Білім берудің тиісті деңгейлерінің мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру
жүктеу/скачать 6,03 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Қаулысы 3 Мектепке дейінгі тəрбие мен оқытудың мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты
- Білім берудің тиісті деңгейлерінің мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттарын бекіту туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080
- Қаулысы «Білім туралы» 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 4-бабының 24) тармақшасына
- ҚАУЛЫ ЕТЕДІ: 1. Қоса беріліп отырған: 1) мектепке дейінгі тəрбие мен оқытудың мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты
- 2. Білім беру мазмұнына қойылатын талаптар
- 3. Тəрбиеленушілердің жəне білім алушылардың оқу жүктемесінің ең жоғары көлеміне қойылатын талаптар
- 4. Тəрбиеленушілердің жəне білім алушылардың дайындық деңгейіне қойылатын талаптар 17. Əрбір жас кезеңіндегі құзыреттіліктерді меңгеру деңгейі 1 , 2
- Коммуникативті-тілдік құзыреттілік
- Танымдық құзыреттілік
| Білім берудің тиісті деңгейлерінің мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттары Астана 2012 Білім берудің тиісті деңгейлерінің мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттары . Государственные общеобязательные стандарты образования соответствующих уровней образования . 27/08/2015 2 Мазмұны Білім берудің тиісті деңгейлерінің мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттарын бекіту туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 Қаулысы 3 Мектепке дейінгі тəрбие мен оқытудың мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты 4 Орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты 13 Техникалық жəне кəсіптік білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты 23 Орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты 32 Жоғары білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты 39 Жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты 60 Білім берудің тиісті деңгейлерінің мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттары . Государственные общеобязательные стандарты образования соответствующих уровней образования . 27/08/2015 3 Білім берудің тиісті деңгейлерінің мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттарын бекіту туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 Қаулысы «Білім туралы» 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасы Заңының 4-бабының 24) тармақшасына сəйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ: 1. Қоса беріліп отырған: 1) мектепке дейінгі тəрбие мен оқытудың мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты; 2) орта білім берудің (бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру) мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты ; 3) техникалық жəне кəсіптік білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты; 4) орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты; 5) жоғары білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты; 6) жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты бекітілсін. 2. Осы қаулы ресми жариялануға тиіс жəне 2013 жылғы 1 қыркүйектен бастап қолданысқа енгізіледі. Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі К. Мəсімов Білім берудің тиісті деңгейлерінің мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттары . Государственные общеобязательные стандарты образования соответствующих уровней образования . 