Дандай ысқАҚҰлы рухани толғамдар алматы «ДӘСТҮР» 2015

211

нын байытып, тақырып аясын кеңейте түсуге айтарлықтай үлес болып 

қосылды. Кез- келген тақырыпта қалам тарта алатын Әділді әсіресе, 

Қазақстанның халық шаруашылығы, мәдениеті, ғылымы мәселелерін 

көтеріп жазған материалдары қалың оқырманға кеңінен танымап етті. 

Егеменді еліміздің дамуында кездескен кейбір экономикалық, мәдени 

проблемалар журналист назарына жиі ілігіп, газет бетінде көтеріліп, 

мамандар талқысына ұсынылды. Әсіресе, ауыл шаруашылығы тақы-

рыбына  жазған  мақалалары  өзектілігімен,  дер  кезінде  көтерілуімен, 

мәселені терең түсініп, нақтылы талдауларымен кезге түседі.

Қазіргі қазақ баспасөзінің қара шаңырағы "Егемен Қазақстан" га-

зетінің, бүгінгі биік сатыға көтерілуіне Ә.Дүйсенбектің қосқан үлесі 

де  қомақты.  Журналистің  жұмысы  тек  мәселені  көтеріп  жазу  ғана 

емес,  сол  жазған  материалына  оқырман  назарын  аударып,  соқырға 

таяқ ұстатқандай ұсына білудің де маңызы зор. Бұл ретте материал-

дардың газет бетінде орналасуы, түрлі айдарлармен берілуі, мазмұн-

ды ашатын, өзіне тартатын тақырыптың қойылуы, түрлі шрифтермен 

терілуі  сияқты  факторлардың  маңызы  айтарлықтай.  Баспасөз  мате-

риалдарының  тиімділігін  арттыруға  тікелей  көмектесетін  қыр-сыры 

мол осындай газетті "киіндіру", безендіру мәселелеріне келгенде де 

Әділ  шығармашылық  ізденіспен  көріне  білді.  Мысалы,  ол  кезінде 

"Егемен  Қазақстанның"  "Спорт  жұлдыздары",  "Өнер  өлкесінің  саң-

лақтары", "Жас қалаға саяхат", "Мұғалім беделі", "Орыс тілі – ортақ 

тіл", "Мелиорация молшылық көзі , "Бағыт – интенсивті технология" 

сияқты айдарларының жарық көруіне тікелей себепші болды. Өзі осы 

рубрикаларды жүйелі түрде жүргізіп отырды.

Ә.Дүйсенбек көркем әдебиет саласында да қалам тербеп, қарымын 

байқап келеді; журналистік қызмет әдеби шығармашылыкқа ұласуда. 

Әңгімелері  мен  повестері  түрлі  ұжымдық  жинақтарға  кірген.  Оның 

"Ақ  күмбез"  ("Жалын",  1977),  "Кекжиек"  ("Жалын",  1979),  "Жүрек 

жылуы" ("Қазақстан", 1984), "Тергеу әлі біткен жоқ" ("Жеті жарғы", 

1997)  атты  кітаптары  шыққан.  Үстіміздегі  жылы  "Менің  Шерағам" 

("Өлке"),  "Ескерткіш"  атты  көркем  проза  жинақтары  жарық  кергелі 

жатыр. Сондай-ақ, оның көркем очерктері "Жазушы",  "Жалын", "Қа-

зақстан", "Қайнар", "Мектеп", тағы басқа баспалардан шыққан оннан 

астам публицистикалық жинақтарға кірген. Өзі де "Арман асулары" 

("Қазақстан", 1980), "Жетекші жүгі" ("Жалын", 1989), тағы басқа бір-

неше очерктер жинағын құрастырған. "Қара шаңырак," атты әңгімесі 

кезінде конкурста бәйге алған.

Адам  еңбегімен  ғана  бағаланбайды,  сонымен  бірге  өз  ортасын-

да адам ретінде түрлі қатынастардағы болмысының да маңызы зор. 

"Ақын болу міндет емес, азамат болу парызың". Бұл жағынан келген-

де, Әдекең ─ нағыз азамат. Алдындағы ағаларына ізетті іні, артынан 

ерген інілеріне ардақты аға бола білген ақжүрек абзал жан. Үлкенге 

құрмет,  жастарға  өнеге  көрсетері  бар  Әдекең  жолдастыққа  да  адал. 

