°дебиет теориясынан кјп нЅсєалы тест дайындау ѕшiн берiлетiн тапсырмалар
жүктеу/скачать 1,27 Mb. Pdf көрінісі
|
negizderi-2016
| Қара ӛлең (ақсақ) ҧйқасы
а) Әйел, еркек, жалпы жас! Кӛтерiл, кӛрiн, кӛзiңдi аш! Жаңбырлы жазғы жапырақтай, Кӛркей, кӛгер, гүлiң шаш; ә) Баршаларың бауыр жас, Бастас бәрiң бауырлас. Иықтасып теңелiп, Қамдан, жатпа, қауымдас; Шалыс ҧйқас а) Бiз жастар заманның Иесi, қожасы. Жаралған адамның Жалынды жаңасы; ә) Екi асық құмарын, Бiр жолдан қайта алмай, Жолықса ол зарлы, Сӛз жӛндеп айта алмай; Шҧбыртпалы ҧйқас а) Құланнан атты қодықты, Кӛлден тартты борықты. Арада неше қоныпты, Жетемiн деп зорықты; ә) Жайнаған туың жығылмай, Жасқанып жаудан тығылмай, Жасаулы жаудан бұрылмай, Жау жүрек жомарт құбылмай, Жақсы ӛмiрiң бұзылмай, Жас қуатың тозылмай, Жалын жүрек суынбай. Жайдары жүзiң жабылмай, 60 Жайдақтап қашып сабылмай, Жан бiткенге жалынбай, Жақсы ӛлiпсiң, япырмай! Ӛлең тҥрлерi Ақ ӛлең – силлабикалық және силлабо-тоникалық ӛлең жүйесiндегi ұйқассыз ӛлең. Еуропа халықтарының поэтикалық жадында “ақ” сӛзiнiң ”белгiсiз, аяқталмаған, толықтырылмаған” деген ұғымдардың семанти-калық баламасы ретiнде қолданылуына байланысты ӛлең түрi. Тармақтардың соңындағы сӛздердiң дыбыстық тұрғыда үйлеспеуi, қабыспауы (ұйқастың белгiсiз қалыпта … қалуы). Ақ ӛлең – Еуропада XVI ғасырда Ұйқассыз антикалық поэзияға елiктеу әсерiмен қайта жаңғыртылған, әуелде драмалық, эпикалық жанрларда пайдаланылған, кейiннен романтикалық элегияның, лирика-лық еркiн ӛлеңнiң ӛлшемiне айналған түр. Орыс әдебиетiнде XVIII ғ. В Тредиаковский, А.Сумароков, А.Радищев), кейiнiрек А.С.Пушкин (”Борис Годунов”, ”Кiшкентай трагедиялар”) Н.М.Карамзин (”Илья Муромец”), Н.А.Некрасовтар (Ресейде кiм жақсы тұрады?) халықтың стильге елiктеу мақсатымен ұйқассыз жазған ӛлеңдердiң озық үлгiлерiн Пушкин, Лермонтов, Фет, Блоктар тудырған. Қазақ сӛз ӛнерiнде шешендiк тақпақтаудың ұйқасқа емес, ырғаққа негiзделген кейбiр үлгiлерiнде, М. Әуезов, Ғ. Мүсiрепов, Т. Ахтанов пьессаларында қолданылған бұл ӛлең, негiзiнде, үйлесуге аса икемдi, Ұйқас қоры мол қазақ поэзиясының табиғатына сiңiсе алмағанымен, бiрлi-жарымды кездесiп отырады. Мысалы, Қызыл iңiр, қызғылт қыр, Қыжым аспан, қызыл жер, Қызыл кӛйлек қыз бала, Қызыл бауыр бұлттарға, Қыр басында қызығып, Қолын бұлғап қарап тұр. (Ұ. Есдәулетов) жүктеу/скачать 1,27 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|