27/08/2015 4 Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен бекітілген Мектепке дейінгі тəрбие мен оқытудың мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты 1. Жалпы ережелер 1. Осы мектепке дейінгі тəрбие мен оқытудың мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты (бұдан əрі - стандарт) «Білім туралы» Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 27 шілдедегі Заңына сəйкес əзірленді. Стандартта «Білім туралы» Қазақстан Республикасының Заңына сəйкес терминдер пайдаланылады. Оларға қосымша мынадай терминдер мен олардың анықтамалары енгізілді: 1) индикатор - бала дамуының көрсеткіші; 2) интеграция - жүйенің сараланған жеке бөліктері мен функцияларын тұтас жүйеге байланысқан жай-күйі, сондай-ақ осы жай-күйге келтіретін процесс; 3) құзыреттілік - мектеп жасына дейінгі баланың тəрбие, даму, білімділік деңгейі, қалыптасқан жеке басының қасиеттері, білім нəтижесінің типі; 4) негізгі құзыреттіліктер - күнделікті, кəсіби немесе əлеуметтік өмірлік жағдайларда қолданылатын, өмірдегі əралуан проблемаларды шешуге мүмкіндік беретін білім, шеберлік, дағды, қабілет жиынтығы; 5) құзыреттілік тəсіл - стандарт талаптарына сəйкес оқу-тəрбиелеу процесін өз бетімен ұйымдастыру, педагогикалық əдіс-тəсілдерді таңдау; 6) білім беру ортасы - мектеп жасына дейінгі балалардың тиімді тұлғалық, эмоционалдық, əлеуметтік жəне зияткерлік дамуы үшін пайдаланылатын перспективалық міндеттер мен құралдар жиынтығы қисынында құрылған мектепке дейінгі ұйымның ішкі өмірінің тұтас сипаттамасы; 7) білім беру саласы - мектепке дейінгі балалардың физикалық, зияткерлік, адамгершілік, эстетикалық, коммуникативтік жəне əлеуметтік дамуын қамтамасыз ететін білімді, практикалық дағды мен шеберлік жиынтығын қамтитын білім беру стандартының бір бөлігі; 8) білім беру траекториясы - педагогтің ата-аналармен жəне басқа мамандармен бірге белгілі мақсатқа қол жеткізу үшін межелеген бала дамуының үздіксіз процесі; 9) ұйымдастырылған оқу қызметі - педагог ұйымдастырған жəне тəжірибеде қолдануға қажетті білім, шеберлік, дағдыларды меңгеруге бағытталған қызметтің бір түрі; 10) үлгілік оқу жоспары - оқу мекемелерінің (мектепке дейінгі білім беру ұйымдарының) белгілі бір типтері үшін стандарттың бір бөлігі ретінде бекітілген негізгі мемлекеттік нормативтік құжат. Білім берудің тиісті деңгейлерінің мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттары . Государственные общеобязательные стандарты образования соответствующих уровней образования . 27/08/2015 5 2. Қазақстан Республикасының мектепке дейінгі ұйымдары білім беру қызметін: 1) осы мектепке дейінгі тəрбие мен оқытудың мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына; 2) үлгілік оқу жоспарларына; 3) мектепке дейінгі тəрбие мен оқыту саласында Қазақстан Республикасының уəкілетті органы белгілеген тəртіппен əзірленген басқа да нормативтік құжаттарға сəйкес жүзеге асырады. 3. Мектепке дейінгі тəрбие мен оқытудың мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты: 1) мектепке дейінгі тəрбие мен оқытудың мазмұнын, мектепке дейінгі ұйымдардағы пəндік-дамытушы ортаның мазмұнын анықтайды; 2) тəрбиеленушілер мен білім алушылардың оқу жүктемесінің ең жоғары көлеміне, тəрбиеленушілер мен білім алушылардың дайындық деңгейіне, мектепке дейінгі тəрбие мен оқыту ұйымының педагогтеріне, оқу-тəрбие процесін ұйымдастыруға қойылатын талаптарды анықтайды. 4. Стандарт талаптары: 1) мектепке дейінгі тəрбие мен оқытудың жалпы білім беретін оқу бағдарламаларын əзірлеу кезінде міндетті, олар мыналарға бөлінеді: негізгі құзыреттіліктерді қалыптастыруды қамтамасыз ететін негізгі (базалық, вариативті); баланың қызығушылығы мен бейімділігін іске асыруға бағытталған қосымша; 2) ведомстволық бағыныстылығына, меншік нысанына, типіне жəне түріне қарамастан мектепке дейінгі тəрбие мен оқыту ұйымдарында оқу- тəрбие процесін жүзеге асыру кезінде міндетті; 3) мектепке дейінгі тəрбие мен оқыту ұйымдары үшін дидактикалық оқу құралдары мен əдістемелік нұсқауларды əзірлеу кезінде міндетті; 4) мектепке дейінгі тəрбие мен оқыту ұйымдарының жəне педагогтердің қызметін мемлекеттік аттестаттау кезінде міндетті. 2. Білім беру мазмұнына қойылатын талаптар 5. Мектепке дейінгі тəрбие мен оқытудың жалпы білім беретін оқу бағдарламалары балалардың өмір бойына əлеуметтік табыстылық пен бəсекеге қабілеттілігін қамтамасыз етуге қажетті физикалық, тұлғалық, зияткерлік қасиеттерін дамытуға, негізгі құзыреттіліктерін қалыптастыруға бағытталған. 6. Мектепке дейінгі тəрбие мен оқыту: 1) баланың өмірін қорғауды жəне денсаулығын нығайтуды, толыққанды физикалық дамуын, Қазақстан Республикасы халықтарының ұлттық салт- дəстүрлері негізінде салауатты өмір салтының құндылықтарын қалыптастыруды; Білім берудің тиісті деңгейлерінің мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттары . Государственные общеобязательные стандарты образования соответствующих уровней образования . 27/08/2015 6 2) мектеп жасына дейінгі баланың жеке дамуының толыққанды кеңістігін құруды жəне кешенді сүйемелдеуді қамтамасыз етуді; 3) тілді жəне ана тілін, қатынас мəдениетін дамытуды, сауаттылық негіздерін меңгеруге дайындауды; 4) мектеп жасына дейінгі балалардың адамгершілік, құндылық бағдарын адамның оң мінез-құлқы, мінез-құлық нормалары мен ережелері, қазақстандық қоғамда қалыптасқан халықтық салт-дəстүрлер мен əдет- ғұрыптар үлгісінде қалыптастыруды; 5) өз Отанына, туған өлкесіне сүйіспеншілікке, мемлекеттік рəміздерге құрметпен қарауға, қоршаған орта, отбасы, түрлі ұлт өкілдеріне деген ізгі қарым-қатынасқа тəрбиелеуді; 6) балада қоршаған ортаның тұтас бейнесі, өзі жəне əлеуметтік ортасы туралы алғашқы түсініктерді қалыптастыруды; 7) баланың танымын дамытуды, интеллектуалдық іс-əрекет тəсілдерін қалыптастыруды, білуге құштарлықты дамытуды; 8) баланың бейнелеу, көркем тілдік, музыкалық іс-əрекетінде эстетикалық сезімдерін, шығармашылық қабілетін дамытуды қамтамасыз етеді. 7. Мектепке дейінгі тəрбие мен оқытудың мазмұны мынадай бес білім беру саласын қамтиды: «Денсаулық», «Қатынас», «Таным», «Шығармашылық», «Əлеуметтік орта». 8. Білім беру салаларының мазмұны ұйымдастырылған оқу іс-əрекеті, балалардың өзіндік іс-əрекеті жəне ересек адам мен баланың бірлескен іс- əрекеті арқылы іске асырылады. 9. «Денсаулық» білім беру саласы Мақсаты: өз денсаулығына саналы қарауды, денсаулықтың адамға табиғаттың берген басты құндылығы екенін түсінуді тəрбиелеу, қимыл- қозғалыс белсенділігін дамыту жəне физикалық сапаларын қалыптастыру. «Денсаулық» білім беру саласындағы ұйымдастырылған оқу қызметі: 1) дене шынықтыру; 2) қауіпсіз мінез-құлық негіздері, валеология. 10. «Коммуникация» білім беру саласы Мақсаты: ана тілінің базалық құндылықтарын меңгерген, мемлекеттік жəне басқа тілдерде мəдени-əлеуметтік өзара қатынасқа дайын, айналасындағы ортамен ауызша жəне ауызша емес құралдардың көмегімен қатынас жасауға қабілетті мектеп жасына дейінгі көптілді тұлғаны тəрбиелеу. «Коммуникация» білім беру саласының ұйымдастырылған оқу қызметі: 1) тіл дамыту; 2) көркем əдебиет; 3) сауат ашу жəне жазу негіздері; 4) мемлекеттік, орыс жəне басқа тілдер. 11. «Таным» білім беру саласы Білім берудің тиісті деңгейлерінің мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттары . Государственные общеобязательные стандарты образования соответствующих уровней образования . 27/08/2015 7 Мақсаты: танымдық іс-əрекет дағдыларын меңгерген, əлемнің тұтас бейнесін түсінуге жəне ақпаратты өмірлік маңызды проблемаларды шешуде қолдануға қабілетті мектеп жасына дейінгі тұлғаны қалыптастыру. «Таным» білім беру саласының ұйымдастырылған оқу іс-əрекеті: 1) сенсорика; 2) қарапайым математикалық ұғымдарды қалыптастыру; 3) құрастыру; 4) экология негіздері; 5) қоршаған ортамен таныстыру. 12. «Шығармашылық» білім беру саласы Мақсаты: мектеп жасына дейінгі балалардың сезімдік-эмоционалдық саласы мен эстетикалық талғамын қалыптастыру, шығармашылық ойлау мəдениеті мен қиялын дамыту. «Шығармашылық» білім беру саласының ұйымдастырылған оқу іс- əрекеті: 1) сурет салу; 2) мүсіндеу; 3) жапсыру; 4) музыка. 