– Жалпы, сын – өте қиын сала. Бұған дейін де «сын жоқ» деген
niкip болған. Әлі де сынның жоқтығы айтылып жүр. Мұның бір-
неше ce6e6i бар. Сынның болмауы қоғамдық жағдайларға, әлеу-
меттік сұраныстарға байланысты. Ең бастысы – ол қоғамдық
билікке, идеологияға қатысты. Сыншы болу үшін қоғам қай-
раткері, идеология қызметкері болу қажет. Сондықтан бұл күр-
делі міндеттен шығу кез келген адамның қолынан келе бермейді.
Белинскийдің айтқанындай, «сыншы дарыны – сирек дарын».
Сынның нашарлауы көркем әдебиеттегі тоқырауға да байланыс-
ты. Бұл – «әдебиет жоқ» деген сөз емес, тек социализм кезіндегідей
көркем әдебиетке сұраныс аз. Ал ақын-жазушылардың қоғамда-
гы дәрежесі тіптi төмендеп кетті.
Оның ceбeбi неде?
– Сынды идеологиялық тұрғыдан қажетсінбеу. Коғамдық өрке-
ниеттің дамуы материалдық және рухани игіліктерге байланысты.
Біздің қоғамымыздың 6ip кeмшiлiгi – негізінен, материалдық, игілік-
терге бет бұрып, соны басты нысана етіп алған да, рухани игілікті
екінші орынға қойғаны. Қазір әдебиет пен мәдениетке деген қамқор-
лык өз деңгейінде деп айта алмаймын.
Қaзip сын баспасөз, радио-теледидарда ғана көрініс береді. Мыса-
лы, жақсы жазылған шығармага баспасөз теріс пікір білдрсе, оған құ-
зырлы орындар міндетті түрде жауап береді. Осыдан niкірталас туын-
дайды. Баспасөз – қоғамдағы пікірдің айнасы. Өкінішке қарай, қазіргі
басылымдар саясатқа, экономикаға кө6ipeк мән 6epin кетті.
Кеңес өкіметі кезінде Қазақстан Жазушылар Одағында «Сын сек-
циясы» жұмыс істеген. Кейін мұның 6әpi ұмыт қалды. Жаңа шыққан
шығармаларды бұрынғы кездегідей талқыға салу жоқ. Осындай жағ-
дайда әдебиеттің ілгерілeyi де қиын.
Достарыңызбен бөлісу: |