Дәріс 1 Тақырып: Кіріспе
жүктеу/скачать 0,72 Mb.
|
| Сиыржоңышқа туысы (вика, немесе горошек - Vіcіa). 150-дей т‰рі бар; бұрынғы БОР-дың флорасында 84 т‰рі бар, ал Қазақстанда 25 т‰рі кездеседі. Олардың көпшілігі жем-шөп ретінде аса құнды және сапасы жоғары пішен немесе дән алу мақсатында мәдени жағдайға ендірілген. Кейбіреулері арам шөп ретінде егістікті б‰лдіреді.
Егістік сиыржоңышқа (вика посевная - V.satіva) пішен дайындау және дән алу мақсатында өсірілетін біржылдық шөптесін өсімдік. Т‰кті сиыржоңышқа (вика мохнатая - V.vіllosa) біржылдық, сиректеу екіжылдық өсімдік, оны мал азығы ретінде к‰здік қарабидаймен бірге себеді. Табиғи жағдайда ол бұрынғ БОР-дың европалық бөлігінде, Кавказдың Солт‰стігінде және Орта Азияда кездеседі. БОР-дың барлық жерлерінде, арамшөп ретінде т‰кті сиыржоңышқа (вика волосистая -V.hіrsuta), ал осы республикалардың европалық бөлігі мен Кавказда айылжапырақты сиыржоңышқа (вика узколистная -V.angustіfolіa) өседі. Асбұршақ туысы (горох - Pіsum). Т‰рлерінің саны әлі к‰нге дейін толық дәлелденбеген. БОР-дың флорасында 6-т‰рі келтірілген. Біржылдық және көпжылдық шөптесін өсімдіктер, сабақтары жұмсақ, мұртшалары арқылы басқа өсімдіктерге жабысып көтеріліп тұрады. Егістік асбұршақ (горох посевная - P.satіvum) біржылдық шөптесін өсімдік, егістік және кейбір жағдайларда бақшалық дақыл ретінде кең таралған. Бұл т‰р дала асбұршағына жақын (грох полевой - P.arvense), шамасы соңғы т‰р осы кездегі себіліп ж‰рген сорттарды шығарғанда алғашқы пайдаланған форма болса керек. Беде туысы (клевер - Trіfolіum). Т‰рлерінің саны 300-дей, БОР-дың флорасында 65 т‰рі, ал Қазақстанда 11 кездеседі. Жер бетінің барлық құрлықтарында (континентерінде) кездесетін, оның ішінде Солт‰стік ендіктің қоңыржай және субтропикалық климатты елдерінде біршама кең таралған көпжылдық және біржылдық шөптесін өсімдіктер. Сабақтары негізінен тік, сиректеу жерге төселіп өседі. Жапырағы ‰шқұлақ, сиректеу 5-9 жапырақшадан тұрады. Г‰лдерінің т‰сі сары, қанық қызыл және ашық қызыл болып келеді. К‰лтежапырақшалары т‰п жағынан біріккен болып келеді. Жемісі 1-3 дәнді қақырайтын боб (сиректеу 4-6 дәнді), әдетте екі ерінді немесе қоңырау тәрізді тостағаншаға еніп тұрады. жүктеу/скачать 0,72 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|