13. «Əлеуметтік орта» білім беру саласы Мақсаты: əлеуметтік ортадағы жағымды мінез-құлық пен қарым- қатынасқа қабілетті əлеуметтік-бейімделген, шығармашылық тұлғаны тəрбиелеу, Отанға деген сүйіспеншілікке, үлкендерді құрметтеуге тəрбиелеу. «Əлеуметтік орта» білім беру саласының ұйымдастырылған оқу іс- əрекеті: 1) өзін-өзі тану; 2) қоршаған ортамен таныстыру; 3) экология; 4) көркем əдебиет. Мемлекеттік тілде оқытатын мектепке дейінгі білім беру ұйымдары мен топтарында «Қазақ тілі» пəні ұйымның қалауымен басқа пəндерге ауыстырылады. 3. Тəрбиеленушілердің жəне білім алушылардың оқу жүктемесінің ең жоғары көлеміне қойылатын талаптар 14. Тəрбиеленушілер мен білім алушылардың апталық оқу жүктемесінің жол берілетін ең жоғары көлемі мен ұйымдастырылған оқу іс-əрекетінің ұзақтығы баланың денсаулығы мен психикасын қорғау мақсатында енгізіледі. 15. Мектепке дейінгі білім берудің барлық жас сатысындағы оқу жүктемесі мектепке дейінгі тəрбие мен оқытудың мемлекеттік жалпыға міндетті стандартын əзірлеуге қойылатын техникалық талаптарда Білім берудің тиісті деңгейлерінің мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттары . Государственные общеобязательные стандарты образования соответствующих уровней образования . 27/08/2015 8 белгіленген санитариялық-гигиеналық нормалар мен ережелерге сəйкес болады. Үлгілік оқу жоспарында əрбір жас кезеңдеріне арналған оқу жүктемесінің шегі белгіленген. 16. «Білім туралы» Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 27 шілдедегі Заңының негізінде аптадағы нормативтік оқу жүктемесі білім беру ұйымдарындағы мектепалды сыныптары педагогикалық қызметкерлердің айлық жалақысын есептеу үшін 24 сағатты құрайды, оған: 1) базистік оқу жоспарын іске асыру бойынша білім беру қызметіне бөлінген 20 сағат; 2) күн тəртібінде жүзеге асырылатын білім беру іс-əрекетіне жəне балалардың түрлі іс-əрекеттеріне (ойын, еңбек, шығармашылық), ойын-сауық іс-шараларын өткізуге, сабақтарға дайындалуға бөлінген 4 сағат кіреді. 4. Тəрбиеленушілердің жəне білім алушылардың дайындық деңгейіне қойылатын талаптар 17. Əрбір жас кезеңіндегі құзыреттіліктерді меңгеру деңгейі 1, 2, 3, 4, 5- кестелерде берілген. 1-кесте Денсаулық сақтау құзыреттілігі № Құзыреттілік көрсеткіштері 1 жастан бастап 3 жасқа дейін 3 жастан бастап 5 жасқа дейін 5 жастан бастап 6 жасқа дейін 1 Мəдени-гигиеналық дағдылар Жеке бас гигиенасының алғашқы дағдыларын меңгереді Гигиеналық рəсімдерді орындау ретін біледі Гигиеналық рəсімдерді өздігінен орындауға ынта білдіреді 2 Дене шынықтыру Жүгіру, өрмелеу жəне секіруде алғашқы дағдыларды меңгереді Өмірлік маңызды қимылдарды өздігінен орындайды Негізгі қимылдарды орындау кезінде шығармашылық танытады 3 Дербес қимыл белсенділігі Кейбір қимылдарды ересектердің көрсетуімен орындайды Саптық жəне спорттық жаттығуларды меңгереді Топтағы балалармен бірге қимыл-қозғалыс ойын іс- əрекеттерін ұйымдастырады 4 Салауатты өмір салты Қауіпті жағдайда сақ, шынықтыру рəсімдерін өткізу кезінде жағымды көңіл-күйде болады Салауатты өмір салты ережелерін біледі, ересектердің көрсетуімен шынықтыру элементтерін орындайды Қауіпсіздік ережелерін саналы түрде орындайды, шынықтыру рəсімдерінің маңыздылығы мен қажеттілігін түсінеді Білім берудің тиісті деңгейлерінің мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттары . Государственные общеобязательные стандарты образования соответствующих уровней образования . 27/08/2015 9 2-кесте Коммуникативті-тілдік құзыреттілік № Құзыреттілік көрсеткіштері 1 жастан бастап 3 жасқа дейін 3 жастан бастап 5 жасқа дейін 5 жастан бастап 6 жасқа дейін 1 Қатынас мəдениеті Құрдастарымен байланысқа түседі Ересектердің сұрақтары мен өтініштеріне жауап береді, қарым- қатынас жасайды Қоғамдық орындарда өзін-өзі ұстау ережесін сақтайды 2 Тілдің- грамматикалық құрылымы Түсінікті болу үшін ойын дұрыс айтуға тырысады Сөздерді өзгертеді, басқа сөздермен сəйкестендіреді, салалас жəне сабақтас құрмалас сөйлемдерді қолданады Грамматикалық дұрыс сөйлеуге тырысады, тілге сыни қатынасын білдіреді 3 Тілдің дыбыстық мəдениеті Дауысты жəне дауыссыз дыбыстарды