«ДАҒдарысқА Қарсы басқару» пәні бойынша дәрістік кешен
Дағдарысқа қарсы менедмженттің негізгі түсініктері
жүктеу/скачать 1,59 Mb. Pdf көрінісі
|
| Дағдарысқа қарсы менедмженттің негізгі түсініктері
Дағдарысқа қарсы менеджмент батысеуропалық экономистермен «негізгі мәселе дағдарыстан шығу болатын, кәсіпорынның қызмет етуіне қауіп тӛндіретін жағдайды жою үшін қажет қызмет» ретінде анықталады. Бұл қызмет "кәсіпорынның қызмет етуіне қауіп тӛндіретін жағдайдан шығу үшін қажетті әдістер мен тәсілдердің кәсіпорында қолданылуының интенсивтілігін арттырумен" сипатталады. Сонымен бірге, Хаберландтың ойынша, қатаң және жылдам шешім іс-шараларды жүргізумен бір уақытта байланысты қысқа мерзімді мәселерге бүкіл назар аударылады. Кейбір дағдарыстардың босатушы және ең сипатын бӛліп кӛрсеткісі келген авторлар, дағдарысқа қарсы менеджментте керісінше, «жақындап келе жатқан үзілмелі пункт (дағдарыс) жайлы мәлімдеуге және дамудың жаңа бағытын әзірлеуге жол беретін» құралдарды кұру ретінде анықтайды. Мақсатты қоюмен қатар, дағдарысқа қарсы менеджмент ұғымы ӛзіне уакытша сипаттамаларды да қосады. Біріншіден, бұл анықтаманы дағдарыс кезінде дағдарыстық үрдістің әлсіреуіне, ӛтілуіне әкелетін іс-шараларды әзірлеу мен жүргізу жӛніндегі барлық мәселелер бар, бұны Копптың ойынша тар мағынада дағдарысқа қарсы менеджмент сияқты сипаттау қажет, және екіншіден, бұдан тағы дағдарыстың алдын-алуды және терапиясын қосу қажет, сонда бұл кең мағынадағы дағдарысқа қарсы менеджмент үғымы болады. Ұқсас анықтаманы Янике де берді, бұнда ол «жылдам дағдарысқа 76 қарсы менеджмент ретіндегі қатаң дағдарыс шеңберіндегі әрекеттер мен басшылық міндеттері» және «превентивті (ескертуші) дағдарысқа қарсы менеджмент» немесе «антиципативті (озық) дағдарысқа қарсы менеджмент» сияқты дағдарыстардың алдын-алу мақсатын анықтайды. Бұл жұмыста «дағдарысқа қарсы менеджмент» ұғымы ең кең мағынада қарастырылады және уақытша шектеулер жӛніңдегі, мақсат қою жӛніндегі және міндеттер саласындағы сипаттаманы да есепке алады, сондықтан, «дағдарысқа қарсы менеджмент» кәсіпорында базисті айнымалы шамаларды сақтау жӛніндегі іс-шараларды жоспарлау мен жүргізу ретінде анықтауға болады. Ӛтімділік, табыс немесе айналым сияқты базисті айнымалы шамалардан сақталуын қамтамасыз етуге тікелей әсер ету үшін "жылдам дағдарысқа қарсы менеджменттің" жекелеген қүраушы бӛліктері ӛтімділіктің немесе табыстылықтың белгілі бір деңгейіне жету сияқты нақты мақсат қоюмен сипатталады. Бүл мақсатқа бағытталу, сонымен қатар уақыттың жетпеуі ӛлшенген дағдарысқа қарсы концепцияны әзірлеуде, бұрынғы мақсаттар мен нормалардың қайта қарастырылуын күрделендіреді «жылдам дағдарысқа менеджмент» мақсатты бұрынғы, дағдарысқа дейінгі жағдайды қалпына келтіру болатын; бірнеше критерийге негізделген іс шараларды жоспарлау мен енгізу ретінде сипаттауға болады. Бұған қарсы, «антиципативті дағдарысқа қарсы менеджмент» нақты іс- шараларды әзірлеу міндеттеріне қарағанда тӛменірек сатыда ғана қалыптастырыла алатын жалпы мақсаттармен араласып келеді. Антиципативті қатынастар кәсіпорынның барлық салаларын қамти алатын менеджменттің ұзақ мерзімді міндеттері ретінде түсіндіріледі. "Дағдарысты жеңу конценпциясы" - нәтижесі болып дағдарысты жеңу жӛніндегі жоспарланған және кейіннен жүзеге асыруға болатын жӛне реактивті және антиципативті категорияларға бӛлуге болатын іс-шаралар әзірлеу мен басқарудың барлық үрдістерді жүйелі кӛрініс түрінде түсіндіреді. Ең басында, дағдарысты жену концепциясын әзірлегенге дейін, жауапты тұлғалар (меншік иелері, жоғары басшылық, мемлекеттік органдар) дағдарысқа деген ӛз қатынасын әзірлеуі керек. Бұл ӛте қажет, себебі бұл дағдарысқа қарсы іс-шаралардың бүкіл барысында ӛз ізін салады. Дағдарысты қабылдаудьщ екі концепциясы бар: Сақтауға бағытталған дағдарыс қатынасы. Мұнда дағдарыс қауіп немесе бӛгет ретінде қабылданады, бұл араласқан индивидумдар немесе ұжым үшін тәуелсіздік пен мәнін жоғалтуды білдіреді. Оның салдарынан, дағдарыс жауапты адамдармен кері түсініледі де, іс-шаралар дағдарысқа дейінгі жағдайды қалыптастырғанша ойланып немесе ойланбай әзірленеді. Дағдарысқа қатынас - жаңаға бағытталған. Бұл жағдайда дағдарыс кәсіпорынның дамуьшың эволюциялық үрдісінде жаңаруға, қайта қүрылуға қажеттілікке нұсқа ретінде қарастырылады. Дағдарыс мұнда белгілі бір ирроционалдық немесе дұрыс белгіленбеген. |