3. Графиктер мен диаграммалар. Зерттеу нәтижелерін ұсынған кезде жиналған
деректерді бейнелеудің графикалық құралдары жиі қолданылады. Нәтижелер полигон (графика)
(үздіксіз қатарлар үшін қолданылады) немесе гистограмма (дискретті қатарлар үшін) түрінде
ұсынылады. График тікбұрышты координаттар жүйесінде құрылады, онда у осі — топтар
бойынша % - бен жалпы саны (респонденттердің үлесі) белгіленеді, х осі —белгінің мәні.
4. Статистикалық мәндерді есептеу бастапқы ақпаратты тереңірек жалпылау болып
табылады. Жалпыланған мән тек топтарды ғана емес, сонымен қатар егер олар бір негізде
құрылса, бөлу қатарларын да салыстыруға мүмкіндік береді. Статистикалық шамаларға мыналар
жатады:
а) топтарды қорыту үшін есептелетін арифметикалық орта.Формуласы x= ∑𝑥
𝑖
∕ ⅈ, мұндағы 𝑥
𝑖
- көрсеткіштің өзгеруінің сандық мәндері; i - өзгерістер саны; ∑ - көрсеткіштің
мәндерінің қосындысы.
б) әртүрлі вариациялары бар айнымалылар үшін есептелетін өлшенген арифметикалық орта, мысалы, ол жататын топқа байланысты респондеттердің сипаттамасының өзгеруін
(бағалау, көзқарасы, пікір) зерттеу үшін есептеледі.
𝑋 = ∑𝑥
𝑖
∗ 𝑁
𝑖
∕ 𝑁 формуласы бойынша есептеледі: мұндағы 𝑥
𝑖
- функцияның i позициясының сандық мәндері; 𝑁
𝑖
- i позицияда көрсетілген респонденттер саны; N -
топтастырылатын респонденттердің жалпы саны.
Арифметикалық ортаның кемшілігі - бұл мәндердің әр түрлі "таралу" дәрежесін жасыруы
мүмкін, бұл топтарды бір-бірімен сапалы салыстыруда қиындық туғызады.
в) Ранжирлеу немесе алынған нәтижелерді өсу немесе кему бойынша бөлу; алынған
нәтижелерді (немесе, мысалы, оқушыларды) көрсеткіштің алынған мәні бойынша бөлуге
мүмкіндік береді.
г) корреляция коэффициенттері (дәрежелік немесе сызықтық ) алынған нәтижелердің
маңыздылығын үлкен ықтималдылықпен көрсетуге мүмкіндік береді. Олардың көмегімен
алғашқы диагноз кезінде (зерттеуге дейін) және зерттеу жұмысынан кейін қайта бағалау кезінде
алынған нәтижелер арасындағы корреляция есептеледі.