«Дидактикалық ойындар мен тапсырмалар» Қазақ тілі, сынып
жүктеу/скачать 1,33 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 3. У - дыбысының жазылуы У
- 4.Берілген сөздердегі у қандай дыбыс екенін айт.
- 5.Кестені толтыр. Дауысты у Дауыссыз у
- 6.Я, ю, ё әріптерінің жазылуы я=й+а ю=й+у ё=й+о
- 8. «Ай»
- 10.«Тиісті әріпті сал»
- 12.Берілген басқы және соңғы дыбыстарды пайдаланып, төмендегі тор көзге лайықты сөз жаз.
- 2.2. Сөз құрамы. Сөз дыбыстардан құралады. Әр сөздің мағынасы болады. Сөз қызметіне қарай үшке бөлінеді. Олар: дыбысталуы бірдей, мағынасы бөлек сөздер (омоним).
- Айтылуы әртүрлі, мағынасы жуық, мәндес сөздер (синоним).
- 4.Тақырыпқа сай, тілдік қорын молайтуға, сөз мағынасын үйрететін ойын түрлері. Мысалы: Үлгі.
- 6.«Сәйкес сөзді тап»
- 8.Мағынасы қарама-қарсы сөздерді жаз.
- 10.«Өз үйіңді тап» ойыны. Дұрыс жазылған сөздерді киіз үйге орналастыру. 2.3. Сөз таптары.
- 6.Суретке қарап, әңгіме құрап, сөйлемдегі зат есімдердің астын сыз.
- 7.Сәйкестендіру тесті 1. Кім 1
3. У - дыбысының жазылуы У - әрпі кейде дауысты, кейде дауыссыз дыбысты білдіреді. Уыс –дауыссыз, өйткені дауыстының алдында тұр. Суға -дауысты дыбыс, екі дауыссыздың ортасында тұр. Тауық -екі дауыстының ортасында келсе, дауыссыз дыбыс. У дыбысына біткен қимылды білдіретін сөздерге у дыбыс қосылғанда екі у жазылады. Мысалы: Жуу, қуу, буу 4.Берілген сөздердегі у қандай дыбыс екенін айт. Уәзір, аудан, уыз, баяу, елу, саумал, зәулім, оқу, қурай, қауын, кесу, уық, сатушы, уыс. Дауысты : __________________________________ Дауыссыз : __________________________________ 5.Кестені толтыр. Дауысты у Дауыссыз у Тулақ Уәзір __________________ _________________ __________________ _________________ __________________ _________________ __________________ _________________ 6.Я, ю, ё әріптерінің жазылуы я=й+а ю=й+у ё=й+о я, ю, ё - әріптердің дауысты дыбыстар. Бұл әріптер жеке тұрып та, дауыссыздармен тіркесіп келіп буын құрайды. Есік жоғын ұқтық, Люктен шықтық. Елка деген-бұрыс, Шырша деген-дұрыс. Қ. Мырза Әли. 7.Сөз жұмбақты шеш.
8. «Ай» ойыны. Айдың балаларын сөздерге айналдыр. Сөздерді жаз. Дауысты,дауыссыз дыбыстарды ажырату. 9. «Әріптер пирамидасы» Бір әріп арқылы бірнеше сөздерді ойлап табу. 10.«Тиісті әріпті сал» ойыны. Берілген сөздерге әріптердің дұрыстығын салу. 11.Ойлан тап. Төмендегі тор көздердегі әріптердің ішінен киіз үйдің жабдықтарының атын оқи аласыздар. 12.Берілген басқы және соңғы дыбыстарды пайдаланып, төмендегі тор көзге лайықты сөз жаз.
2.2. Сөз құрамы. Сөз дыбыстардан құралады. Әр сөздің мағынасы болады. Сөз қызметіне қарай үшке бөлінеді. Олар: дыбысталуы бірдей, мағынасы бөлек сөздер (омоним). Мысалы: Ара – жәндік, ара – еңбек құралы. Айтылуы әртүрлі, мағынасы жуық, мәндес сөздер (синоним). Мысалы: батыр, ержүрек, алыс, қашық. Мағыналары қарама – қарсы сөздер (антоним). Мысалы: жоғары – төмен, ауыр – жеңіл. Сөз – заттың, сапаның, қимылдың атауы. 1.«Вагондар тізбегі» ойыны. Сөздердің түбір мен қосымшаларын ажырата білу. 2. «Балқарағай, омарташы, қанағат, ұсынылатын» сөздеріндегі әріптерді пайдаланып, сөздер құрау. Үлгі: «Балқарағай» сөзіндегі әріптерді пайдаланып, сөздер құрау (Бал, қарағай, қара, бала, ағай, ара, ай, қар, балға, Арай, қарға, лақ, арал...) 3. Жұрнақтар ойыны. Қай жұрнақ жүр жайлауда? Көп шалғынды қойнауда. (сиыршы, қойшы, жылқышы, сауыншы) Қай жұрнақ жүр құрылыста? Қызып алған жұмыста. (тас қалаушы, сылақшы, сүргілеуі) Бір жұрнақ бар затқа қосылса, Оның сапасына, сынына айналады. (ат-ты, көрік-ті, еп-ті, қоным-ды...) Шарада. Бұрыл десем тезірек, Түбірін тауып алдағы. Ыс-ты жалға басына, Пішініңді сал дағы, Жаңа ұғымды табасың, Оны біліп аласың. (бет-бұр-ыс) Бір ақынның атында Үш буын мен екі сөз. Үш дауысты тірегі, Айтшы кімдер біледі? (Тұ-ман-бай) Етістікке ал деген, Қоссам өлім жазасын. Ертегіден, аңыздан, Оны тауып аласың. (Ал-дар) 4.Тақырыпқа сай, тілдік қорын молайтуға, сөз мағынасын үйрететін ойын түрлері. Мысалы: Үлгі. «Өсімдік» сөзге байланысты, сонымен байланысқа түсетін сөздер. Кәрі емен, селдір селеу, бұйра тал, шашақты қарағай, желекті сасыр, сұлу қайың, қайыспас емен, топтанған тобылғы, боз қараған, бұйра көкпек, иісті жусан, шашылған ши, мөлдіреген долана. І топ Бала .......................................................................................... ІІ топ Құс .......................................................................................... 5. Ұ, ү дыбыстарына мысал келтір. Мысалы: Ұядан, үйге, ұмытшақ, үйірсек. * Мына сөздердің жазылуын есіңде сақта! Тәрбиелейді, дағдысынша, баулиды, көгілдірі, баулудағы. 6.«Сәйкес сөзді тап» ойыны. Берілген сөздерге сызық арқылы нақты жауабын сызу. 7.Антонимін тауып жаз.
