ІХ – шы жұп, тіл – жұтқыншақ нерві, n.glossopharуngeus, даму үрдісінде нервтердің Х-шы жұбынан бөлінген аралас нерв. Онда 3 түрлі талшықтар бар : сезімтал, қозғалыс, секреттік. Құрам бөліктеріне сәйкес 3 ядросы бар. Түбіршіктері арқылы оливаның артында сопақша мидан шығып, кезбе нервпен бірге мойындырық тесігі арқылы бассүйектен шығады. Нерв тіл түбіріне келіп, сол жерде соңғы тармақтарына бөлінеді :
Дабыл нерві – дабыл қуысы мен есту түтігінің шырышты қабығын нервтендіреді.
Біз-жұтқыншақ нерві – біз- жұтқыншақ бұлшық етіне барады.
Бадамша тармағы – таңдай бадамшаларына және доғашықтарына барады
Жұтқыншақ тармағы – жұтқыншаққа барады.
Тіл тармағы – тілдің артқы 3/1-не сезімтал талшықтар береді.
