Деңгейлеп саралап оқыту технологиясын қазақ тілі сабағында пайдаланудың тиімділігі. Интерактивті оқыту технологиясының мақсаты мен міндеті, тиімді жағы мен ерекшелігі
Когнитивизм және когнитология Орындағандар: Ешниязова М Жиеналина А Тәуіржан С Танатова Д Тобы:Қф-401 Тексерген:Құлтанбаева Н Қ.Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университеті
Филология факультеті
Когнитивизм – адам ақыл ойын, олармен байланысты ментальды процестерді зерттеу объектісі етіп алган ғалымдарға бағытталады. Қазіргі кезде ғылым салаларында «когнитивті төңкеріс» туралы сөз болуда. Американдық белгілі ғалым Н.Хомский: «Когнитивтік төңкеріс ақыл – ой мен мыйдың жағдайын, олардың адамның когнитивтік болмысына: біліміне, ұғымына, түсінігі мен сеніміне қалай ықпал ете алатынын зерттейді» (Хомский, 1999) деп жазды. Адамның білімі мен түрлі ақпараттарды қабылдауына қатысты процесс когнитивтік немесе когницизм деп аталады. Оларға «интеллектуалды», «менталды», «талдамалы» терминдері синоним бола алады. Адам интелектісімен, ойлау заңдылығымен ерте заманнан бері логика, филасофия, физиология,психология айналысып келеді. Филасофияда таным теориясымен айналысатын гносеология бөлімі бар. Когнивистикада адами когницияға басты мән беріледі, ол тек бақылауға алынған іс – әрекет деңгейінде зерттеліп қоймай, оның менталды репрезентациясы (ішкі қабылдау, модель), символы, даму стратегиясы (білім негізінде жүзеге асатын іс – әрекет) , адамның когнитивтік әлемі, тілдің белсенділік әрекетімен ілгерілеп отыратын мінез – құлқы мен іс – әрекеті бойынша зерттеліп, мотивтері мен қалыптасу нәтижесі қатар қаралады. Когниция – когнитивтік лингвистиканың негізгі ұғымы. Ол білім мен ойлаудың тіл арқылы танылуын қарастырады. Сондықтан да когнитивизм тіл білімімен тығыз байланысты. Тіл – мәдениет пен қоғамнан да жоғары дәрежеде адам танымы мен мінез – құлқына жол ашады. 1960 жылы американдық профессорлар Дж. Миллер мен Дж. Бруннер Гарвард университетінде когнитивтік зерттеудің алғашқы орталығын құрды. 20 ғасырдың аяғында тілді зерттеу адамның танымдық қызметі тұрғысынан қарала басталды. Сөйтіп, когнитивтік лингвистика антропоцентристік парадигма аясында когнитивизм аясында пайда болды. Когнитивтік лингвистика мен дәстүрлі құрылымдық сементикалық лингвистика бір – бірімен альтернативті ойлаудың ағымы емес, олар лингвистикалық ақиқатты танудың әртүрлі қырлары. Когнитивтік лингвистикада тілдің таным құралы жіне танымның алғы шарты екендігі басты назарда ұсталынады Когнитивтік лингвистиканың негізгі құралдары: есте сақтау бірліктері – фреймдер, концептілер, гештельт жіне т.б когнитивтік лингвистика дүние бейнесін модельдеуге ( тұрпаттауға), тілдік сананы модельдеуге бағытталады Пайдаланылған әдебиеттер:
1. Демьянков В.3. Термин парадигма в обыденном языке и в лингвистике /
Парадигмы научного знания в современной лингвистике: Сб. науч. трудов. РАНИНИОН, Центр гуманит. науч.-информ. исслед. Отд. Языкознания;
Редкол.: Кубрякова Е.С., Лузина Л.Г. и др. – М., 2006. – 164 с. – С.15-41.
2. Лузина Л.Г. о когнитивно-дискурсивной парадигме лингвистического
знания II Парадигмы научного знания в современной лингвистике: сб. науч. трудов.РАН. ИНИОН, Центр гуманит.науч.-информисслед. Отд.языкознания; Редкол.: Кубрякова Е.С., Лузина Л.Г. и др. – М., 2006. –164 с. – С. 41-49.
3. Кубрякова Е.С. Язык и знание: На пути получения знаний о языке: Части
речи с когнитивной точки зрения. Роль языка в познании мира – М., 2004. -
4. Гайденко П.П. Познание ценности / Субъект, познание, деятельность; к 70-летию В.А.Лекторского. – М.: Канон: Реабилитация, 2002. -720 с. 5. Кубрякова Е.С., Демьянков В.З., Панкрац Ю.Г., Лузина Л.Г., Краткий
словарь когнитивных терминов / Под общей ред. Е.С.Кубряковой. – М.: Наука.., 1996. – 340 с.
