Дәріс: Қозғыш құрылымдардың физиологиясы Синапс немес Түйіспе

Жүйке жүйесінде 100 млр.астам нейрон болады.Аксон тармақталып кетеді. Оның үшында синапс орналасады. Синапс арқылы аксон басқа нейрондармен байланысады.

Орталық жүйке жүйесінің негізгі қызметі – рефлекс (reflecsus – латын сөзі – тойтарыс беру) тітіркендіруге жауап беру деген мағынада. Рефлекс сөзін тұңғыш рет қолданған француз философы Рене Декарт (1664 ж.), оған ғылыми сипаттама берген чех ғалымы Прохаска (1817 ж.). Рефлекс туралы ілімді одан әрі дамытып, рефлекстік теорияны пайымдағандар орыс ғалымдары И.М.Сеченов, И.П.Павлов, П.К.Анохин.

1)қабылдаушы құрылым – рецептордан;

2) қозуды орталыққа жеткізетін афференттік жүйкеден;

3) афференттік, аралық, эфференттік нейрондардан тұратын орталықтан;

4) қозуды орталықтан эффекторға апаратын эфференттік жүйкеден;

5) жауап беруші құрылым – эффектордан тұрады. Рефлекстік доға бүтін болған жағдайда ғана рефлекс қызметін атқарады, яғни доғаның бүтіндігі бұзылса рефлекс біржола жоғалып кетеді. Соңғы кезде рефлекстік доғамен қатар рефлекстік шеңбер деген ұғым қолданылады. Рефлекстік шеңбердің доғадан бір бөлімі артық болады. Оның алтыншы бөлімі эфференттік ағзадан орталық жүйке жүйесіне рефлекстік әсерленіс (реакция) туралы хабар жеткізетін байланыс, мәселен, рефлекстік әсерленіс еттің жиырылуы болса, оның жиырылу күші (қысқару дәрежесі) туралы хабар, я,ни керісінше байланыс (афферентация) арқылы орталыққа жеткізіледі. Керісінше байланыс рефлекс доғасын бекітіп, оны шеңберге айналдырады. Әрбір рефлекстің рецептивтік қрісі болады.

Белгілі бір рефлекс рецепторлары орналасқан аймақты рецептивтік өріс деп айтады.