Дәріс тезисі Қазақстан тарихы пәнінен дәрістер кешені «Қазақстан тарихын» оқытудағы кредиттік технология бойынша Қазақстанның ежелгі дәуірден қазіргі күнге дейінгі тарихы бойынша материалдарды меңгеру және қабылдауды қамтамасыз ету үшін
жүктеу/скачать 0,55 Mb.
|
дәріс тезисі
- Бұл бет үшін навигация:
- Дәріс тезисі
- Кесте 1.
| Әдістемелік ұсыныс:
Дәрісте берілген тақырыпқа қатысты сұрақтарға жалпылама бағдар беру, кейбір нақты сұрақтарды студенттердің өз беттерімен оқуларына назар аударту. Оқытушының Кіші және Орта жүздердегі хан династиялары мен Ресей империясындағы әкімшілік бөлінісіндегі генерал-губернаторлық, облыс, уезд, болыс, округ, сондай-ақ, Ресейдің тұрақты және тұрақты емес әскер құрамалары, Қоқан тарихы және т.б. туралы нақты айтқаны жөн. Дәріс тезисі: 1731 жылы Кіші жүз Ресейдің құрамына қосылғаннан бастап Патша үкіметі қазақ даласында ресейлік басқару жүйесін енгізуге ұмтылды., Осы мақсатпен 1834 жылы кейіннен Шекаралық комиссия атанған Орынбор экспедициясын құрды. ХІХ ғ. 20-жылдарында Қазақ даласында әлі де хандық билік сақталғанымен, көптеген саяси функциялары қысқарғандықтан әлсіреген еді. Жергілікті билік – Батыс-Сібір және Орынбор генерал-губернаторларының басқаруына берілді. Бұл генерал-губернаторлықтардың алдында өз қол астындағы қазақ жерлерінде хандық билікті жойып, Орта және Кіші жүзді басқаруда ресейлік заң нормаларын енгізу міндеті тұрды. Бұл мақсатты шешу үшін «1822 жылғы Сібір қырғыздары жөніндегі жарғы» мен «1824 жылғы Орынбор қырғыздары жөніндегі жарғының» негізі жасалып, қабылданды. Сібір қырғыздарының облысы негізінен, Орта жүз территориясын қамтыды және Батыс-Сібір генерал-губернаторлығының құрамына енетін Омбы облысының әкімшілік қарамағында болды. Орынбор қырғыздарының облысы Кіші жүз территориясында орналасты және Орынбор генерал-губернаторлығына бағынды. Кесте 1. Әкімшілік-терреториялық реформалар (ХІХ ғ. 1-ші жартысы)
Орынбор қырғыздарының облысы жарғы бойынша ең алдымен бөліктерге, шекаралық сызық бойымен дистанцияларға (екі бекініс арасындағы қашықшық) бөлінді. Орта жүз территориясында сыртқы округтарды құру 1824 жылы басталды. Ең алғаш Қарқаралы және Көкшетау сыртқы округтары ашылса, 1825 ж. - Құсмұрын, 1826 ж. - Баянауыл, 1827 ж.-Көкпекті, 1831 ж. - Аягөз, 1832 ж. - Ақмола, 1833 ж. – Үшбұлақ, 1834 ж.–Аманқарағай, 1848 ж. – Алатау сыртқы округтары құрылды. Осылайша, ХІХғ. ортасында Ресей билігі Орта жүз бен Кіші жүздің біршама бөлігіне тарады. Ұлы жүздегі саяси жағдай тұрақсыз еді. Қоқан хандығы біртіндеп Оңтүстік Қазақстан мен Жетісуды жаулап алумен болды, ал бұл территорияда қазақ руларының басын біріктіретін бірыңғай басшы тұлға шықпады. Осы жағдайды пайдаланып, Ресей де өз кезегінде ықпал етуге ұмтылды. Орта жүз территориясын жаулап алуға бағытталған әскери операциялары Кенесары Қасымұлы бастаған көтеріліс басып жанышталғаннан кейін басталды. Ресей империясы Ұлы жүз территориясын жаулап алу үшін Орынбордан және Омбыдан екі бағытта әскери қимылдар ұйымдастырды. жүктеу/скачать 0,55 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|