8.Мағынасы қарама-қарсы сөздерді жаз. Жылы ____________ Биік___________________ Ақ ________________ Үлкен__________________ Жуан _____________ Ойық__________________ 9.Метаграмма 1.Ұ-дан бастасаң, темір түйген шебермін, З-ны қоссаң, білім саған беремін. (...) 2. Әсем жермен, ұлы дүбір думанмын, Қ-ны қоссаң пешке керек құралмын. (...) 3. Бұйырсаңыз, етістік боп кетеді, С-ны қоссаң, айқасатын алаңда ол өтеді. (...) 10.«Өз үйіңді тап» ойыны. Дұрыс жазылған сөздерді киіз үйге орналастыру. 2.3. Сөз таптары. Мағынасына қарай бірнеше сөз табына бөлінеді. Қазақ тілінде 9 сөз табы бар. Заттың атын білдіріп, Кім? Не? Кімдер? Нелер? сұрағына жауап беретін сөз табын зат есім дейміз. Кім? деген сұраққа жауап беретін сөздер: адамның аты – жөні, мамандық атаулары, атақ, дәрежеге қатысты сөздер, туыстық атаулар. Не? деген сұраққа жауап беретін сөздер: аңдар, жануарлар, құстар, заттар мен құбылыстар. Зат есім екіге бөлінеді: жалқы есім және жалпы есім. Кісінің аты – жөні, жер – су аттары, жан – жануарларға қойылатын атаулар жалқы есім деп аталады. Жалқы есім бас әріппен жазылады. Жалқы есімдерден басқа зат есімдерді жалпы есім дейді. Жалпы есімдер кіші әріппен жазылады. Заттың қимылын, іс – әрекетін білдіріп, не істеді? қайтті? не қылды? деген сұраққа жауап беретін сөз табын етістік дейміз. Етістіктер құрамына қарай дара және күрделі болып екіге бөлінеді. Бір ғана сөзден тұратын етістікті дара етістік дейміз. Екі немесе үш сөзден құралған етістікті күрделі етістік дейміз. Заттың сынын, түсін, сапасын, көлемін білдіріп, қандай? қай? сұрағына жауап жауап беретін сөз табын сын есім дейміз. Заттың санын, мөлшерін, ретін білдіріп, қанша? неше? нешінші? деген сұрақтарға жауап беретін сөз табын сан есім дейміз. 1.«Есіңе сақта!»Белгілі уақыт ішінде қандай зат есіңде суретін сал,атын жаз. 2.Ребусты шешу. 3.«Артық затты сыз». Суретте көрсетілген заттың артығын сызып,сөздерге дыбыстық талдау жасау. 4. Дидактикалық ойын Мақсаты: Зат есім туралы түсініктерін кеңейте отырып, балалардың сенсорлық қабілетін (сипап сезу, иіс сезу, дәм сезу) дамыту. Ойын шарты: Оқушының көзі байланады. Қорапшаның ішінен түйме, бор, бет орамал, алма, ермексаз, сақина т. б заттарды оқушылар кезек-кезек көзі байланып тұрған оқушыға ұстатады. Оқушы баланы да, затты да дұрыс таба білу керек. 5. «Сөз тіркесін тап» ойыны. Мақсаты: етістік табу. Оларды сызық арқылы қос. Әкем оқушы Анам балабақшада Ағам құрылысшы Қарындасым дәрігер Інім студент Әпкем тігінші 6.Суретке қарап, әңгіме құрап, сөйлемдегі зат есімдердің астын сыз. ____________________________________________ _____________________________________________ _____________________________________________ _____________________________________________ 7.Сәйкестендіру тесті 1. Кім? 1.Сәкен, Ертіс, Байшұбар 2. Кімдер? 2. домбыра, гүл 3. Не? 3. оқушы , ана 4. Нелер? 4. әндер, құстар 5. Жалқы есім түрі 5. оқушылар, аналар 6.Жалпы есім түрі: 6. Қобыз, ән, құс жүктеу/скачать 1,33 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||