Дипломдық ЖҰмыс 6В07201 мамандығы «Фармацевтикалық өндіріс технологиясы»
Сурет №4 2.3. Эфир майларын бөліп алу әдістері
жүктеу/скачать 0,95 Mb.
|
| Сурет №4
2.3. Эфир майларын бөліп алу әдістері Өсімдіктерден эфир майларын алудың бірнеше жолы бар. Су буымен айдау әдісі (дистилляция) жапырақтарды, гүлдерді, шөптерді, тамырларды, қылқан жапырақты бұтақтарды, мүкті өңдеуде кең таралған, кейіннен сұйықтық буын конденсациялаумен булауға негізделген және су буының эфир майларын тарту қабілеті. Эфир майларын осы әдіспен алу үшін бу түзуші, айдау текшесі, тоңазытқыш және қабылдағыш кіретін айдау агрегаты қолданылады. Бу түзгіштен бу айдау текшесіне келіп, шикізаттан эфир майын алады. Су мен майдың буынан тұратын қоспа тоңазытқышта сұйықтыққа айналады, содан кейін май бөлінетін қабылдағышқа түседі. Механикалық сығу әдісі шикізат құрамында эфир майы көп болған жағдайларда қолданылады, (мысалы, цитрус жемістері). Цитрустық эфир майы престеу немесе центрифугалау әдісімен алынады. Тұндыру әдісі (мацерация) хош иісті гүлдерді өңдеуде қолданылады. Эфир майы 60-70°С дейін қыздырылған май немесе бейтарап маймен алынады. Бір майда гүлдердің жаңа мөлшерін 10-15 ретке дейін тұндыруға болады. Экстрагирлеу әдісі шикізаттан эфир майын алатын қандай да бір жеңіл қайнайтын органикалық еріткішті (этанол) пайдалануға мүмкіндік береді. Содан кейін алынған май мен хош иісті заттары бар ерітіндіні шикізаттан құйып, еріткіштен айдайды. Қалдықта шайыр, балауыз қоспасы бар эфир майы қалады. Бұл өнім экстракт деп аталады. Қыздырусыз жұтылу әдісі (анфлераж) раушан, жасмин сияқты гүлдердің кейбір түрлері үшін қолданылады, олар жиналғаннан кейін біршама уақыттан соң эфир майының жаңа мөлшерін бөледі. Ол майлардың эфир майларын сіңіру қасиетіне негізделген. Бұл ретте гүл жапырақшаларын жинағаннан кейін рамасы бар шыны бетіне жағылған шошқа немесе бұқа майының жұқа қабатына орналастырады. Гүлдер 24-72 сағатқа қалдырылады, содан кейін жаңа гүлдер партиясымен ауыстырылады. Май эфир майымен барынша сіңірілген кезде, оны спиртпен жуады. Содан кейін спирт буланып, абсолютті өнім алынады. Ұшқыш еріткіштермен экстракция әдісі эфир майын шикізаттан оңай қайнайтын еріткішпен (иіссіз бензолмен) алуға негізделген. Өсімдік шикізаты бар металл себеттерді экстрагирлеу үшін еріткішке салады. Экстракцияны шикізаттың бір бөлігімен бірнеше рет қайталайды. Еріткіш эфир майымен қаныққан кезде, оны жояды. Түбінде хош иісті заттар, балауыз қалады. Егер экстракцияға құрғақ өсімдіктер – шайырлар, тамырлар, тұқымдар, мүк ұшыраса, онда вакуум түбінде қалған хош иісті өнім резиноид деп аталады. Бұл – парфюмерия үшін дайын өнім. Егер экстракцияға гүлдер: шегілгүл, мимоза, раушан, жасмин ұшыраса, бұл өнім конкрет деп аталады, мұндай жағдайда балауызды жою үшін спиртпен өңдейді, содан кейін спиртті жояды. Резиноидтар, шайырдың хош иісті сығындылары. Эфир майларын еріткіштердің көмегімен алуды шайырлар үшін хош иісті сығындыларды алуда қолдануға болады. Ағаш немесе өсімдік зақымданған жерде қоюланған зат пайда болады, шайыр дегеніміз осы. Өндіріс қажеттілігі үшін шайырды қабық немесе діңгек кесінділерін жасай отырып алынады. Шығыңқы шайыр ауада қатаяды. Хош иісті шайырлардың табиғи экстракттары еріткіштердің (гексан немесе спирт) көмегімен алынады, оларды сүзу және кейіннен дистилляциялау арқылы жояды. Көміртегі қос тотығы көмегімен алу – бұл салыстырмалы түрде жаңа әдіс, ХХ ғасырдың 80-ші жылдарынан бастап ғана қолданылуда. Өнімнің құны жабдықтың қымбат болуына байланысты жоғары. Процесс парфюмерлік өнеркәсіп үшін әзірленген. Осылайша алынған майлар жоғары сапалы, таза және табиғи болып табылады. Гидродиффузия (перколяция) – экстракт алудың ең заманауи тәсілі. Будың шашыраңқы ағысы (спрей) жоғарыдан төмен қарай торға салынған өсімдік материалы арқылы өткізіледі. Нәтижесінде, алынған конденсацияланған бу мен эфир майы қоспасынан тұратын сұйықтық салқындатылады. Әртүрлі тәсілдермен алынған эфир майлары өсімдіктерден бөлінетін заттардың айнымас жиынтығы емес. Бұл ыстық будың әсерінен компоненттердің кейбір құрамдас бөліктерінің өзгеруі, ұшуымен байланысты. Сонымен қатар, эфир майын алу үшін бастапқы материал жаңадан кесілген ғана емес, кейбір жағдайларда кептірілген болуы мүмкін. жүктеу/скачать 0,95 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|