Бижан бижан Ж.Қ. Павлодар, 2015

болдыңыз. 
Осы 
кезеңцерде 
шығармашылық 
I  қызметіңіздің  кең  қанат  жайған  шағы  екендігі  байқалады.  Осы 
орайда ойыңызды айтсаңыз.
Ж.Б.  Шығармашылық  деңгейдің  қанат  жаюы  ой-санаңда 
елдік  сезімнен  қуаттану  мен  сол  сезімді  баяндау  қабілетіңнің 
шыңдапуының  сәйкестенуінен  көрінеді.  Ондай  деңгей,  әрине, 
қызмет істеген және білім алған ортаңның әсерінен бойға ұялайды. 
Мұғалімдік  мамандықтан  соң,  Алматы Жоғары  партия  мектебінің 
журналистика  бөлімшесінде  білім  алып,  дипломды  журналист 
атандым.  Енді  өміртану  мен  қоғамтанудың  өзегіне  үңіле  білуге 
талпыныс  жасауға  бейімделдім.  Солай  десемде,  менің  ел  мен 
жерді  қадірлеу  көзқарасым  Мұхтар  Әуезовтің  «Абай  жолы» 
эпопеясын  оқыған  соң  орныға  бастаған  болатын.  Еңбек жолына 
түскеннен  бері  бұл  көркем  шығарма  ғана  емес,  философиялық 
тұжырымдама екендігіне көзім жете бастады.
Қызметімнің  алғашқы  күндерінен  Махмет  Қайырбаев,  Хамит 
Мусин,  Бекен  Супеков  сияқты  сөзге  шешен,  бір  сөзді,  іскер 
азаматтардың  қиындықган  қисын  табатын  тапқырлықтарына 
сырттай  сүйсінетінмін.  Сату  Баймұхамбетов  пен 
Балтабай 
Сейсембековтің  кісілік,  кісітану  қабілетінен  жаным  жайланатын. 
Ғаділбек  Шапахметов  пен  Хамза  Тоқпановтың  біліктіліктері 
мен 
ұйымдастырушылық 
қабілеттерінен 
ширығатынмын. 
Айтып  отырған  нар  тұлғалардың  бәрі  коммунистік  саясаттың 
майталмандары,  бірақ,  олар  елі  мен  жерінің,  жұртының  қамын 
қарастырып,  парасатты  ұрпақ  тәрбиелеуді  өздерінің  парызы 
санады.  Олардың  дүниетанымдық  пайымдауларынан  ұлттық 
қундылықтарға  сүйенетіндерін,  оны  демеу  еткендерін  аңғардым. 
Бұл  тұлғапардың  сана-сезімдеріндегі  ел  мен  жерді  қастерлеу 
сезімдерін  жете  таныдым,  оларға  ұқсағым  келді.  Бүл  бабалар 
айтқан 
жақсыдан  шарапат  дейтін  даналыққа  бейім  болудың 
нәтижесі  болар.  Үлкендерден  үйренуге  жастық  шағымдағыдай 
мен  қазір  де  қүштармын.  Елдік  пен  азаматтық  сезім  мені  1990 
жылы  Қазақ  ССР  Жоғарғы  Кеңесінің  сессияларынан,  кейін  ҚР 
Парламенті  Сенат  пен  Мәжіліс  сессияларынан  репортаждар, 
шолулар  жасауға  ұмтылдырды.  Сол  ұмтылыстың  арқасында 
1990-1995  жылдар  аралығында  айына  екі  рет  Алматыға  барып, 
Парламент  сессияларынан  ақпарат  таратумен  шүғылдандым. 
и
  Бұл  -   өмір  мен  еңбек  тәжірибесінің  нәтижесі.  Өмірдің  нәтижесі  j
із з
О Й   ТОЛҚЫ НЫ   ( I  б ө л ім )
р*  орынбасары

Бижан Ж. Қ.
апдыңғы  толқын  ірі  тұлға  ағалардың  жақсы  өнегесін  көріп,
үйренуден тиянақтапатындығына иландым.
М.  А.  1991  жылы  ҚР-ның  туңғыш  Президерті  Нурсултан 
Әбішупы  Назарбаевтан  сұхбат алдыңыз.  Сондағы  ниетіңізді  қазір 
айтып отырған ойыңыздан да аңғарып отырмын.  Солай десем де 
тұңғыш  Президенттен сүхбат any үшін де батылдық керек шығар.
Ж.Б. 
Сенімділіктің  баспапдақгарынан 
сүрінбей, 
емірді 
бағамдай  алсаң,  жасқана  жүріп,  батылдықтың қақпасын  ашады 
екенсің. Бүп кезде Кеңес Одағы ыдырады. Бүрынғы экономикалық 
байланыс  үзілді. 
Қазақстандағы 
ірі  өндіріс  орындарында 
қаржы  тапшылығы  пайда  болды.  Қазақстандықтардың  басына
түсті
ел
жасап,  саяси  алуандылық пайда  болды.  Нурсултан Әбішүлы  осы 
жағдайда  ерекше  көрегендік  керсетті.  Қазақстанды  басқаруда 
орталыққа  басымдық  берудің  амалын  ойластырды.  Сөйтіп, 
Қазақ  ССР-ның  Жоғарғы  Кеңес  сессиясында  сайланған  түңғыш 
Президент  Н.  Ә.  Назарбаев  енді  Президентке  үміткер  ретінде 
бүкіпхапықтық  сайлау  арқылы  сайлануды  Қазақ  ССР  Жоғарғы 
Кеңесінің сессиясына үсынды. Депутаттар бүл үсынысты қолдады. 
Сөйтіп,  Н. Ә. Назарбаев 1991 жылғы 1 желтоқсанда бүкілхалықтық 
Президент сайлау  науқаны  кезінде  еліміздің барлық облыстарын
арапап
кездесуді бастады.  Президенттің экономи 
н ел  арапап танысу ниеті  мені журнапист
де,  азамат  ретінде де  ойландырды.  Оны  барынша  жете  түсінуге 
байлам жасадым. Осы мақсатқа жетудің басты жолы  Президенттің 
іссапарынан  кез  жазбауға  бекіндім.  Елді  осылай  сүю  және  ел 
оқиғасына  терең  білуге  үмтылыс  сезімі  мені  Н.  Ә.  Назарбаевтан
сүхбат алуға жігерлендірді.
М. А. Өзіңіз айтқандай сіздің еңбек етіліңізге биыл 58 жыл тол-
ды.  Бүгінгі  күндері С. Торайғыров атындағы  ПМУ-де шығармашы-
лық  қызметтесіз.  Оған  кеп  уақыт  та,  күш-қуат  та  керек  екендігі
белгілі.  Солай  болғанымен  сіз  авторлық шығармашылықты  қатар
алып  келе  жатқан  журнапистердің  қатарындасыз.  Шаршайтын
күндеріңіз болатын шығар?
Ж.  Б.  Мына  сауалыңыз 
шығармашылықтың  шыңына
жеткен  жазушы  мен  журналистке  қоятын  сауал  ғой.  Мен  сон

ОЙ 
ТОЛҚЫ НЫ  
(I бөлім)
р  шыңға  шыққан  шығармашылық  аөторларының  жайлауларын 
жағалап  жүрген  журналистпін.  Иә,  ресми  қызметте  жүріп,  жеке 
шығармашылықпен  шұғылдану  оңай  емес.  Шығармашылықпен 
айналысқан  адам  тым  шаршай  қоймайды.  Оның  бәрі  жазатын 
тақырыбына  байланысты.  С.  Торайғыров  атындағы  ПМУ-ге 
қызметке  орналасқан  алғашқы  кезде  еліміздің  беделді  жоғары 
оқу  орындарының  қатарындағы  ұжымның  ғылым  кандидаттары 
мен докторларының ортасында жүріп,  шығармашылық деңгейімді 
төмендетіп  алмаудан  сақгандым.  Ол  үшін  денсаулықпен  қатар, 
жігер  және  ізденіс  қ,ерек.  Бұл  толассыз  жаупакершілікті  қажет 
етеді.  Университетке  дейін  «Замандастар  тағылымы»  (шағын 
кітап)  және  «Ардақты  елім  -   Ақтоғай»  атты  публицистикалық 
кгтап  жазған  едім.  Бүл  шығармалар  маған  жазба  жұмысында 
тақырып таңцау  мен  оны жүйелеуге жол  ашты.  Ал университетте 
жазып жүрген еңбектерімніңтақырыбы журналистік мамандығыма 
тікелей  байланысты.  Штаттан  тыс  және  штаттағы  журналистік 
қызметіме  40  жылдай  уақыт  өтіпті.  Теледидар  қызметіндегі 
ізденісімнің  нәтижесінде  көп  тәжірибе  жинақталды.  Енді  оны 
теориялық  негізде  баяндауды  мақсат  еттім.  Ілгері  қадамдар 
бар.  «Дала  уалаяты»  газеті  (1888-1902):  жеке  тұлға  және  қоғам» 
монографиясы, 
«Журналист 
шығармашылығындағы 
жаңа 
инновациялық  технологиялар»  оқу  қүралы  жазылып,  баспадан 
шықты.  Қазір  «Ой  толқыны:  журналистика,  публицистика»  аты 
тәжірибелік  нұсқаулық  кітабы  баспаға  тапсырылды,  таяуда
усынылады
Жас
айтар  ақыл-
кеңесіңіз.
