і н е н   н а с и х а т т а у 

мақсатында дәл осындай атаумен арнайы 

журнал да жарық к реді. Оның бас редак-

торы – ақынның қызы, ғалым, филология 

ғылымының докторы Салтанат  Айбергенова. 

Шымкент шаһарындағы к шелердің біріне 

Т леген Айбергеновтың есімі берілген. Арда-

гер журналист, Д.Қонаев атындағы мешіттің 

бас имамы Дәулет қажы Исабеков сол к шенің 

бойына ақынға ескерткіш орнату ниетінде жүр. 

Сарыағаш қаласында ақын есімін иеленген 

жалпы орта мектеп бар. Т леген Айбергенов 

атындағы әдебиет, мәдениет,  нер бірлестігі 

жұмыс істейді. Оған Т легеннің жерлесі, ақын 

Мұратбай Бекеев жетекшілік жасайды. 

Ақынның 50 жылдық мерейтойына орай 

Қазақстан Жазушылар одағында поэзия-

лық кеш  ткізілді. 60 жылдық мерейтойы 

збекстандағы республикалық қазақ ұлттық 

мәдени орталығының ұйытқы болуымен Таш-

кент қаласы мен Қарақалпақстанда тойланды. 

70 жылдық мерейтойы Астанадағы «Конгресс-

Холл» сарайында, Сарыағаш ауданында 

кеңінен атап  тілді. 75 жылдық мерейтойы 

Алматы облысының Қарасай ауданындағы 

ұлан-асыр тойға ұласты. Биылғы 80 жылдық 

мерейтойының бастамасы ретінде Алматыда 

«Т леген Айбергенов поэзиясы және қазіргі 

заман» атты халықаралық ғылыми-теориялық 

конференция ұйымдастырылып отырғаны 

қандай ғанибет. 

...С з соңында айтарымыз – Т леген 

Айбергеновтың кезінде баспас з бетінде 

жарияланған прозалық дүниелерін жинақтап, 

кітап етіп шығарсақ құба-құп. Алматыда 

ақын музейін ашу да – бүгінгі уақыт та-

лабы. Биылғы 80 жылдық мерейтойына 

орай жыр мүшәйрасы мен ақындар айтысы 

ұйымдастырылса ж н болар еді.

бдісаттар  ЛІП, 

Қазақстан Журналистер және 

халықаралық Жазушылар 

одақтарының мүшесі

ШЫМКЕНТ


Т леген Айбергеновтың таң шығындай м лдір 

сезімдерімен, тебіренген теңіз толқындарындай 

тегеурінді ақындық қуаты мен шығармашылық 

шабытын қаламдас замандастары аса жоғары 

бағалаған. Ғабит Мүсірепов: «... Амал бар 

ма, біз, қазақ әдебиеті, екі-үш дарыннан ерте 

айырылдық. Олар – Абдолла, Баубек, Т леген», 

бділда Тәжібаев: «...Біз поэзиямыздың 

тағы бір алтын тұтқасын аштық. Аштық    та, 

Т леген дүниесін к рдік»,  біш Кекілбаев: 

     «...Т леген    с з  жоқ,  талант.  Дара  талант,  сара 

 талант... Т леген Айбергенов шығармашылығы 

–  лімді жеңіп шыққан  мір шаттығының 

жыры», Фариза Оңғарсынова: «... ртүрлі 

гүлзарларымен, даланың самалымен, жусанның 

иісі, таудың бұлағымен –  зімен- зі тыныш 

жатқан поэзиясының қалғымалы тірлігіне кенет 

к терілген мұхиттың жал-жал толқындарындай 

ағысты екпінмен әсер еткен Т леген Айбергенов 

поэзиясы қазақ  леңінің  ресін биікке к тереді», 

Қуандық Шаңғытбаев: «...Ақынның асқақ 

жырын ғажайып ғұлама жылдардың шежірелі 

беттерінде с йлеп тұрған сырға балап, осынау 

сыр жылдар парағы аударылғанда жабылып кетуі 

мүмкін екенін тыңнан тауып айту арқылы  лімнің 

зін сылқым образға айналдырған Т леген 

Айбергенов  леңдеріндегі су жаңа нұсқалықты 

эпитет к легейлеп, к рсетпей тұрған жоқ, қайта 

айқындап, аша түсіп тұр», қарақалпақ ақыны 

Ыбырайым Юсупов: «Т леген  мірінің де, 

ақындық шабытының да тым қысқа қайырылуы 


10

№10 (1372) 

10 – 15 наурыз

2017 жыл



Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет