Дипломдық ЖҰмыс 5B020900 «Шығыстану»
Қазақстан мен ҚХР арасындағы әскери ынтымақтастығын дамыту перспективалары
жүктеу/скачать 194,06 Kb.
|
| Қазақстан мен ҚХР арасындағы әскери ынтымақтастығын дамыту перспективалары
19 қаңтарда ҰҚШҰ-ның соңғы бітімгерлері Қазақстаннан кетті. Посткеңестік тарихта алғаш рет қауіпсіздіктің ортақ кеңістігіне мүше елдердің бірінің аумағында бітімгершілік күштер пайдаланылды. Нәтижесінде ҰҚШҰ іс жүзінде Қазақстанның Ұлттық қауіпсіздік факторына айналды. Мәскеу Қазақстандағы және ҰҚШҰ-ның басқа елдеріндегі саяси транзит қауіпсіздігінің негізгі (іс жүзінде, жалғыз) кепілі ретіндегі өзінің рөлін растады. Шетелдік байқаушылар Қазақстанда ҰҚШҰ контингентінің өрістету жылдамдығына таң қалды. Әдеттегідей, күтпеген оқиғаның артында ұзақ дайындық бар. Соңғы аптада "ҰҚШҰ өзінің тиімділігін көрсетті" деген сөз ортақ орынға айналды. Алайда, бұл тетікті ұзақ жылдар бойы қайта құру арқылы мүмкін болды – бұл Ресей мен оған мүше елдердің басшылығының саяси еркі ғана емес. 2009 жылы жедел ден қоюдың ұжымдық күштерін құру келісілді, содан кейін оларды жылдам өрістетуді пысықтау бойынша көптеген жаттығулар өткізілді. Ұжымдық қауіпсіздік туралы шарт, өз кезегінде, оларды қолданудың заңды құқықтық тетігін ұсынды. Әскери талдаушылар Қазақстанда ҰҚШҰ бітімгерлерін қолдану тәжірибесін егжей-тегжейлі талдауы керек. Бірақ қазірдің өзінде алдын ала саяси тұжырымдар жасауға болады. 1. Қазақстан мен жалпы посткеңестік кеңістіктегі Еуразия өңірі үшін ішкі тұрақтылық мәселесі жылдар бойы күрделі болып келеді. Мәскеудің қауіпсіздік кепілдігін қамтамасыз етуге дайындығы кезіндегі турбуленттіліктің өсуі Ресейдің айналасындағы өңірдің ЕАЭО/ҰҚШҰ форматында интеграциясына қуатты серпін береді. 2. Беларусьтегі, ал енді Қазақстандағы оқиғалар көрсетіп отырғандай, Ресей – ЕАЭО/ҰҚШҰ елдеріндегі саяси транзит қауіпсіздігінің жалғыз ықтимал КЕПІЛІ. Қазақстандық билік бітімгерлерді жедел енгізу мемлекетті 5 қаңтардан 6 қаңтарға қараған түні сақтап қалуға мүмкіндік бергенін мойындайды. Қ.Ж. Тоқаев мәлімдегендей, содырлар Президент резиденциясын қоршап алды. Енді ҰҚШҰ, бітімгерлердің елде нақты болуына қарамастан, Қазақстанның Ұлттық қауіпсіздік факторы болып табылады. Өңірдегі турбуленттілік қауіпсіздік саласындағы қызметтердің құндылығын арттыра отырып, тек өсе береді. Осыған байланысты Қазақстандағы оқиғалардан екі апта бұрын былай деп мәлімдеген профессор Д.Г. Евстафьевті мысалға келтіре кеткен орынды: "Еуразиялық интеграция посткеңестік элитаның өмір сүру және билікті қауіпсіз беру құралына айналуда. Соңғысы әсіресе Еуразия айналасындағы әскери-саяси процестердің шиеленісуі жағдайында проблемалы" 3. Тоқаевтың айтуынша, 9 облыс орталығы мен Алматы 1-2 тәулік ішінде шабуылдаушылардың қол астында болған. Бұл жаңа болмыс, ол ҰҚШҰ-ның жедел ден қою ұжымдық күштерін күшейтуді, Шартқа қатысушы елдердің ақпараттық және қоғамдық қауіпсіздігіндегі ҰҚШҰ рөлін нығайтуды талап етеді. Вакуум аса қауіпті, себебі сыртқы күштер Қазақстандағы билік институттарының осалдығын көрді. 4. Қазақстанның "көпвекторлы" саясатының 30 жылы бірнеше сағат ішінде құлдырады. Батыс тек көмектесіп қана қоймай, қарулы көтерілісті басуға қарсы шықты. Батыс дипломдары бар технократтарға ұлтшылдарға деген құштарлық мемлекеттілік дағдарысына әкелді. 5.Ресей мен ҰҚШҰ елдері сындарлы инфрақұрылымды қорғау үшін Қазақстанға шамамен 2,5 мың шектеулі контингент жіберді. Бұл күштерді Кремльдің басқа басымдықтарынан алшақтатпайды. Бірақ, әрине, Мәскеу үшін қосымша тәуекелдер мен шығындар бар. Егер ҰҚШҰ бітімгерлерін Қазақстанға жібергені үшін Ресейге қарсы санкциялар енгізіле бастайтынын айтпағанда. Қазақстандық тарап қорытынды шығарады және өзінің саясаты мен Ресеймен қарым-қатынасына қажетті түзетулер енгізе алады деп үміттенеміз. Қазақстандық дағдарыс Ресей-Қытай қарым-қатынасы үшін өзіндік тексеру болды. Көптеген жылдар бойы АҚШ-тың сараптамалық ортасында Қытай мен Ресей арасында сына соғуға болады деген идея өмір сүріп келеді. Қазақстандық дағдарыс АҚШ 2021 жылы Ауғанстаннан кеткеннен кейін Ресей мен Қытай арасындағы аймақтағы қатынастардың беріктігін растады. Егер ҰҚШҰ форматындағы жағдайды тұрақтандырудағы ресейлік көшбасшылық болмаса, ерте ме, кеш пе Қытай Шыңжаңның жақындығына байланысты жағдайға араласуға мәжбүр болар еді. Алайда, ол Қазақстанда мәдени жақындыққа, ортақ тілге және оң қоғамдық пікірге сүйене алмас еді. Ферғана алқабының жанындағы өте күрделі және тұрақсыз проблемаларды ескере отырып, оған Қазақстаннан ядролық қарудың түсу қаупі орасан зор болды. Сонымен қатар, сіз ядролық қаруды дамытпай-ақ иелене алмайсыз, бұл үлкен шығындар, мысалы, Солтүстік Корея сияқты елдің оқшаулануына әкелуі мүмкін. Қазақстан тәуелсіздік жылдары ондаған елдермен әскери ынтымақтастықты жолға қойды. Өзара іс-қимыл негізіне көпвекторлы саясат, прагматизм және экономикалық орындылық қағидаттары алынған. Жалпы, Қазақстанның шет мемлекеттермен әскери ынтымақтастығы COVID-19 пандемиясынан зардап шеккен жоқ, деп мәлімдеді Қорғаныс министрлігінің Халықаралық ынтымақтастық департаментінің басшысы полковник Олжас Хусаинов. Сонымен бірге, 2020 жылы пандемияның теріс әсеріне қарамастан, әскери ынтымақтастық белсенді динамиканы сақтап қалды. Қазақстан серіктестермен екіжақты және көпжақты форматтағы барлық негізгі бағыттар бойынша өзара іс-қимыл жасады [40]. жүктеу/скачать 194,06 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|