Теледидар журналистері
көрген  қиындыкгарын  бугінгі  теледидарлықтар  керген  жоқ. 
Түсірілген  бейне  керіністерді 
қайшымен  қиып  монтаждаудың 
қияметін  жіктеп  айтпасада  түсінікті  болар.  Қазір  секунд  сайын 
келесі  бейнелерді  ретіне  орай  монтаждау  мүмкіндігі  бар.  Бұл
мазүнды  мәтін  жазуда  көсіліп
Алайда
теледидар журнапистеріне қоиылатын талаптар әрдаиым жоғары. 
Жазылған  мәтінің  мазмұны  мен  керсетілетін  бейне  үйлесімін 
дәлдеу, тақырып бойынша хабарға қатысатын кейіпкердіңпішіні мен 
атқаратын ісінің бірегейлігін сәйкестіндіру кесіби жоғары шеберлік 
арқылы  іске  асады.  Ендеше жас журнапистер  осындай  деңгейде

Бижан Ж. К-
жұмыс  істеуі  тиіс.  Эрине, 
біздің  университеттің  журналистика 
факультетін  бітірген  жастар  арасында  да  ж урналист  шеберлігі 
жетілгендер  бар.  Олар  қазір  облыстық  «Сарыарқа»,  «Звезда 
прииртышье»  газеттерінде,  республикалық  және  облыстық 
телерадио  студияларында  журнапистік,  облыстың  ірі  өнідірістері 
мен  мекемелерінде  пиарлық  қызметтерді  білікті  атқарып  жур. 
Оларға жеке өмірде де, еңбекте де сәттілік тілеймін.
М.  А.  Әңгімеңізге  рахмет,  Сіз  де  әрқашан  жақсылыққа  ие
болыңыз!
Ж. Б. Сіздерге де рахмет.
Мәдениет Амангелдіулы
«Білік» газеті, N9 2 (175) 2015 ж.
I t

О Й   Т О Л Қ Ы Н Ы   ( I  б в Л ІМ )  
4^sv)
РЕПОРТАЖ
Репортаж  барлық  БАҚ-тарда  ортақ  оқиғаны  баяндайтын
жанр. Ол
теледидар
журналистикасының  жанры.  «Репортаж»  термині  француздың 
reportage  және  ағылшыннның  report  сөздерінен  шыққан.  Ол 
хабарлайды  деген  уғымды  білдіреді.  Бул  сөздердің  ортақ  түбірі
латынша
XX
кезінде  пайда  болды.  Бұл  жанр  негізінен  аудитория  мен  оқиға 
аралығын байланыстыратын өзіндік делдалдық қызмет атқарады. 
Екінші сөзбен айтқанда,  репортаж жаңалықты хабарлаушы болып 
саналады.  Басқа  жанрлардан  өзгешелігі  -  журналист  оқиғаға  езі 
қатысып,  оның барысын  хабарлауында.  Репортажда  оқиғапарды, 
құбылыстарды  және  деректерді  іріктеуде  автор  ез  қабылдауы 
негізінде  дербес  шешім  жасайды.  Өйткені,  оқиға  жураналист 
қашан және қандай шешім жасайды деп күтіп тұрмайды.
