Дәріс Ғылыми білімнің әдіснамалық негіздері
жүктеу/скачать 420,1 Kb.
|
дәріс тезистері
- Бұл бет үшін навигация:
- Жалпы ғылыми әдістер
| Жеке әдістер нақты зерттеулердің тар шеңберінде қолданылады және зерттелетін объектілердің сапалық ерекшеліктерімен тығыз байланыста болады. Пәндік бағдарына қарай зерттелу үдерісіне: физикалық, биологиялық, әлеуметтік әдістері қолданылады.
Жалпы ғылыми әдістер ғылыми зерттеулер аясында кең қолданылады. Ғылыми таным эмпириялық және теориялық деңгейлерге бөлінеді. Жалпы ғылыми әдістердің кейбірі тек эмпириялық деңгейде (бақылау, эксперимент, өлшеу), басқалары тек теориялық деңгейде (идеалдау, формалау), тағы бірқатары эмпириялық және теориялық деңгейде (модельдеу) қолданылады. Ғылымның дамуы фактілерді жинаудан, оларды зерттеуден, жүйелеуден, жалпылаудан және жеке заңдылықтарды ашудан бастап, бұрыннан белгілі фактілерді түсіндіруге және жаңаларын болжауға мүмкіндік беретін ғылыми білімнің логикалық үйлесімді жүйесіне көшеді. Таным процесі, ғылымның дамуы сияқты, фактілерді жинаудан басталады. Бірақ фактілердің өзі әлі ғылым емес. Олар ғылыми білімнің бір бөлігіне тек жүйеленген, жалпыланған түрде айналады. Фактілерді қарапайым абстракциялармен жүйелеуге болады - ғылымның маңызды құрылымдық элементтері болып табылатын ұғымдар (анықтамалар). Ең кең ұғымдар - санаттар (тауарлар мен шығындар, пішін мен мазмұн және т.б.). Білімнің маңызды формаларының бірі - принциптер (постулаттар), аксиомалар. Принцип ғылымның кез-келген саласының бастапқы орнын (Евклид геометриясының аксиомалары, кванттық механикадағы Бор постулаты және т.б.) білдіреді. Ғылыми заңдар ғылыми білім жүйесіндегі маңызды құрамдас бөлік болып табылады. Олар табиғаттағы, қоғамдағы және ойлаудағы ең маңызды, тұрақты, қайталанатын, объективті, ішкі байланыстарды көрсетеді. Заңдар ұғымдар мен категориялардың белгілі бір қатынасы түрінде әрекет етеді. Жалпылау мен жүйелеудің ең жоғары формасы - теория. Теория - бұл қазіргі процестер мен құбылыстарды білуге, әртүрлі факторлардың әрекеттерін талдауға және тәжірибелік қызмет бойынша ұсыныстар ұсынуға мүмкіндік беретін ғылыми принциптер мен әдістерді тұжырымдайтын жалпыланған тәжірибе (практика) туралы ілім. Теориялық және эксперименттік зерттеулер жүргізу кезінде жалпы ғылыми әдістерді кеңінен қолдану арқылы жаңа білім беру жүзеге асырылады. Зерттеу әдістерінің классификациясы аса күрделі мәселе болғанның өзінде де, дәстүрлі түрде оларды үш топқа: жалпы ғылыми, интерғылыми және жеке ғылыми әдістерге бөлу қабылданған. Жалпы ғылыми әдістер барлық ғылым салаларына тән және оларды біріктіретін зерттеу объектісінде пайдаланылатын логикалық әдістерді, яғни: бақылау мен тәжірибе, анализ бен синтез, жорамал мен гипотеза, индукция мен дедукция, аналогия, классификация мен систематизация, генетикалық әдіс, т.б. біріктіреді. Интерғылыми әдістерге – экстрополяция, интерполяция, модельдеу, ретроспекция, эксперттік бағалау, т.б. жатады. Жеке ғылыми әдістердің көптеген ғылыми топтары бар. Әдіс - кез-келген құбылысты немесе процесті теориялық немесе эксперименттік зерттеу әдісі. Бұл әдіс ғылымның негізгі мәселесін шешудің құралы - объективті заңдардың ашылуы. Ол талдау мен синтезді, индукция мен дедукцияны, теориялық және эксперименттік зерттеулерді салыстырудың қажеттілігі мен орнын анықтайды. Бұл зерттеушінің ойлау құралы. Әдіснама - бұл логикалық ұйымның құрылымы, іс-әрекеттің әдістері мен құралдары туралы ілім (ғылыми-зерттеу қызметінің құрылымы, нысандары мен әдістері туралы ілім). Ғылым әдіснамасы ғылыми зерттеу компоненттеріне - оның объектісіне, талдау нысанасына, зерттеу міндеттеріне (немесе проблемаларға), осы типтегі міндеттерді шешу үшін қажетті құралдарды зерттеу жиынтығына сипаттама береді, сондай-ақ мәселені шешу процесінде зерттеу қозғалысының реттілігі туралы түсінік қалыптастырады. Әдіснамадағы ең маңыздысы - мәселені тұжырымдау, зерттеу тақырыбын құру, ғылыми теорияны құру, сонымен қатар алынған нәтижені оның ақиқаты тұрғысынан тексеру. Негізгі жалпы ғылыми әдістер: талдау және синтез, индукция және шегеру, аналогия және модельдеу, абстракция және нақтылау.
Дәріс 2. Ғылыми-педагогикалық зерттеудің логикасы мен тұжырымдамасы Жоспары: 1. Педагогикадағы ғылыми зерттеудің белгілері мен түрлері 2. Дидактикалық зерттеулердің ғылыми аппараты 3. Дидактикалық зерттеулердің типтері мен мазмұны жүктеу/скачать 420,1 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||