Ғылыми-зерттеу жұмысының тақырыбы белгілі бір ғылыми бағытқа немесе ғылыми проблемаға жатқызылуы мүмкін.
Ғылыми бағыт дегеніміз-ғылым, ғылым кешені немесе зерттеу жүргізілетін ғылыми мәселелер. Ғылыми проблема-бұл күрделі теориялық және (немесе) практикалық міндеттердің жиынтығы; ғылыми-зерттеу жұмысының тақырыптарының жиынтығы. Мәселе салалық, салааралық, жаһандық болуы мүмкін. Ғылыми тақырып-бұл күрделі, шешуді қажет ететін міндет. Тақырыптар теориялық, практикалық және аралас болуы мүмкін. Теориялық тақырыптар негізінен әдеби дереккөздерді қолдана отырып жасалады.
Аралас тақырыптар зерттеудің теориялық және практикалық аспектілерін біріктіреді.
Ғылыми-зерттеу жұмысының тақырыбы, өз кезегінде, кейбір мәселелерді қамтуы мүмкін. Ғылыми сұрақ белгілі бір тақырыпқа қатысты кішігірім тапсырманы білдіреді. Жұмыс тақырыбын дұрыс таңдау оның сәтті орындалуын қамтамасыз етеді деп саналады.
Курстық және бітіру біліктілік жұмыстарының (дипломдық шығармалар, магистрлік диссертациялар) тақырыптарын кафедралар айқындайды. Тақырып оқу пәндері курстарының бағдарламаларына және оқу жоспарларына сәйкес келуі керек. Оны құрастыру кезінде қазіргі ғылыми бағыттар мен студенттерді білікті ғылыми басшылықпен қамтамасыз ету мүмкіндігін ескерген жөн. Тақырыптардың өзектілігі, жаңалығы, практикалық және теориялық маңызы бар екеніне көз жеткізген жөн.
Бітіруші біліктілік жұмыстарының тақырыптары студенттердің назарына оқудың соңғы жылының басында, бірақ қорытынды аттестаттау басталғанға дейін жарты жылдан кешіктірілмей жеткізілуі тиіс. Студенттерге тақырыпты әзірлеудің қажетті негіздемесі бар өз ұсынысына дейін 25 таңдау құқығы беріледі. Тақырыпты таңдау кезінде мыналарды ескеру ұсынылады: оның өзектілігі, жаңалығы, теориялық және практикалық маңыздылығы, бітіргеннен кейін жұмыс профиліне сәйкестігі, әдебиеттер мен практикалық материалдардың болуы немесе болмауы, тақырып бойынша студенттің курстық жұмыстар мен ғылыми баяндамалар түрінде жасаған жұмысы, сондай-ақ студенттің таңдалған тақырыпқа қызығушылығы, оның қажетті зерттеулер жүргізудің субъективті мһмкіндіктері.
Тақырыпты таңдау оқытушылар мен профессорлармен кеңесуді, таңдалған мамандық бойынша әдебиеттермен танысуды, заң ғылымына белгілі ережелер мен тұжырымдарды жаңа көзқараспен қарауды жеңілдетеді.
Жазбаша жұмыс тақырыбын таңдап, студент болжамды жетекшімен кездесіп, оның орындалуын басқаруға келісімін алуы керек. Оған дипломдық жұмыстың (магистрлік диссертацияның) таңдалған тақырыбын бекіту үшін студент ЖОО белгілеген нысан бойынша өтініш жазуы тиіс. Бұл тақырып, сондай-ақ ғылыми жетекші оқу орны ректорының бұйрығымен бекітіледі. Жұмыстың жекелеген бөліктері бойынша, егер, мысалы, онда әртүрлі салаларға қатысты пәнаралық мәселелер қаралатын болса, дипломшыға ғылыми кеңесшілер тағайындалуы мүмкін.
Ғылыми жетекшілер (консультанттар), әдетте, ғылыми дәрежесі немесе ғылыми атағы бар профессорлар мен оқытушыларды, ал жекелеген жағдайларда тәжірибелі жоғары білікті мамандарды тағайындайды. Ғылыми жетекші:
1) студентке дипломдық жұмысты орындауға тапсырма береді;
2) оқушыға жұмыс жоспарын құруға көмектеседі;
3) негізгі әдебиеттерді, анықтамалық және мұрағаттық материалдарды ұсынады;
4) зерттеу әдістерін таңдауға, практика материалдарын жинауға, жинақтауға және талдауға, жұмысты ресімдеуге қатысты кеңес береді;
5) тапсырманың орындалуын бақылайды;
6) орындалған жұмысты тексереді, оған пікір жазады.