Басқа  БАҚ-тардағыдай  теледидар  репортажында  да  ішкі 
мәдениет пен таным сақгалуы тиіс. Нақты емірге жақын сипаттағы 
репортаждар,  олардың  табиғи  дамуы  барысындағы  шындықты 
жариялауға  жол  ашады.  Газет  және  радиода  репортер  оқиғаны 
баяндауда  сөзді  дәйекті  қолдануы  ұтымды  болады.  Сондықган, 
газет және  радиолардағы  репортаждық шығармашылық жұмыста 
баяндау  атқарылымы  басымдықта  болады.  Ап  теледидарда 
бұл  бағыттағы  шығармашылық  жұмыс  мүлде  басқаша.  Мұнда 
оқиға  алдымен  теледидар  камераларының  көрсетуі  арқылы 
баянадапады.  Теледидар  керермендері  оқиғаны  оператор  мен 
режиссердің  керсету  шеңберінде  қабылдайды.  Сейтіп,  олар 
оқиғаның басталуы мен барысына қанығады. Сондықтан, репортер 
теледидар  керермендерінің бағамдау деңгейінде оқиғаның пайда 
болу  себептерін  ез  мәнінде  әділ,  әрі  нақгы  шындық  ауқымында 
түсіндіреді. Осы негізде репортердің шеберлігі анықталады.
Осылайша, теледидар репортажы өмірді нақты түрінде жүзеге 
асырылады.  Ал  екінші  жағынан  жанрға  тән  негізінде  репортердің 
оқиғаны  субъективті  қабылдауы  бірінші  қатарға  шығады.  Осыған 
орай,  репортер  көп  жағдайда  оқиғаның  куәгері  ретінде  сөйлейді. 
Сонымен  қатар,  ол студияда отырып,  монитордағы эфан арқылы 
іоқимылды  қадағалап  әңгіме  жүргізетін  кезеңдерден  басқа 
жағдайда көрсетілетін іс-қимылдың қатысушысы болады.

Репортажда  комментарий  жасалады.  Бұл  тұста  репортер 
өзінің  репортажында  операторлармен,  режиссерлермен  жэне 
дыбыс  режиссерлерімен  бірге  жан-жақты  үйлесімді  қызмет 
атқарды.  Мұндай  репортаждарда  әдеттегідей  репортер  кадрден 
тыс  сейлейді.  Ал  оқиға  экранда  режиссер  мен  оператордың 
іріктеу жұмыстарының нәтижесі  ретінде көрінеді,  ап  керермендер 
үшін  репортер  экранный  сыртында  не  өтіп  жатқанын  білетін 
оқиғаның  куәгері  болып  саналады.  Репортер  -   өзінің  кәдімгі 
даусымен,  образды  сөзімен,  материалды  толық  меңгеруімен, 
өзінің  оқиғаға  сай  кеңіл  күйімен  экрандық  іс-қимылдардың  мәнін 
түсінуге  кемектесетін  теледидар  керермендерінің  түсіндірушісі 
ретінде  қызмет  етеді.  Оқиғапы  репортажда  оқиғаның  езі,  оның 
даму  ретін  анықгаушы  болып  табылады.  Репортер  оқиғаны 
үйымдастырмайды,  іс-әрекеттерді  жүргізбейді,  бірақ,  олардың 
барыс-бағытына  ілесіп отырады.
Автордан
138
Я

f
ТАҢЕРТЕҢПЛІК МӘЖІЛІСТЕ 
(репортаж)
О Й   ТОЛҚЫ НЫ   (I  б ө л ім )
ч
Кадрде  бей не  сюжет. 
Сессия  басталар  алдындагы
қарбалас іиақтагы сыртқы көрініс және мәжіліс залына келіп,
өз  орындарына  жайғасып  жатқан  хапық  депутаттары, 
стенд-an.
