Дәріс кешені дəріс Кіріспе. Клиент-серверлік архитектурасы. Компьютер мен қосымшаның клиент-серверлі əрекеттесуі
HTML – интернетте программалаудың негiзгi құралы. интернетте программалау
жүктеу/скачать 1,89 Mb. Pdf көрінісі
|
web tehnologiyas umk (2)
- Бұл бет үшін навигация:
- HTML тiлiнiң синтаксисi мен құрылымы.
| HTML – интернетте программалаудың негiзгi құралы. интернетте программалау.
Ең алдымен Web бет құрудың ең ыңғайлы құралын таңдап алу керек. Əрине ол - HTML тiлi. Бiрақ HTML тiлiнде программалу үшiн арнайы орта құрылмаған. Себебi Web бет құру мен оны безендiруде тек бiр ортаны ғана пайдалану оның мүмкiндiктерiн шектейдi. Сондықтан көп жағдайларда HTML тiлiнде программалау кәдiмгi мәтiндiк редакторлардың көмегiмен жүзеге асырылады да, web беттiң графикалық безендiрiлуi және анимациялық мүмкiндiктерi басқа орталарда iске асырылады. Windows ортасында NotePad (Блокнот) редакторы HTML-дың ең кеңiнен тараған құралы. Ол Windows жүйесiнiң барлық нұсқаларында кездеседi. HTML тiлiнiң синтаксисi мен құрылымы. Əрбiр тiлдiң өзiндiк құрылымдық логикалық ерекшелiктерi болатыны сияқты HTML тiлiнiң де өзiндiк ерекшелiктерi бар. Алайда ол ең қарапайым, қатаң логикалық ережелерге онша бағына бермейтiн тәуелсiз тiл. Дегенмен оның да өз синтаксисi, басқарушы құрылымдары бар. Тiлдiң негiзгi басқарушы құрылымы дескриптор (кейде элемент деп те аталады). Дескриптор – белгiлi-бiр әрекеттi анықтайтын HTML элементi. Дескрипторлардың мүмкiндiктерi мәндерге ие бола алатын аттрибуттарды қолдану арқылы толығымен ашылады. HTML дескрипторлары дербес ережелерге бағынумен қатар, жалпы ережелерге де бағынады. Бiрiншi ереже бойынша барлық дескрипторлар “кiшi” (<) және “үлкен” (>) символдарының арасына жазылады, мысалы: Келесi ереже дескрипторды ашу және жабу компоненттерiн қолдануға арналған. Дескрипторды жабу “кiшi” (<) және “үлкен” (>) символдарының арасына қисық сызық (/) символын қою арқылы iске асырылады: Бұл ашылған дескрипторды белгiлi-бiр жерде жабу керектiгiн бiлдiредi. Бiрақ көптеген дескрипторлар бұл ережеге бағынбайды. Мысалы, абзацтар үшiн қолданылатын <Р> дескрипторы, тек ашылады, оны жабудың қажетi жоқ. Жалпы ережеге дескрипторларды төменгi не жоғарғы регистрде жазу тәсiлi де кiредi. Əдетте түсiнiктi болу үшiн дескрипторлар жоғарғы регистрде жазылады. Бiрақ кодтаудың жаңа әдiснамасы – XHTML-да (кеңейтiлген HTML) дескрипторларды төменгi регистрде жазу қалыптасқан. Дескрипторларды жазудағы тағы бiр маңызды мәселе бос орындар (пробел) қалдыру. HTML кодтарының кейбiр тұстарына бос орын қалдыру мiндеттi болса, кейде артық қалдырылған бос орын броузердi қатты шатастыратыны сонша, ол ешқандай да информация бере алмай қалады. Жоғарыда ескертiп кеткенiмiздей атрибуттар дескрипторлардың әрекетiн анықтайды. Көп жағдайларда дескрипторлар атрибутсыз жұмыс жасайды. Алайда кейде мiндеттi түрде атрибуты болуы тиiс дескрипторлар кездеседi. Атрибуттар дескриптордың атауынан кейiн бiр бос орын тасталып, мән меншiктелiп жазылуы керек. Дескрипторда бiрнеше атрибут болса, олар бос орын арқылы ажыратылады. Мысалы, мұндағы bgcolor – фон түсi, text – мәтiн түсi. HTML-де дескрипторға атрибуттар тiркелiп, атрибуттарға мәндер меншiктелiп жазылған сөйлем жол деп аталады. Дескрипторлар мен элементтер тiзiмi курстық жұмыстың А қосымшасында келтiрiлген. Атрибуттарға мiндеттi түрде мәндер меншiктелуi тиiс. Бұлай болмаған жағдайда HTML дескрипторды қабылдамайды. Матрибуттарға меншiктелетiн мәндер түрлiше болуы мүмкiн: сандық, мәтiндiк, пайыздық, т.с.с. Мысалы, - бөлiм дескрипторының align атрибутына left
арқылы жабу
(сол жақ шетi), right (оң жақ шетi), center (ортасы), justify (енi бойынша) мәндердiң бiрiн меншiктеу жолы: DIV мiндеттi түрде жабылуы тиiс дескриптор болғандықтан оны керек. Сол сияқты (шрифт) дескрипторының size (өлшем атрибуты 1-ден 7-ге дейiн мәндер қабылдайды, мұндағы 1 ең кiшi шрифт өлшемi, ал 7 ең үлкен шрифт өлшемi) атрибутына мән меншiктеу жолы: Бұл кезде броузердегi мәтiннiң шрифт өлшемi дескрипторы жабылғанша 5 өлшемiн қабылдап тұрады - . Сандық мәндердiң келесi бiр типi оналытылық код түрiнде берiледi. Бұл HTML-де пайдалануға мүмкiн түстердiң оналтылық санау жүйесiнде алфавиттiк-цифрлық коды. МҮндай мысал жоғарыда келтiрiлген болатын. Мысалдағы, FFFFFF – ақ түстi фон, ал 000000 - қара мәтiн түсiн бередi. Оналтылық мәндердiң алдына # символы қойылады. HTML-де сiлтеме дескрипторы - <А> арқылы Web-адрестi шығаруға болады: Осы сияқты каталогты және кескiн файлдары дескрипторын қолдануға болады: Өздерiңiз байқағандай барлық аттрибуттардың мәндерiнiң алдына = (теңдiк белгiсi) таңбасы қойылады және оналтылық мәндерден басқа типтегi мәндер тырнақшаға (“ ”) алынып жазылады. Бұл HTML-да жол жазудың жалпы ережелерiнiң бiрi. Арна йы символдардың көмегiмен HTML бетке HTML кодын шығаруға болады. Ол үшiн “кiшi” және “үлкен” символдарының орнына & символын пайдалану керек, мысалы, < IMG src= “aspan.gif” > Арнайы символдар мен дескриптордың қолданылу айырмашылығы 1 және 2-суреттерде келтiрiлген. |