Білім және ғылым министрлігі

Ересек қоңыздар шымқай қара түсті, үстіңгі қанаттарында нүктелі терең әжімдер болады,дене ұзындығы-14-16мм.Дернәсілдердің дене ұзындығы-28мм-ға жетеді,бас бөлімі және көкірек бунақтары қара қоңыр немесе сұрша жасыл болуы мүмкін.

Дернәсілдер топырақта қыстайды.Қуыршақтану топырақтың үстіңгі қабатында өтеді.Ересек қоңыздар күздік бидайдың дән трғысу кезеңінде пайда болады.Ыстық және құрғақ ауа райы әсерінен қоңыздардың өсіп-өнуінде 1 айға жуық созылатын үзіліс туады.Тамыз айында қоңыздар жұмыртқаларын топыраққа топтап 10-15 данадан салады,барлығы 100 жұмыртқа.Жаңадан шыққан дернәсілдер суық күзге дейін қоректенеді.

Қоңыздар мен дернәсілдер зиян кесті,бірақ негізінен дернәсілдер қатты зиян келтіреді,өсеіндер мен жас өсімдіктерді құртып тастайды.Түнде қоректенеді.Ересек қоңыздар дәнді, масақ қабыршықтары жеп қояды.Дернәсілднр өскіннің жапырағын жеп,оларды топырақтың жоғарғы қабатына тасиды.Зақымданған жапырақтар түте-түтесі шығып,түйір-түйір шайнап тастаған талшыққа ұқсайды.Дернәсілдердің зақымдануынан егін көгі сиреп қалады.Барылдақ қоңыз астық дақылдарының көптеген түрлерімен қоректенеді,әсіресе күздік бидайды көбірек зақымдайды.Жылына бір ұрпақ береді.

Тапсырмалар:

1.Дәннің сұр көбелегінің өсу циклі және зияндылығы мен танысу.

2.Жапырақ жемірлері тұқымдасы тұрлерінің морфологиялық,өсіп-өніп көбею ерекшеліктері және зияндылығымен танысу.

3.Астық қоңыздарының морфологиялық,өсіп-өніп көбею ерекшеліктері және зияндылығымен танысу.

4.Дәннің сұр көбелегі,қатты қанаттылар отрядының кеміргіш зиянкестерімен күрес шараларын зерттеп тану.

5.6 кестені жазып толтыру.

Астық дақылдарының кеміргіш зиянкестері

Түр,системалық жүйедегі орны	Зақымданатын дақылдар,зақымдану мезгілі	Келтірілген зиянкестердің зақымдану кезеңі.ЭЗШ	Қысқаша биологиясы	Күресу шаралары
1	2	3	4	5

Бақылау сұрақтары:

1.Егіннің көгін зақымдайтын астық дақылдарының зиянкестерін атап,өсімдіктердің зақымдану белгілерінің сипаттамасын,олардың келтірнтін зиянын және күресу шараларын көрсетіңіз.

2.Астық дақылдарының сабақ іші зиянкестерінің систематикалық атауын, ерекше өзгешеліктерін көрсетіңіз.

3.Астық дақылдарының сабақ іші зиянкестеріне қарсы қандай шаралар қолданылады.

4.Астық дақылдарының шаншып сорғыш зиянкестерінің өкілдері қай тұқымдасқа жіне қандай отрядқа жататынын атап шығыңыз.

5.Шаншып сорғыш зиянкестерінің зақымдау белгілеріне анықтама беріңіз.

6.Астық егіушісінің өзгешелігі,күресу шаралары.

7.Астық дақылдарының сорғыш кешенге жататын зиянкестеріне қарсы қолданылатын кұресу шаралары.

8.Астық қоңыздарды және барылдақ қоңызды сипаттаңыз.Олармен күресу шараларынвң жүйесін келтіріңіз.

9.Дәннің сұр көбелегінің тіршілік циклін сипаттап күресу шараларын көрсетіңіз.

9.Астық дақылдарының кезеңдеріне байланысты зақымдайтын фитофагтардың түрлері.

10.Өсімдіктердің мүшелеріне (органотрофты)бейімделу бойынша фитофагтар кешендері.