«Ертеңімде  ерінге  тиетін  не  бар  десе  біреулер,  ертеңімде 
ерінбей  еңбек  етсем  несібем  бар  дейді  екен  екіншісі»,  -   деген 
улағатты  өмір  болжамы  қазіргі  кезеңде  барлық  азаматтардың
ойына оралып жүрген болар.
Бейнесюжет,  кадрден  тыс  репортер.  Халық  депутаттары 
«Түйменің инесіз күні жоқ», -  дегендей елге мін, ерге сын кезеңде 
буқараға  несібе  жасау  қамын  тікелей  қолға  алған.  Бүгін  бүл  істің 
кепілі  — бүгінгі  қоғамдық  қатынастарды  түп  тамырымен  қотарып, 
бүрын  шетелдерден  есітіп жүрген,  әркімнің жатса-тұрса жадында 
жүретін  жаңа  экономикалық  қатынастарды  қалыптастыратын 
Заңцар  қабылданбақ.  Бүл  қүжаттарда  нарықтық  қатынастағы 
биржа,  бәсеке,  бағалы  қағаздар,  мүпікті  мемлекеттік  иеліктен 
айырып, 
жекешелендіру 
мәселелері 
нақгыланады. 
Біздің 
түсірушілер тобы Қазақ ССР Жоғарғы Советініңтөртінші сессияның 
жүмысы  бастапғанына  10  күн  өткеннен  кейін  келді.  Өйткені, 
аталған мәсепепердің кезегі осы тұс болатын.
Кадрде  сессия  жұмысының  бастапуы  және  барысы, 
стенд-ап.  Маусымның  13-күнгі таңертеңгілік мәжілісте «Тауарлар 
биржасы»  туралы  Заң  жобасының  баптарын  талқылау  одан  әрі 
жапғасты.  «Базарға  барып,  бағыңды  сына»,  —  дегендей  элем 
базарында бәсекеге түсуге мүмкіндік беретін бүл өмірдің езі қажет 
деп үсынып отырған осы Заңжобасыныңсоңғы 14-бабынталқылау 
бастапуында  пікір  талас  қыза  түсті.  Депутаттар  бірінен  соң  бірі 
бегеліссіз  жарыс  сезге  түсті.  Бірі  мемлекет  биржада  сатылатын 
тауарға  бақылау  жасау  керек  десе,  кейбірі  мүндай  бақылаудың
қажеті жоқ дейді.
Кадрде Тито Уақапұлы  Сыздықов.  Қазақ ССР  Министрлер 
кабинетіне  сату-сатып  any  мәмлелері  тек  биржада  жүргізілетін 
тауарлардың  тізімін  белгілеуге  қүқық  берілетін  болса,  онда 
шаруашылықтар биржаға бара алмайды.

Бижан Ж. Қ.
Кадрде  репортер.  «Кеңесіп  пішкен  тон  келте  болмас», 
дегендей  халық  депутаттары  мәжілістің  соңында  Қазақ  ССР 
Жоғарғы Советі терағасының орынбасары Серікболсын Әбділдин- 
нің ұсынысы  бойынша  келісім  комиссиясы  қүрылды.  Келесі  күнгі 
сессия  мәжілісінде  келісім  комиссиясының  ұсынысы  бойынша 
халық  депутаттары  мәмлеге  келіп,  биржада  Үкімет  бақылау
жасайтын болды.
Кадрде сессия мәжілісінен көрініс, кадрден тыс репортер. 
Біздің түсірушілер тобының сессия жүмысына  қатысуы  Павлодар 
облысынан  сайланған  халық  депутаттарының  белсеңцілігіне 
демеу  болды  ғой  деп  ойлаймын.  Олар  бүл  күнгі  сессияда
тапқылауға  жұмыла
Мәсіғұт  Күлікбайұлы  Дүйсенбаев
Сыздықов
Қүрманғалиқызы
Фрезоргер,  Әбдіқаев,  Ковапенколар  үш-терт  рет  сез  алып, 
түзетулер  мен  ұсыныстар  жасады.  Олар  сессияда  қабылданған 
Заңдардың  бір  қатары  жедел  іске  асырылатындықтан,  қосымша 
қаржының қажеті жоқ екендігін және бұл Заңдар болашақ үшін өте 
маңызды екендігін атап көрсетті.
