Д. Т. Кен же таев Ә.Ә. Сай лы баев Ө. О. Тұяқ баев зайырлылық ЖӘне дінтану негіздері негізгі орта білім беру деңгейінің 9-сыныбына арналған оқулық
жүктеу/скачать 3,82 Mb. Pdf көрінісі
|
Зайырлылык жане динтану 9 каз УЧЕБНИК
| Бас ри, Бағ дад
жә не Хо ра сан бол ды. Бұл мек теп тер дің өкіл де рі оның мис ти ка лық (хал) жә не «бе кет тер» (ма қам) күй ле рін ег жей-тег жей лі си пат тай ды. Бас қа мис ти ка лық ілім дер де гі дей со пы ны «дү ние лік кір ден» та зар тып, Ал ла ға жа қын- дайт ын «жол» (та ри кат) ре тін де қа рас тыр ған. « Ни ет тер» ілі мін де ықы лас пен ықы лас сыз дық қа (ықы лас) бас ты на зар ау да рыл ды. Осы- ған бай ла ныс ты со пы лар мұ ра ка ба (өзін-өзі ба қы ла) жә не му ха са ба (өз-өзі не есеп бе ру) әдіс те рін жа сай бас та ды. Бағ дад со пы әл-Му ха си би тұ жы рым да ған ұқ сас ілім көп те ген жақ тас тар ды жи на ды, олар ма ла ма тия деп атал ды. Б.з. VІІІ ға сыр дың ор та тұ сы нан бас тап, ис лам өл ке сі нің ор та лық- та ры Бас ра, Ку фа, Бағ дат, Шам, Хид жаз, Мы сыр мен Хо ра сан да со пы лық тек ке лер (мек теп) ашыл ды. Х–ХІ ға сыр лар да Аб дул қа дир Жей ла ни, ЗунНун әлМыс ри, Иб ра һим Әд хам, Хал лаж Ман сұр, Мәула на Ру ми, Қо жа Ах мет Иа сауи, т.б. ха лық ара сын да өзі нің та қу алы ғы мен, көр кем мі не зі мен үл кен абы ройға ие болып, белгілі тұлғалар ретінде есімдері та рих та қал ды. Со пы лық жол Иран ға, Иран нан Хо ра сан ар қы лы Ор та Азияға та рал ды. Хо ра сан ның Ге рат, Ни ша пур, Мерв, Балх сияқты қа ла ла ры VІІІ–ІХ ға сыр лар да со пы лар тек ке ле рі не тол са, ІХ–Х ға сыр лар да Ор та Азия ның Бұ ха ра, Са мар қанд, Фер ға на қа ла ла ры со пы лық мек теп тер дің не гіз гі ошақ та ры на ай нал ды. Қа ра хан, Сел жұқ мем ле кет те рі хан да ры ның қол дауы мен Бұ ха ра, Са мар қанд сияқ ты үл кен қа ла лар да со пы лық тек ке лер көп теп ашы ла бас та ды. Ке мел дік ке жет кен со пы лар мен дә руіш тер көш пе лі түр кі тай- па ла рын ис лам ді ні не тарт ты. Тіп ті түр кі тай па ла ры ара сын да со пы лар мен дә руіш тер дің ха лық жү ре гі нен орын ал ға ны сон ша, олар ды өз де рі не жа қын тар тып, «ата», «ба ба», «дә дә», ал әйел за тын ана сы ре тін де «ана» деп атай бас та ды. Мә се лен, Әулие ата, Хо ра сан ата, Арыс тан баб (ба ба), Ыс қақ баб (ба ба), Укаш ата, До ма лақ ана, Қа ра шаш ана, Гау һар ана, т.б. |