дұрыс айтады Ана тілінің барлық дыбыстарын дұрыс айтады Сөздерді орынды қолданады, дыбыстарды ажыратады, мəнерлеп оқудың түрлі тəсілдерін қолданады 4 Сөздік Өзі, отбасы мүшелері, сүйікті ойыншықтары туралы сұрақтарға жауап береді Бейнелі ұсынылған жағдайларға сүйенбей, сөздерді қолданады, сөйлеу барысында етістіктерді жиі қолданады Антоним, синоним жəне көп мағыналы сөздерді түсініп, сөйлеу барысында қолданады 5 Байланыстырып сөйлеу Тілегін, сезімін жəне ойын білдіру үшін сөздерді қолданады Қарым-қатынастың негізгі түрі - диалогты меңгеріп, 2-3 сөйлеммен өз ойын жеткізеді Түрлі сөз таптарын, эпитеттер мен теңеулерді қолданып, монолог қалыптасады 6 Шығармашылық тілдік қызмет Саусақ ойындарын, тақпақтарды жатқа айтады Таныс ертегілерді айтады, ойыншықтар жөнінде шағын əңгіме құрастырады Оқиғаларды құрастырады, ауыспалы жəне астарлы мағыналы ойларды түсініп, оларды қолдана біледі 7 Шығармаларды қабылдау Халық ауыз əдебиеті шығармаларына эмоционалды түрде өз ойын білдіреді Өзіне ұнайтын бірнеше шығармаларды атайды, ойында əдеби бейнелерді қолданады Кітапқа деген қызығушылық білдіреді, өлеңдерді мəнерлеп жатқа айта алады Білім берудің тиісті деңгейлерінің мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттары . Государственные общеобязательные стандарты образования соответствующих уровней образования . 27/08/2015 10 3-кесте Танымдық құзыреттілік № Құзыреттілік көрсеткіштері 1 жастан бастап 3 жасқа дейін 3 жастан бастап 5 жасқа дейін 5 жастан бастап 6 жасқа дейін 1 Заттардың қасиеттерін бағдарлау Заттардың түрін, негізгі түсін, пішінін, фактурасын ажырата алады Заттарға тəн белгілер мен айырмашылықтарды сипап сезу, есту, иісін сезіп қабылдау негізінде атайды Заттардың қасиеттері мен белгілерін танымдық қызмет дəрежесінде қарастырады 2 Қоршаған ортаны тану Адамдар мен олардың іс- əрекеттеріне қызығушылық пен құштарлық білдіреді Тірі жəне өлі табиғат пен қоғамдық өмірдің себеп-салдарлық қарапайым байланысын түсінеді, ол туралы 2-3 сөйлеммен айта алады Көрнекі-əрекеттік жəне көрнекі- бейнелі тұрғыда танымдық міндеттерді шеше алады, ұқсастығы мен ерекшелігін ажыратуға, түрлі негіздемелер бойынша топтастыруға жəне жүйелеуге қабілетті 3 Құрастыру дағдылары Ересектердің көрсетуімен қарапайым құрылыстарды жасай алады Құрылыс материалын таңдау кезінде дербестік білдіреді, құрылысты əдемі жасауға тырысады Құрастырудың бірнеше қарапайым жалпылама тəсілдерін меңгереді жəне түрлі нəтижеге жету үшін бір тəсілді қайталай береді 4 Экологиялық мəдениет негіздері Жануарлар əлеміне тілектестік жəне қамқорлық қарым- қатынасын білдіреді Табиғатта өзін-өзі ұстай білу нормаларын меңгереді, ересектермен бірге өсімдіктер мен жануарларға қамқорлық жасайды Қоршаған ортаның көптүрлілігін, өсімдіктер мен жануарлардың белгілері мен қасиеттерін, тіршілік ортасымен өзара байланысын түсінеді 5 Қарапайым математикалық ұғымдар Кеңістікте бағдарланудың алғашқы дағдыларын көрсетеді Уақыт, кеңістік, себеп-салдар, сан туралы қарапайым түсініктерін көрсетеді Геометриялық пішіндердің құрылымдық сипаттамасын, тура жəне кері сандық қатынас ретін біледі 6 Іздеу жəне эксперименталды іс-əрекет Түрлі заттармен эксперимент жасайды (ажыратады, біріктіреді, Жаңа материалдармен экспериментті мақсатты түрде жүргізеді, заттар Эксперименталды іс-əрекетте мақсат қойып, нəтижеге жетеді Білім берудің тиісті деңгейлерінің мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттары . Государственные общеобязательные стандарты образования соответствующих уровней образования . 27/08/2015 11 құрастырады) арасындағы жалпы қатынастарды бейнелейді, қоршаған ортаның үлгісін жасайды 7 Ақпаратпен жұмыс Түрлі ақпарат көздеріне қызығушылық танытады Жаңа ақпарат алудың қажеттілігін түсінеді Жаңа ақпаратты қалай ұсыну керектігін, оның кімге қызық екендігін түсінеді 4-кесте жүктеу/скачать 6,03 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|