Д. Т. Кен же таев Ә.Ә. Сай лы баев Ө. О. Тұяқ баев зайырлылық ЖӘне дінтану негіздері негізгі орта білім беру деңгейінің 9-сыныбына арналған оқулық



Pdf көрінісі
бет108/194
Дата18.10.2023
өлшемі3,82 Mb.
#118474
түріОқулық
1   ...   104   105   106   107   108   109   110   111   ...   194
Байланысты:
Зайырлылык жане динтану 9 каз УЧЕБНИК

Дін та ну әліп пе сі нен
Қа сым хан ның қас қа жо лы
– қа зақ хал қы ның хан дық дәуі рін де гі 
әдет-ғұ рып тық заң ере же ле рі нің жиын ты ғы. Қа сым хан дық құр ған кез де 
(1511–1518) ел бас қа ру ісін де қол дан ған «Қас қа жол дың» қа ғи да ла ры өз ге-
ру сіз XVII ға сыр ға дейін же тіп, Есім хан дық құр ған тұс та (1598–1628) 
«Есім 
хан ның ес кі жо лы»
де ген жа ңа ат қа ие бол ды. За ман өз ге рі сі не сай Әз 
Тәуке хан ның тұ сын да (1680–1718) бес та раудан тұ ра тын ежел гі ере же лер ге 
та ғы да екі та рау қо сы лып, 
«Же ті жар ғы»
(Же ті заң) деп атал ды. 
Тәуке хан (
Әз Тәуке Мұ хам мед Ба һа дүр (т.ж.б. – 1718 ж.ө.) – Қа зақ хан-
ды ғы ның 1680–1718 жыл дар да ғы би леуші сі, Жәң гір хан ның ұлы. Ол би лік 
ет кен ке зең Қа зақ хан ды ғы ның «ал тын ға сы ры» са на ла ды.
Би лер: «Жүз ге бө лін ген дер дің жү зі қа ра. Ру ға бө лін ген дер дің құ ру ға 
асық қа ны». «Ата ға бө лін ген дер ады ра қа ла ды», «Көп ті қор ла ған кө му сіз 
қа ла ды», «Хан аз са, хал қын са та ды. Ха лық аз са, хан дық қа та ла са ды», – 
деп, ұлт тық са на мен адам дық қа сиет ті жо ға ры қой ды. Ал жы раулар 
өлең жол да ры мен ис лам рөлін на си хат та ды. Олар қис са, дас тан дар 
ар қы лы ис лам та ри хы мен дін қай рат кер ле рі нің өмір бая нын жыр ла ды. 
Осы лай ша ха лық тың ді ни та ны мы мен ұ станы мын, мем ле кет ір ге сін 
бе кіт кен тұл ға лар қа лып тас ты.
1. Алтын Орданы құрған кім?
2. Бату хан қандай басшы болды?
3. Жошы ұлысында қандай жағдайлар орын алды?
1. Не себепті уақыт өте келе Алтын Ордада жікшілдік орын алды?
Дін та ну әліп пе сі нен
Білу
Түсіну


128
2. Неліктен «кемел адам» сипаты ел арасындағы беделді адамдар 
тарапынан қолдау тауып жатты? 
Жұптық және топтық жұмыс. «Ойлан, бірік, бөліс!» тәсілі 
арқылы тақырыптан түйген ойларыңды жазыңдар (Ойлан). 
Одан кейін өз идеяларыңды жұптағы сыныптастарыңмен бірік-
тіріңдер (Бірік) және соңында бүкіл сыныппен идеяларыңды 
бөлісіңдер (Бөліс).
1. Қазақ мемлекеттілігінің қалыптасуына қызмет еткен қайрат-
керлер кімдер? Ауыз әдебиеті материалдарын пайдаланып, 
«тура биде туған жоқ» деген қағиданы дәлелдеп шығыңдар.
2. Өздерің білетін бірлік, батырлық, билік жайлы мақал-мәтел-
дерді айтыңдар. Жыршыға, шешенге қандай мінез тән?
1. Өз беттеріңмен «Қасым ханның қасқа жолы», «Есім ханның 
ескі жолы», «Жеті жарғы» заңдарын тауып оқып, үш топқа 
бөлініп, «DEAL» тәсілі арқылы заңдардың мазмұны негізінде 
талдау жасап, мысалдармен дәлелдеңдер.
D – Describe – баяндау (мәтінді сипаттау).
E – Explain – түсіндіру (мәтін бойынша суреттеу).
A – Anallуse – талдау, дәлелдеу (мысал келтіріп, дәлелдеу).
L – Links – қазіргі заманмен байланыстыру (қорытынды жасау).
Заң жинақтарына бүгінгі күн тұрғысынан баға беріңдер.
2. «Қазақтың байырғы заңдарының маңызы» тақырыбында жоба 
жұ мысын дайындап, тезисін «3-2-1» тәсілі арқылы жазыңдар.
3 ДЕРЕК
2 КӨЗҚАРАС
1 ТҰЖЫРЫМ


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   104   105   106   107   108   109   110   111   ...   194




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет