Герцпрунг–Рассел диаграммасы (қысқаша H-R диаграммасыдеп аталады) — жұлдыздардың спектрлік кластары мен абсолют жұлдыздық шамасы арасындағы байланысты көрсететін диаграмма. Спектрлік кластар жұлдыздардың беткі температурасына байланысты бөлінетін болғандықтан мұны абсолют шама мен беткі температураға байланысы арқылы
сипатталатын диаграмма деуге де болады.
2-тапсырма (G) Оқушыларға тақырыпқа байланысты материалдар таратып беріледі. Сол материалдар бойынша оқушылар конспекті жазып, сол тақырыптарды түсіндіріп береді.
Тапсырмаларды қорғау.
Тақырыпты қорытындылау.
Спектр арқылы жұлдыз бетінің температурасын анықтауға болады. Жұлдыздың шығаратын спектрінің толқын ұзындығын Виннің ығысу заңы бойынша анықтауға болады.
микрометрмен алынған толқын ұзындық, b – 2,9*10-3 мК – Винн тұрақтысы, Т- абсолют температура. Спектрлік класының жарқырауы L L = 4πR2σT4 σ=5.67*10-8 Вт/м2К4 Стефан – Больцман тұрақтысы
Жаңа сабақты бекіту мақсатында есептер шығару.
1-тапсырма. Жұлдыздар қандай энергия көздерінің есебінен жарық шығарады?
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
2-тапсырма. Герцшпрунг –Расселл даиграммасының бас тізбегіндегі жұлдыздардың орны неге тәуелді?
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
3-тапсырма. Жұлдыздың беткі қабатының температурасын қалай анықтауға болады?
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 4-тапсырма. Көрінерлік жұлдыздық шамасы 1,25m болатын Денеб жұлдызына дейінгі қашықтық 100 пк. Осы жұлдыздың абсолт жұлдыздық жарқырауын анықтаңдар.
5- тапсырма Егер жылдық параллакс 0,12² болса, жұлдызға дейінгі қашықтықты парсекпен анықтаңыз
А) 0,12 Б) 27,1 В) 8,33 Г) 3,26
Кері байланыс. ( оқушылардың жауаптарын талқылау және ұсыныс айту)