Кадрде репортер. Қазақ ССР Жоғары Советінің төрағасы Ерік 
Мағзұмұлы Асанбаев: «Жігіттің жұмсаған күшін сүрама, бітірген ісін 
сүра», -  деген халқымыздың ұлағатында айтылғандай сессияның 
жүмысына барпық депутаттар белсене қатысып, нақгы ұсыныстар 
нүсқады деп қорытынды жасады.
Режиссері Үмітжан Сәдуова 
Операторы Виктор Бутэрус.
1990 
ж.

f
ЕГЕМЕНДІК ДЕКЛАРАЦИЯСЫ 
(репортаж)
Стенд-ап.  Қазанның  15  жұлдызында  басталған  Қазақ  ССР 
Жоғарғы  Кеңесінің  екінші  сессиясында  республиканың  жарқын 
болашағына тән 50-ден астам өзекгі мәселелер қызу пікір тапаста
күн тәртібіне енгізілді.
Кадрде  Алматыдағы  Қазақ  ССР  Ж оғарғы  Кеңесі  мен
Министрлер  Кеңесі үй ін ің   сы ртқы   және  іш кі  көрінісі,  сессия
басталмастан бұрын сөз жарыстыра бастаған депутаттардың
орындарына жайғасу  сәті,  кадрден ты с  репортер.  Болашақты
күн ілгері ойлайтын қозғапыстар мен қүрылымдар республиканың
экономикалық,  саяси  және  мәдени  өміріне  батыл  араласып
жатқанда,  халық  сенген  ез  өкілдері  Парламенттің  кезекті
мәжілісінде қапы қалмас үшін өздерінің парыздары мен міндеттерін
адал өтеуге бекем бел байпағандары байқалады.
Кадрде 
репортер.  Олардың  басым 
көпшілігі 
барлық
мәселелердің  ішінде  «Қазақ  КСР-інің  Мемлекеттік  Егемендігі
туралы  декларациясы»  жобасын  талқылауды  бірінші  кезекке
қоюды  жөн  санады.  Алайда,  бұл  құжаттың  Қазақ  ССР-ның
Жоғарғы  Кеңесінің комитеттерінде жан-жақты  қарапғанына  күмән
келтіріп,  оны  халық талқысына  тағы  бір  ұсынушылар  да  болды.
Бірақ,  кепшілік  дауыспен  мәселені  қарауға  кірісті.  Парламент
мүшелерінің  талқыпауына  Жоғарғы  Кеңес  Президиумы  ұсынған
жобасымен  қатар  «Демократиялық  Қазақстан  тобы»  әзірлеген
жоба  да  үсынылды.  12  комитет  қүрылып,  олардың  тұрақты
мүшелері сайланды.
«Қазақ  КСР-інің  Егемендігі  туралы  декларациясы»  жобасы
бойынша  Қазақ  ССР  Жоғарғы  Кеңесі  Президиумының  терағасы 
Асанбаев  Ерік  Мағзүмүлы  баяндама  жасап,  депутаттардың 
сауапдарына жауап берді. Тапқылаудың алғашқы күнінің өзінде 27 
депутат сез алды. Уақытты үнемдеуге Кеңес Одағында осы запда 
алғашқы  болып  орнатылған,  шөтвлдөн  әквлінгөн  элвктронды
дауыс беру қондырғысы мүмкіндік берді.
Кадрде  репортер.  Үзіліс  кезінде  депутат  Тито  Сыздықовқа
жолығып  сұхбаттасқан  едік.  Тито  Уақапұлы,  «Қазақ  КСР-інің
Ой толқыны (I белім) 
^ 2
КҮН ТӘРТІБІНДЕ

— —
—
щ
-соңды  Қазақстанда 
Ц 
айтылмаған  тың жэне дара  сөз,  халықты  елең еткізіп,  дербес  ел 
болуды айшықтайтын мәселе ғой!
