nurbakyt_sarsenov
8708 747 3804
5
3-БӨЛІМ.ЖАСУШАЛЫҚ БИОЛОГИЯ.СУ ЖӘНЕ ОРГАНИКАЛЫҚ ЗАТТАР
&11.Жасуша-ағза құрылысының негізгі бөлшегі
• Жасуша деген түсінікті ең алғаш қолданған:
Р. Гук
• Барлық өсімдіктер,саңырауқұлақтар мен жануарлардың жасушасы міндетті түрде 3 бөліктен
тұрады:
Қабықша, Цитоплазма, Ядро
•
Қабықша – жасушаны
қоршаған ортадан бөлетін, қорғайтын және қажет заттардың енуіне
мүмкіндік беретін бөлігі.
•
Цитоплазма – жасушаны толтыратын тұтқыр сұйықтық, яғни ішкі ортасы.
•
Ядро – жасушаның маңызды бөлігі; көбеюді жүзеге асырады;
жасуша тіршілігін басқарады
• Біздің ғаламшарымызда бірінші рет ең қарапайым жануарлар:
ядросыз прокариоттар -
бактериялар
• Ұзақ уақыт ішінде біртіндеп едәуір жоғары құрылымды прокориоттардан қарапайым
біржасушалы эукориоттар–
протистер түзілген.
• Құрылысы, шығу тегі және атқаратын қызметі бойынша ұқсас
жасушалар мен жасушааралық
заттар жиынтығы:
Ұлпа
• Өсімдік мүшелеріне жатады:
Сабақ, тамыр, жапырақ, гүл, жеміс, тұқым
• Тұрақты орны, құрылысы бар және белгілі бір қызмет атқаратын ағза бөлігі:
Мүше
• Мүшелер атқаратын қызметтері бойынша бірігеді:
Мүшелер жүйесіне
• Кез келген ағза құрылымының жалпы сызбасы:
Жасуша – Ұлпа – Мүше – Мүшелер жүйесі –
Тұтас ағза
&12.Өсімдік және жануар жасушаларының құрылысы
• Жасуша бөлігі болып, тұрақты құрылысқа ие және белгілі қызмет атқарады:
Органоид
• Жануарлар қабықшасы:
Өсімдік пен Жануар жасушасында айырмашылығы болады
• Жануарларда жасуша қабықшасы аталады:
Сыртқы мембрана
• Жануарлардың сыртқы мембранасы
: Өте жұқа, күрделі май және нәруыздардан тұрады
• Жануар сыртқы
мембранасының қызметі: Қорғаныш, өз пішінін өзгертуге мүмкіндік береді
• Пішінін жиі өзгертетін көпжасушалы ағзалар:
Амебалар
• Өсімдік жасушаларында жұқа плазмалық мембранадан басқа болады:
Жасуша қабырғасы
• Жасуша қабырғасы тұратын берік заттар:
Целлюлоза, Жасұнық (клечатка)
• Сұйықтығы бар көпіршік:
Вакуоль
• Вакуоль ішіндегі сұйықтық
: Жасуша шырыны
• «
Қойма», «Қоқыс салатын шелек»
рөлін атқарады: Вакуоль
• Вакуоль
суды сақтайтын және
қайта бөлетін орын болып табылады.
• Өсімдік жасушаларына түс беретін органоидтер:
Пластидтер
•
Хромопластар - сары, қызыл, қызыл сары;
лейкопластар – ақ;
хлоропластар – жасыл түс береді.
• Хлоропластағы жасыл зат:
Хлорофилл
• Хлоропласт қызметі:
Вакуоль қызметіне ұқсайды; не пайдалы, не зиянды заттарды жинайды
• Хромопласт болатын жемістер, көкөністер:
Өрік, асқабақ, қызанақ; қызылша, сәбіз тамыры
• Лейкопластар өсімдіктің қоректік қор заты:
Крахмал
• Крахмал көп болатын өсімдіктер:
картоп түйнегі, бидай дәні, күнбағыс дәні
nurbakyt_sarsenov
8708 747 3804
6
• Өсімдік және жануар жасушаларының ұқсастықтары:
➢
Достарыңызбен бөлісу: 
