199
2413 — 6280 = 2000000 3
типті операция
А (+) П (+)
г) Негізгі құралдарды қайта бағалау. Экономиканың заңдарына
сәйкес, инфляция нәтижесінде мүліктің қымбаттауы болып тұрады.
Сондықтан, оқтын-оқтын (мемлекеттік статистикалық комитеттің
нұсқауларына сәйкес) негізгі құралдардың қайта бағалануы жүр-
гізіледі.
Бұл жағдайда олардың құнының арту көзі № 5320 пассивті шотта
бейнеленетін негізгі құралдардың қайта бағалануынан қосымша
төленбеген капитал болады. Шаруашылық операцияның жазуы
төмендегіше болады:
Дт Кт
Құжаттар
2411—2417 5320 Есептер,
бағалау актісі
Жазудың дұрыстығын тексереміз: кредиттік жағында пассивті
шот орналасқан.
3 типті «Активті-активті» операциясына сәйкес, бір жағынан
кәсіпорын активтерінің құны артады, бір мезгілде екінші жағынан
негізгі құралдарды бағалаудан болған қосымша төленбеген ка-
питал көбейеді. Демек, шаруашылық операцияның жазуы дұрыс
жасалған.
Мысал келтіреміз: Республика Үкіметінің ңұсқауымен жүргі-
зілген негізгі құралдарды қайта бағалау нәтижесінде 2005 жылы
қаңтардың 21 жұлдызында жасалған қайта бағалаудың материал-
дарына сәйкес, үйдің құны 560000 теңгеге артты. Бұл жағдайда
бухгалтерлік жазу төмендегіше болады:
Дт Кт Сома Ескерту
2412 — 5320 = 560000 3 типті операция
А (+) П (+)
Сонымен, біз ұзақ мерзімді активтер көбеюінің (келуінің) әртүрлі
жағдайлардағы мәселелерін қарадық.
Енді дебиторлық берешектердің кему (жабылу) жағдайларын
200
қараймыз.
Ұзақ мерзімді дебиторлық берешектердің кемуі (жабылуы)
Аталмыш жағдайларда олар кредит бойынша өтеді. Бұл жерде біз
дебиторлық қарыздың қайда шығыс етілуіне (бағытталуына) назар
аударуымыз керек.
а) Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің қарыздарын
жабу. Бұл шаруашылық операциялар №1040 «Ағымдағы банктік
шоттардағы теңгемен ақша қаражаттары» активті, №4410 «Алынған
ұзақ мерзімді аванстар» пассивті шотында бейнеленеді. Проводка
төмендегіше болады:
Дт Кт Құжаттар
1040
4410 2110
Төлем тапсырмалары, салыстыру актісі,
жүкқұжаттар,
келісім шарттар
Жазудың дұрыстығын тексереміз: дебеттік жағында активті және
пассивті шоттар орналасқан. Активті шот (№ 1040) жайғасқан кезде
1 типті «Активті-активті» операция орын алады, яғни баланстың
активінде тек қана өзгерістер болады (бір жағынан ақша қаражаттары
көбейеді, ал екінші жағынан сол сомаға сатып алушылардың деби-
торлық қарыздары кемиді).
Пассивті шот (№ 4410) жайғасқан кезде баланстың активі мен
пассиві кемитін 4 типті «Пассивті-активті» операция орын алады
(бір жағынан алынған аванстар бойынша қарыздар кемиді, ал екінші
жағынан бір мезгілде сол сомаға сатып алушылардың дебиторлық
қарыздары жабылады). Бұл жағдай жазудың дұрыстығын білдіреді.
Достарыңызбен бөлісу: