Кластан тыс жұмыста техникалық құралдарды пайдалану. Соңғы кездері оқу-тәрбие процесінде техникалық құралдарды пайдаланудың маңызы зор. Оның маңызын оқу әдістемесі мен балаларды тәрбиелеуде орасан зор екендігін мұғалімдер көз жеткізеді. Техникалық құралдар - бұл оқу информациясын алып жүруші құрылым, оқушыларға тиісті анықтама беруші, оқу үшін маңызы зор процесс жинақшысы болып табылады, білімді басқаруда өзіндік және активті қызығушылығын арттыруға көмек береді, сонымен қатар оқу процессін басқаруға, мұғалім дайындығына көмектеседі.
Оқу - тәрбие процесін ұйымдастыру және оның мазмүны, білім құрылымы. Техникалық жабдықтың бұл функциясы мынадан тұрады: ғылыми техникалық процесстің дамуына байланысты мұғалім және оқушы еңбегі де жанама мәнге ие болады, класс және кластан тыс тәрбие жұмыстарының
жүргізілуі мен ұйымдастырылуыда өзгереді. Осыған байланысты академик С.Я. Батышев: Мұғалім қызметі өзгерсе, бала жұмысы өзгереді, - деп атап көрсетеді. Мұғалім берілген тапсырманы дұрыс шешу үшін сабақ ұйымдастырушысы, бастысы, кеңесшісі бола түседі. Ол оқушылардың әр түрлі хабар құралынан алған білімін бір жүйеге келтіреді. Мұғалім қызметінің ауырлығы сонда, ол оқыту тәсілінен оқу тәсіліне көшеді, яғни ол жай орындаушыдан жасампаз қалыпқа ауысады, техникалық жабдықты пайдалану, оның жұмысын өзгертеді. Оқушы өзі үшін беймәлім факты мен заңдылықтың ашушысы ретінде болады. Ол оқу процесінің мүшесіне айналады.
Қорытынды Қазақ тілі бойынша кластан тыс жұмысы оқушылардың өзіндік ой өрісін дамытуға, білімге қызығушылығын арттыруға үйретеді; оларды өз беттерінше жаңа ғылымның жетістіктерін үйренуге жетелейді. Бос уақыттарын дүрыс пайдалануға талпындырады.
Әр түрлі кластан тыс жүмыс қазіргі таңдағы балалардың шығармашылық қабілеттерін арттырып, жаңа заман талабына бейімдейді қанағаттандыра. Сондықтан да, үйірме және топтық жұмыстарды ұйымдастыра білудің маңызы зор.
3. Қазақ тілі бойынша кластан тыс жұмыс негізінде жас жеткіншекке тәрбие беру және оқыту барысында, бірінші орынға оқушының қазақ тіліне деген қызығушылығын арттыру болып табылады. Осыған байланысты тапсырмалар мен жаттығулардың құрамы кездейсоқ, ғажайып дүниелерге толы болуы тиіс, ал эмоцианалдық таным мен даму таным қызығушылығын арттыра түседі.
4. Кластан тыс жұмыс пен оның жүргізу әдісінің мәні, балаларды
өмірлік тәжірибе жинақтауға ұмтылдыру, олардың жаңа ілімдерді
зерттеуге қызығушылығын арттыруға лайық болуы тиіс .
Қазақ тілінен өткен класс сабағының байланысы кластан тыс
жұмыспен ұштасуы үшін білімге мән беріп, мектеп курсындағы әртүрлі
пәндердің өзара байланысын, білім және тәрбие тапсырмаларын
ұштастыра отырып бала бойына дарыту.
Ана тілі бойынша кластан тыс жұмыс формаларын кеңейту
төмендегінше көзделеді:
Үйірме - бұл кластан тыс жұмыстың кеңінен тараған түрі, ол бір
немесе паралель класс оқушыларынан құрылады, оқушы саны
жиырмадан аспауы тиіс.
Үйірменің алған тақырыбынан өзгеше аты болуы тиіс: "Қызықты
грамматика", "Сөйлеу мәдениеті үйірмесі" және т.б. Біздің жүргізген
тәжірибе жұмысымыз оқу жылының барысында 14-15 сабақ , әр
қайсысының ұзақтығы 1-1,5 сағат болуы тиіс екенін анықтады.
Кластан тыс жұмыс оқушылардың ұжымға, қуаныш пен өкініш мәнін түсінуге, ұжым мүддесін жеке мүдде деп үйретуге итермелейді ,сондай форманың бір түрі - жарыс (КВН) . Мүндай жарыстарды класаралық немесе паралель кластар арасында өткізуге болады. Әр класс командасында 10-12 адам болады. КВН - ді әр ай сайын өткізу көзделеді.
Білімде өзіндік жарыс және оқушылардың жұмыс нәтижесі ретінде -олимпиадалар класс, мектеп, аудан масштабында, оқу жұмысында 1 -2рет өткізеді.
Оқушылардың шығармашылық білімін дамытуда әртүрлі конкурстар үлкен орын алады: мәнерлеп оқу конкурсы, түрлі шығарма бойынша инсценировка өткізу, өте жақсы шығарма, қазақ тілінен жақсы дәптер, өте жақсы қабырға газеті конкурстары.
Қазақ тілі апталығы, алдын-ала дайындалған мейрам ретінде өткізіледі . Кластан тыс жұыстың бұл түрі әтүрлі болады:
әгімелесу, баяндама, конкурстар мен олимпиадалар, кештер мен
жарыстар. Қазақ тілі апталығы бойынша жылына бір рет өткізіледі.
Әр жарты жылдықта көрме өткізіледі, мүнда өте жақсы орындалған жаттығулар, сынақ хат, мазмүндама, шығарма, қазақ тіліне арналған қабырға газеттері, көрнекі қүралдар, баяндамалар, мәнерлеп оқудың магнитофонға жазылған нүсқалары қойылады.
Тіл бойынша кластан тыс жүмыстың кең тараған түрі кештер болып табылады, ал үйірменің жарты немесе толық оқу жылындағы жүмыс нәтижесін тексеру мақсатында жүргізіледі. Тақырыптық кештер оқу жылында 4-рет өткізілді.
Қазақ тілінен кластан тыс сабақ бойынша эңгіме, хабар, баяндама, лекция, ерекше орын алады. Лекцияны арнайы шақырылған маманоқиды, хабар мен баяндаманы оқушы жасайды.
10)Қазақ тілі сабағында көп көңіл бөлінетін жаттығу жүмыстары кластан тыс жүмыста өз мэнін жоғалтады, мүнда тілге талдау жасау әдісі кеңінен қолданылады жэне жаттығу алған білімді толықтыру үшін қолданылады.
Кластан тыс сабақтарда оқушымен жеке жүмыс жүргізу ерекше орын
алады. Таныс емес тақырыптарды оқуда оқулық пайдаланылмайды.
Кластан тыс жұмыс тақырыбы бағдарламамен сәйкес келсе, ол база
ретінде қызмет атқарады.
Кластан тыс жұмыста техникалық жабдықтарды пайдалану
оқушылардың жеке дамуына эмоционалдық түрде эсер етеді, мұғалім
жұмысын жеңілдетеді.
Пайдаланылған әдебиеттер
Асқарбаева А. Кластан тыс оқыту методикасы. Бастауыш сынып
мұғалімдеріне арналған Алматы - 1992
Әуелбаев Ш. Бастауыш сыныптарда қазақ тілін оқыту әдістемесі.
Алматы- 1997
Әімжананов Д., Маманов Ы. Қазақ тілін оқыту методикасы.
Алматы -1965
4. Бегалиев Г. Бастауыш мектепте қазақ тілі методикасының мэселелері.
Алматы - 1980
5. Кенжеахметов С. Қазақтың салт-дэстүрлері мен әдет-ғұрыптары.
Алматы, Ана тілі 1999
Қазақстан Президентінің халыққа Жолдауы Қазақстан -2030
8. Қазыбеков С. Қазақ тілінің жаттығулар жинағы. (1-2-3 сыныптарға
арналған). Алматы - 1991
9. Қазыбаев С. Қазақ тілі методикасы. Алматы - 1990
10. Құлмағанбетова Б. Мемлекеттік тілді меңгертудегі тіл дамыту.
Бастауыш мектеп, 1996 №11.
Ишмүханбетов Ә. Қазақ тілі сабағындағы грамматикалық ойындар.
Алматы - 1964
Самуратов Г.Б. Халық педагогикасы негізінде тэрбие беру - өмір
талабы. Әдістемелік құрал. Арқалық - 1992
Бозжанов К. Б. Оқушылармен жүргізілетін кластан тыс жұмыстар
жүйесі. Алматы - 1991
Боранғалиев Т. Мектеп кеші көңілді. Алматы - 1990
Ысқақ Б., Ысқақова Д. Бастауыш мектепке кластан тыс жұмыстар.
Алматы - 2003
Абдрахманова Р. Кенжебекова Р. Мүсабекова М.Қазақ халық педагогикасындағы идеяларды сыныптан тыс жұмыстарда қолдану. Алматы - 2002
17. Көпжасарова М. Оқушыларды кластан тыс жұмыстарда
коллективизмде тәрбиелеу. Алматы - 1978
Күлкенова К. Тіл үстарту. -Алматы Қазақ университеті. 1992
Ысқақов Б. Қазақ тілінен олимпиада ұйымдастыру.Алматы - 1973
Ысқақов Б. Қазақ тілінен кластан тыс жұмыстарды ұйымдастыру.
Шымкент - 1972
Табылдиев Э. Халық тағылымы. 1992 Алматы - Қазақ университеті.
Ысқақов Б. Қазақ тілінен көрмелерді ұйымдастыру . Алматы - 1998
Ильина Т.В. Педагогика. Алматы - 1979
// Қазақстан мектебі. Алматы № 10
25.//Бастауыш мектеп 1993 - №2. 1992-№ 10,11,12.
26. // Қазақ тілі мен эдебиеті. 1993 - № 4, 1992 - № 7,9.
Төлеубекова Р. Бала тәрбиесіндегі халықтық педагогика. Алматы -
1994
Омарүлы О.Е. Қазақстандағы мектептен тыс мекемелер; құрылуы,
дамуы. Алматы - 2001
Болдыров Н.И. Класс жетекшісі. Алматы - 1980
30. Буртовой И.Д. Бастауыш класс оқушылардың оқу икемділігін
қалыптастыру. 1979
Ілиясов А.Н. Класс жетекшінің жүргізетін тәрбие жұмыстарының
жүйесі. Алматы 1991
Мектептегі білім берудің сапасы: қазіргі жағдайы, даму үрдісі және
болашағы. Алматы 2000
33. Богданова О.С., Петрова В. И. Бастауыш класстағы тәрбие
жұмысының методикасы. Алматы — 1980
Болдырев Н.И. Мектептегі тэрбие жүмысының методикасы. Алматы -
1987
Сәрсенбаева Г. С. Халықтық тағылымдар: Оқу құралы. Алматы - 2001
Әуелбаев. Ш. Бастауыш кластарда қазақ тілін оқыту методикасы.
Алматы — 1987
Қасымбеков Ә. Қазақ тілі мен әдебиетін оқытуды жетілдірудің кейбір
жолдары. Алматы - 1989
Ысқақ Б., Ысқақова Д. Бастауыш мектепте кластан тыс жұмыс.
Шымкент 2003
Абдрахманов А.Н. Қазақ халық педагогикасындағы идеяларды сын
тыс жұмыстарда қолдану. Шымкент 2002
Қазақ тілі мен әдебиетін оқыту мәселелері (методикалық жинақ).
Алматы . Мектеп 1982.