D дәрумені (кальциферол) адамның терісінде күннің ультракүлгін сәулелерінің әсерінен түзіледі. Ол кальций мен фосфордың ішектен бөлінуін жылдамдатып, сүйек ұлпасының мықтылығына әсер етеді. Адам ағзасы D дәруменін тағамның құрамынан да қабылдайды. Жас сәбилерде D дәруменінің жетіспеуінен болатын ауру мешел(рахит) деп аталады. Мешел ауруына шалдыққан балалардың қаңқасы дұрыс қалыптаспайды. Аяқ сүйектері дене салмағының әсерінен майысады, сүйек баяу дамиды, ұйқысы қашады. Жұқпалы аурулармен көп ауырады. Сондықтан жас сәбилердің мешел ауруына шалдықпауы үшін күн сәулесіне шығарып шынықтырады. D дәрумені балық майында, бауырында, уылдырығында, жұмыртқаның сарысында, жануарлардың бауырында, сүт өнімдерінде мол. D дәруменінің қажетті тәуліктік мөлшері 2,5 мг.
Д дәрумені екіқабат әйелдерге өте пайдалы. Ол жұмыртқа, сары май, қаймақ, сүт, саңырауқұлақ, балық майы құрамына енеді.
Д дәрумені екіқабат әйелдерге өте пайдалы. Ол жұмыртқа, сары май, қаймақ, сүт, саңырауқұлақ, балық майы құрамына енеді.
Д дәрумені кальций мен фосфордың алмасуын реттеуге қажет. Оның ерекше қасиеті сыртқы ортада өзгере қоймайды. Сондықтан тағамды қандай түрмен даярласа да, ол дәруменді байыптандырмайды.
Осы аталған дәрумендермен қоса Е, К, РР, Р деген дәрумендер де ағзаға үлкен әсер етеді.
Химиялық құрылысы.
Кальциферолдар –антирахиттік витаминдер.Химиялық табиғаты бойынша стериндер тобына жататын циклді қанықпаған бір атомды екіншілік спирттерге жатады.
1930-1932 жылдары Ф.Аскью мен А.Виндаус Д1 витаминін тазаланбаған түрінде,содан кейін эргостери ннен тазаланған Д2 витаминін бөліп алды.1936 жылы Г.Брогман балық бауырының майынан әмбебап табиғи Д3 витаминін бөліп алды. А.Виндаус және Дж.Хейлброн 1936-37 жылдары витамин Д2 мен Д3 -тің химиялық құрылысын анықтады.Қазіргі кезде Д – тобының (Д4 –Д7)витаминдері анықталған. Адам үшің активті:Д2- эрго-кальциферол ,Д3 холекальциферол, Д4-дигидроэргокалбциферол.
Витамин Д3 – тің провитамині-7 дегидолхолестерин адамның тері қабатында болады және оның холекальцеферолға айналуы үшін күн сәулесінің әсері жеткілікті.
