Дәріс №14 тақырыбы: Асқорыту жүйесінің бөліктері. Асқорыту түтігінің құрылысы. Тістің құрылысы. Сүт тістер және тұрақты тістер. Тілдің қызметі мен құрылысы. Пирогов-Вальдейер лимфоидты сақинасы Ішкі ағзалар

1. Иіс сезу миы, rhinecephalon, вентралды орналасқан.

2.Сыңарлардың негіздік немесе орталық ядролары, қыртысы, paleencephalon.

3. Қыртыстың сұр заты, cortex, қалған бөлігін бүркемелеп жауып тұратын ең үлкен бөлігі немесе жамылғы, шапан, pallium деп аталады.

Соңғы ми адамда мидың ең үлкен бөлігіне айналып, екі көлемді - оң және сол сыңарлардан тұрады. Екі сыңар өзара біреуінен екіншісіне көлденең баратын нерв талшықтарынан тұратын горизантальды табақша – сүйелді денемен, corpuscallosum, байланысқан. Сүйелді дененің алдыңғы төмен иілетін иіні (тізесі), ортаңғы бөлігі (сабауы) және жуандаған артқы шеті болады. Сүйелді дененің астында екі доға тәрізді ақ тәжден тұратын күмбез, fornix, орналасқан. Олар орта тұстарында өзара қосылған, ал алды мен артқы жағында ажырап, алдында күмбез

бағанасын, артында күмбез аяқшаларын түзеді.

Ми сыңарларының беті нерв жасушалары бар, қалыңдығы 1,3 -4,5 мм біркелкі сұр зат қабатынан тұрады. Бұл үлкен ми қыртысы, cortex cerebri деп аталады. Бұл қабат қатпарларға жиналған, сол себепті жамылғының беті өзара түрлі бағыттарда ауысып жатқан жүлгелер мен олардың арасындағы қатпарлар, gyri деп аталатын дөңесті – иірімді, құрылысы аса күрделі құрылымдардан тұрады. Терең тұрақты жүлгелерді әрбір ми сыңарын үлестерге, lobi, бөлу үшін пайдаланады, үлестер үлесшелермен қатпарларға бөлінеді. Әрбір ми сыңарында 5 үлес бар: маңдай үлесі, шеке үлесі, самай, шүйде, латералды жүлгенің түбіндегі жасырын үлесше – аралша, insula деп аталады.

Ми сыңарының жоғарғы-латералды беті үш: латералды, орталық және сыңардың медиалды жағына орналасып, оның жоғарғы жиегінде кертік түзетін шеке-шүйде жүлгелері арқылы үлестерге бөлінеді.