Жаны жайсаң, жүрегі жомарт Әдекең  ылғи да айналасындағыларға 

әдемі  қалжыңымен,  парасатты  пайымдарымен  шапағат  шуағын  ша-

212

шып  жүреді.  Сонымен  бірге  оның  азаматтығы,  табандылығы,  ңені 

болса  да  тура  айта  алатын  әділдігі  жолдасымыздың  қадір-қасиетін 

арттырып, мерейін биіктете түседі.

Ә.Дүйсенбек – жұбайы Дариғамен бірге үл өсіріп, қыз өсіріп, ұлын 

ұяға, қызын қияға қондырып отырған үлгілі отбасының иесі. Жұбайы 

Дариғамен  сонау  студенттік  алпысыншы  жылдардың  соңына  қарай 

Жамбыл қаласына педагогикалық тәжірибеге барғанда қалай танысып, 

кейіннен үйленгені күні бүгінгідей есіміздө. Міне, содан бері де талай 

жыл өтіп кетіпті: өкі жас кетерген жас шаңырақ бұл күндері биіктеп, 

үлкен әулеттің үлкен үйіне айналған. Түңғыштары Айдар ─ Қазақстан 

Республикасы Президентінің күзет қызметінде офицер. Келін түсір-

ген.  Әділ  мен  Дариға  немере  сүйіп,  ата-әже  болғалы  қашан!  Елігай 

–медицина қызметкері, кенжесі Жазира Англияда оқып жатыр. Екеуі 

де тұрмысқа шыққан. Әдекең мен Дариға өздері білетін діттеген жері-

мен қазақы дәстүрмен құда түсіп, той жасап, келін алып, қыз ұзатты. 

Сондықтан  да  құда-құдағиларымен  тату-тәтті  қарым-қатынастарда, 

жастар да бақытты. Қазақтың салт-дәстүріне сай өмір сүріп жатқан 

үлкен шаңырақтың өзгеге өнеге боларлық бір сипаты осындай.

Тағы бір айта кететін жәйт: Әдекең қатарлы көп азаматтардың ба-

лаларының  қазақтың  тіліне,  мәдениетіне  шорқақ  болып  өскендігі. 

Кепшілі  кінәні  отаршылдықтың  орыстандыру  саясатына  жабады: 

заман соны талап етті, қалада қазақ мектептері аз болды, сондықтан 

да орысша оқыттық деген сияқтыларды алға тартады. Ал Әдекең мен 

Дариға  балаларының  болашағын  ойлап,  ұлтының  келешегіне  сеніп, 

ұл-қыздарын  қазақ  мектептерінде  оқытты.  Мектеп  алыс  болса,  сол 

жерге ертіп барып, алып келіп оқытты. Еткен еңбек пен төккен тер 

зая кеткен жоқ, қазір жемісін көріп отыр. Айдар да, Елігай да, Жази-

ра да қазақтың тілін, мәдениетін, ата дәстүрін жақсы білетін, үлкенді 

қүрметтей, кішіге қадірлі бола алатын нағыз қазіргі заманның ұлтын 

сүйген жастары болып өсті.

Бүгінгі  күні  аға  жасы  алпысқа  келіп  отырған  "Егемен  Қазақстан" 

газетінің  байырғы  қызметкері,  Қазақстан  Журналистер  одағының 

және Жазушылар одағының мүшесі, абзал азамат Әділ Дүйсенбек ту-

ралы ойларымыздың бір парасы осындай. Алпыс жасқа келген тойын 

дуылдатып өткізген бір азамат: "Өй, жұрттың бәрі алпыс, алпыс деп 

шуылдап кеткенге қалай болар екен деп жүрсем, елу тоғызың мен ал-

пысыңның арасында еш айырма жоқ қой" – деген екен. Сол сияқты, 

алпыс дегеніңіз -қарттықтың алды емес, ағалықтың алды. Алпыстың 

биігінде тұрып, өткенге ой жіберіп, болашақка көз тастап, өзіңе-өзің 

жұрт алдында есеп берер табиғи бір меже ғана. Сіз қазір нағыз шығар-

машылық  кемел  шағыңыздасыз.  Әлі  жетпістің  жотасына,  сексеннің 

сеңгіріне шыққанша, талай жұмыстарды бітіруге тиіссіз. Құдайым со-

ларды көруге жазсын.

(“Арқа ажары ”, 23.V.2002).

213

АЗАМАТТЫҢ АЖАРЫ

жүктеу/скачать 3,03 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: