Мысалдар келтіреміз: 1) кәсіпорын 2005 жылы тамыз айының
16 жұлдызындағы № 951 төлем тапсырмасына сәйкес, 2600000 теңге сомаға құрылыс материалдары үшін үшін жеткізіп берушінің
шоттарын төледі. Бұл жағдайда бухгалтерлік проводка төмендегіше болады:
Дт
Кт
Сома
Ескерту
3310
П (-)
— 1040
А (-)
= 2600000
4 типті операция
кәсіпорын алынған құрылыс материалдары үшін 2005 жылы мамыр айының 17 жұлдызындағы № 2 салыстыру актісі мен шот- фактураға сәйкес 1500000 теңге сомаға айырбастау (бартер) жасады. Бұл жағдайда бухгалтерлік проводка төмендегіше болады:
Дт
Кт
Сома
Ескерту
3310
П (-)
— 1210
А (-)
= 1500000
4 типті операция
кәсіпорын бұрын алынған қысқа мерзімді аванстар есебінен 2005 жылы шілде айының 23 жұлдызындағы № 11 салыстыру актісіне сәйкес, 170000 теңге сомада мақтаны суаруға пайдаланған су үшін есеп айырысты. Бұл жағдайда бухгалтерлік проводка төмендегіше болады:
Дт
Кт
Сома
Ескерту
3310
П (-)
— 1610
А (-)
=
170000
4 типті операция
кәсіпорын банкіден алынған қысқа мерзімді қарыздар есебінен 2005 жылы қазан айының 23 жұлдызындағы банктің келісімі мен
№ 18 төлем тапсырмасына сәйкес, 3700000 теңге сомада жеткізіп берушіден алынған табақ металл үшін есеп айырысты. Бұл жағдайда бухгалтерлік проводка төмендегіше болады:
Дт
Кт
Сома
Ескерту
3310
П (-)
— 3010
П (+)
=
3700000
2 типті операция
д) Басқа кредиторлық қарыздарды жабу (төлеу). Бұл операциялар 33 «Қысқа мерзімді кредиторлық берешек» бөлімшесі шоттарының
дебеті бойынша бейнеленеді. Басқа кредиторлық қарыздар жабы- латындықтан, шаруашылық операция № 1010, 1040, 1250, 3120 шоттардың кредитінен төмендегі шоттардың дебетіне жасалады. Бухгалтерлік жазу төмендегіше болады:
Дт Кт Құжаттар
3350, 3380,
1040, 1250
Еңбекақы, сыйақылар мен
3220, 3390
1010, 3120
МСИ-ның декларацияларын
есептеу бойынша есептер,
төлем құжаттары
Жазудың дұрыстығын тексереміз: кредиттік жағында активті және пассивті шоттар орналасқан. Активті шоттар (№ 1010, 1040) орналасқан кезде баланстың активі мен пассиві кемитін 4 типті
«Пассивті-активті» операцияорыналады. Біржағынан кәсіпорынның дебиторлық қарыздары мен ақша қаражаттары, екінші жағынан бір мезгілде сол сомаға оның кредиторлық қарыздары кемиді.
Пассивті шот (№ 3120) орналасқан кезде баланстың пассивінде тек қана өзгерістер болатын 2 типті «Пассивті-пассивті» операция орын алады. Бір жағынан кәсіпорын кредиторлық қарыздарының көлемі кемиді, ал екінші жағынан бір мезгілде сол сомаға оның салықтар бойынша кредиторлық қарыздары көбейеді. Бұл жағдай жазудың дұрыстығын білдіреді.