Кадрде  Т.  Сыздықов.  Әрине,  бұл  мәселе  баршамызды 
толғандыратын  мазмұны  жақсы  болашақгы  белгілейтін  — бүгінгі 
күннің  өзекті  де  қажетті  қүжаты.  Қүжатта  республикада  тұратын 
барлық  үлт  өкілдерінің  мүқтажы  ескерілген.  Біз  орыстармен 
де,  немістермен  де,  уфаиндермен  де  қоян-қолтық  өмір  сүріп 
жатырмыз.  Сондықган,  олармен  бұрынғыша  достық  қарым- 
қатынаста болу заңды  құбылыс деп ойлаймын.
Кадрде  репортер.  «Қазақ  КСР-інің  Мемлекеттік  Егемендігі 
туралы декларациясы» жобасының маңызын қапай ойлайды екен 
деген мақсатта Қуат Есімхановқа жолықтық.
Кадрде  Қ.  Есімханов.  Егемендік  сөзін  біз  қоғамдық  қарым- 
қатынаста  бірінші  рет  қолданып,  ресми  құжатқа  енгізіп  отырмыз. 
Бұл  -   әлем  деңгейіндегі  үрдіс  (тенденция).  Біздің  депутаттар 
арасында  бүл  сөздің  мазмүнын  түсінгенімен  бұрынғы  Кеңес 
Одағының  жаппы  халықтық  идеологиясынан  арыла  алмай 
жүргендер  бар  екендігі  байқалып  отыр.  Сондықтан,  қызу  пікір 
таластардың  туындауы  психологиялық  ерекшеленудің  сапдары. 
Мәселе  қоғамдық үдерістегі  еркениеттенуге үмтылудың  нәтижесі 
екендігін  керсегеді.  Олай  болса,  бүгінгі  өтіп  жатқан  оқиғапарды 
ұқыпты  сараптап апып, түсініп  алмасақ ертең кеш  болады.  Менің 
пікірімше қүжат кепшіліктің ойын қамтыған.
¥лттық мемлекет қүру -  Қазақстанның бүгінгі басты  мәселесі. 
Осындай идеяны талқылау кезінде саналуан пікірлертуындайтыны
заңдылық.  Оны  терең  талқылау  үшін  қүжаттың  мазмұнындағы 
ерекшеліктерді  дербес  мемлекеттілік  бағытында  ойлау  қажет. 
Сондықган,  алдымен  қүжаттың  мазмұнын  толық  меңгеріп  any 
шарт. Олай болмаса,  адам талдау кезінде бұрынғы санадан шыға 
алмай, жаңсақ пікірге бой алдырады.
Кадрде  репортер.  Халық Егемендік жөніндегі декларацияны 
Қазақстан  үшін  тәуелсіздікке  бастау  болатын  аса  маңызды  қүжат 
деп  үміттеніп  жүр.  Осыған  орай  Ерік  Асқарүлы,  Сіздің  пікіріңізді 
халыққа жеткізейін деген  ниетім бар.
Кадрде  Е.А.  Асанбаев. 
«Қазақ  КСР-інің  Мемлекеттік 
Егемендігі  туралы  декларациясы»  жобасын  Қазақ  ССР  Жоғарғы 
Советі 
Президиумының 
жанынан 
құрылған 
жұмыс  тобы
Бижан Ж. Қ.
Егемендігі  туралы  декларациясы» 
t

с
қүрамында  Қазақстанның
қайраткерлері,  ғалымдар,  заңгерлер  бар.  Қүжаттты  тапқылауға 
алғашқы күні 70-тен астам депутат қатысты. Бұл қүжаттың балама 
жобасы да талқылауға усынылды. Оны Демократиялық Қазақстан 
депутаттар  тобы  дайындады.  Дауысқа  салған  кезде  Қазақ  ССР 
Жоғарғы  Советі  Президиумының  жанынан  қурылған  жұмыс 
тобы  дайындаған  Декларация  жобасы  қабылданды.  Қүжатта 
Республика бекіткен  Заң қажетті жағдайда  Кеңес Одағы Заңынан 
жоғары  тұруы  жазылған  еді.  Республиканың  ез  жеріне,  ондағы
қазына байлыққа иелігі белгіленген.
Талқылау кезінде усынылған толықтырулар мен түзетулерден
Декларация
Жоғарғы  Кеңесінің  сессиясында  қайта  қаралып
бекітуге усынылады.

жүктеу/скачать 30,18 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: