Дәріс Мәселелік дәріс. Дүниені философиялық түсіну негіздері Философия мен медицинада “болмыс” және“сана” мәселесі


Болмыстың субстанция мәселесін шешудегі үш бағыт



бет5/7
Дата19.12.2023
өлшемі0,73 Mb.
#140925
түріПрезентация
1   2   3   4   5   6   7
Ибн Рушд Мұхаммед
(Аверроэс)
(1126-1198 жж)

Болмыстың субстанция мәселесін шешудегі үш бағыт

1.Монизм

2. Дуализм

3. Плюрализм

Монизм бір субстанцияны мойындайды:

- материалистік монизм – материяны

- идеалистік монизм - сананы

Дуализм екі субстанцияны - материя мен сананы мойындайды

Плюрализм көп субстанцияны мойындайды

Жаңа Заман философиясындағы субстанция мәселесі; Декарттың дуализмі


Өз ізденістері нәтижесінде Декарт субстания ұғымын тұжырымдады.
Субстанция - өз тіршілігі үшін өзінен басқаны қажетсінбейтіннің бәрі. Ондай қасиетке (өз тіршілігі үшін басқаны қажетсінбеу) тек субстанция ғана ие және ондай субстанция - Құдай ғана бола алады. Құдай мәңгі, құдіретті, жойылмайды және барлық нәрсенің себебі мен өзегі.
Рене Декарт
(1596-1650)

Декарттың қос субстанция туралы ілімі


Жаратылған субстанция-ларды Декарт екі текке жіктейді:
1.материалды (заттар)
2. рухани (идеялар)
Адам, Декарт пікірінше, екі — материалды (тәндік-созылатын) және рухани (ойлаушы) субстанциялардан құралған.
Адам - өз бойына екі бірдей субстанцияны (әрі материалды, әрі рухани) қатар біріктіретін тіршілік иесі, сондықтан ол табиғаттан жоғары көтеріле алады

Спиноза онтологиясындағы субстанцияның монизмі


Спинозаның философияға қосқан маңызды үлесі - болмыстың мәнін қарастыратын субстанция туралы теориясын жасауында
Өз ілімінің негізіне Декарттың субстанция туралы теориясын алғанымен, Спиноза оның басты кемшілігі - дуализмде деп санады.
Бенедикт Спиноза
1632-1677

Спиноза теориясының мәні


1. Жоғарғы субстанция - Құдай мен Ол жаратқан субстанциялар арасында айырмашылық жоқ
  • Барлығын, бүкіл тіршілікті өзі қамтып жатқан бір ғана субстанция бар, ол субстанция Табиғат пен Құдайды қатар қамтиды
  • «Табиғат + Құдай» – бір субстанция. Табиғаттан тысқары немесе Табиғаттан жоғары тұрған Құдай жок. Құдай Табиғаттың өзегі
  • Тек біртұтас «Табиғат + Құдай» ғана жарата алады. «Жаратушы әлем», яғни біртұтас «Табиғат + Құдай» - «жаратылған дүниені» - жеке заттарды жасайды



  • Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет