Білім және ғылым министрлігі



бет26/30
Дата09.09.2022
өлшемі1,1 Mb.
#38763
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   30
5.2.9. ҚҰС САҢҒЫРЫҒЫ
Құс саңғырығы тез әсер ететін, құнды органикалық тыңайтқыш болып саналады. Онда өсімдік оңай сіңіретін азот және күл элементтері мол (51-кесте).
Бір жылда әр тауықтан 6-7 кг‚ үйректен 7-9 кг‚ қаздан 10-12 кг саңғырық жиналады.
Құс саңғырығында азот негізінен зәр қышқылы түрінде болады. Олардың құрамында қоректік заттардың қоры берілетін жемнің түрі мен сапасына қарай өзгеріп отырады. Жас саңғырықта азоттың ұшуы онша байқалмайды. Алайда сақталған мерзімі ұзайған сайын аммиактың жоғалуы көбейе бастайды. Зәр қышқылы мочевинаға, ол көмірқышқыл аммонийге, одан әрі көмір қышқыл газына, суға, аммиакка ыдырап кетеді. Мысалы, 1,5-2 ай ішінде азоттың ысырап болуы 30-60 пайызға жетеді.
Саңғырықты жинаудың және азотты өзінде сақтаудың ең тиімді тәсілі-құс қорасына құрғақ төсеніш төсеп тастау. Қаз бен үйректің саңғырығы сұйық болатындықтан оларға төсенішті молырақ пайдаланған дұрыс. Төсеніш ретінде шымтезек немесе ағаш үгіндісін қолданады. Сол сияқты жас саңғырықты суперфосфат немесе құрғақ, толық шіріген көңмен араластырады. Мұндай жағдайларда саңғырық құрамындағы органикалық зат пен азоттың жоғалуы онша көп болмайды.


5.2.10. САБАНДЫ ТЫҢАЙТҚЫШ ЕСЕБІНДЕ ПАЙДАЛАНУ
Сабанның құрамында орта есеппен 0,5% азот, 0,25% фосфор және 0,8% калий бар. Сабанда органикалық қосылыстар түрінде 35-40% көміртек болады. Сабанды тыңайтқыш ретінде қолдану үшін оны топырақ бетіне шашып тастайды. Мұның өзі топырақтағы ылғал қорын сақтауға, физикалық-химиялық қасиеттерінің жақсаруына, су және жел эрозиясынан қорғауға, топырақ құрылымының едәуір жақсаруына ықпал етеді. Қазақ астық шаруашылығы ғылыми-зерттеу институтының жүргізген тәжірибе жұмыстары қорытындылары бойынша әр гектарға 5 тонна сабанды шашып топырақ бетін бүркегенде, оның жыртылатын қабатындағы ылғал жақсы сақталып, жаздық бидай өнімі 2,5 центнерге жоғарылаған. Ал топыраққа сабанды жамылғы ретінде қолданғанда, фосфор тыңайтқышының тиімділігі артып, қосымша өнім гектарынан 4-5,6 центнерге ұлғайған. Сабанды азот, фосфор тыңайтқыштарымен бірге жерді жыртар алдында еңгізу топырақ құнарлылығын сақтауда шешуші рөл атқарады.
Сабанды әуелі дискімен 8-10 см тереңдікке сіңіреді де одан әрі терең етіп жыртып тастайды. Азот тыңайтқыштарын сабанмен араластырып қолдану көміртектің азотқа қатынасын жақсартып, олардың ыдырауын, азотты қосылыстардың сіңімділігін тездетеді.
Сабанды тыңайтқыш ретінде пайдаланған танаптарға бұршақ тұқымдас немесе отамалы дақылдар сепкен дұрыс.
Ғылыми мекемелердің зерттеу жұмыстары 5 тонна сабан құрамында 20-35 кг азот, 5-7 кг фосфор, 60-90 калий, 10-15 кг кальций, 4-6 кг магний, 5-6 күкірт және 28 г бор, 15 г мыс, 150 г марганец, 2 г молибден, 200 г мырыш болатынын есептеп, бұл элементтер бидай өнімін біршама арттыратынын дәлелдейді.



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   22   23   24   25   26   27   28   29   30




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет