Мемлекеттік білім беру стандартына сәйкес, ауызша және жазбаша сөйлеуді меңгеру, өз пікірін тұжырымдау, оны дәлелдеу және т.б. ағылшын тілінде негізгі жалпы білім беруде оқытудың негізгі нәтижелерінің бірі болып табылады. Дегенмен, МҚА нәтижелері бұған толық көлемде қол жеткізілмейтінін сенімді түрде дәлелдейді. Оқушылардың тек 58%-ы ғана «сөйлеу» бөлімінің тапсырмаларын және 47%-ы «жазу» бөлімінің тапсырмаларын орындай алады.
Нәтижелерді қамтамасыз етудегі бұл қиындықтар ағылшын тілінде сөйлеуді үйретуде қолданылатын әдістермен байланысты болуы мүмкін деп санаймыз. Әрине, мұғалімдер оқытудың әртүрлі жолдарын (жобалар, блогтар, бейнелер және т.б.) қолдануға бейім. Алайда бұл мәселені айтарлықтай шешпейді. Сондықтан, дипломдық жұмыстың өзектілігі ағылшын тілін оқытудың тиімді жолдарын қарастыру болып табылады.
Мақсаты:
Ағылшын тілін оқытудың тиімді жолдарын таңдаудың теориялық негіздерін зерттеу. Мектептегі оқыту шеңберінде ағылшын тілін оқыту жолдарының мүмкіндігін талдау.
Теориялық тарауда негізгі мектепте ағылшын тілін оқытудың негізгі мақсаттары мен әдістемесі, сондай-ақ ағылшын тілін оқытудың құрамдас бөлігі ретінде диалогтық сөйлеу қарастырылды. Сонымен қатар, теориялық тарауда рөлдік ойын ағылшын тілін оқыту процесінде диалогтық сөйлеуді дамыту құралы ретінде қарастырылды: рөлдік ойынның анықтамасы, рөлдік ойынның құрылымы мен түрлері. Жұмыстың практикалық бөлімінде 2023 жылдың 13 наурызынан мен 16 сәуірі аралығында «Жаңақала ауданы, Көпжасар ауылы Д.Нұрпейісова атындағы ЖОБМ « базасында жүргізілген зерттеу нәтижелері ұсынылған.
Білім алушыларға екі адамнан тұратын топтарға бөліну ұсынылды. Білім алушыларға екі дос рөлдері бар карточкалар таратылады. Оқушыларға үй тапсырасы ретінде кино көру ұсынылады. Сабақ барысында оқушылар көрген кинолары туралы бір-бірімен сөйлесуі керек. Бұрын көрген «фильм туралы сөйлеу» диалогының үлгісі бойынша таңдалған сөздер мен өрнектерді қолдана отырып, жеке диалог құрып, карталарда ұсынылған рөлдерді қолдана отырып, жұпта ойнау керек.
Task 1. Work in pairs. You have cards with roses on them. Make up your own dialogue according to the rules on the cards. Use the dialogue “Speaking about the film” as the example. Act out the dialogue. You should not tell your role to your partner.
Card 1:
You have watched a detective film called “A Night Robbery”. You want to share your emotions with your friend. Tell him or her what you`ve lived in the film most.
Card 2:
You have watched a detective film called “A Night Robbery”. You want shake your emotions with your friend. Tell him or her about the acting and the plot of the film.
Екінші тапсырма бойынша білім алушыларға 1-суретке сүйене отырып өз диалогын құрып, рөлдер бойынша ойнау ұсынылды. Диалогқа қатысушылардың әрқайсысының рөлдері жеке карточкаларда жазылған.
Task 2. Work in pairs. You have cards with roses on them. Look at the photo and imagine the situation: you went to the cinema with your friend. One of the visitor`s started to make photos and disturb all people. After a movie session discuss with your friend the rules in the cinema. Make up your own dialogue according to the rules on the cards. Act out the dialogue. You should not tell your role to your partner.
Эксперименттік топта кіріс бақылауын жүргізу барысында алынған нәтижелер оқушылардың 6,7% – диалогтық сөйлеу дағдыларының қалыптасуының жоғары деңгейі, 33,3% – орташа деңгейі байқалады деген қорытынды жасауға көмектеседі. Төмен деңгейде – 60%.
Бірінші тапсырмада білім алушыларға диалог-үлгі ұсынылды, оның моделі бойынша болашақта 4-тірек кестесінің көмегімен өз диалогын жасау, сондай-ақ рөлдер бойынша ойнау қажет болды. Құрастыруды бастамас бұрын білім алушыларға рөлдерді сипаттайтын карточкалар берілді.
Task 1. Imagine the situation: your colleague must go to the business trip by train but he/she is afraid of them. Persuade him/her that trains are safe means of transport. Use the phrases from the table. Act out your dialogue.
Card 1: You must go to the business trip but you are afraid of travelling by train. You should tell your colleague three arguments against travelling by train.
Card 2: Persuade your colleague that trains are safe means of transport. Tell him or her three arguments for travelling by train.
Useful phrases
• You shouldn`t worry because…
• There is a reason why…
• Why wouldn`t you think about it?
• In this way…
• Firstly/Secondly…
• Nowadays…
• You`re right…
• Yes, sure…
• Thanks for your advice…
Кесте-тірек «көмекші сөз тіркестері»
Екінші тапсырма бойынша білім алушыларға фразаларды тірек кестеге (6-кестеге сәйкес) дұрыс ретпен қою ұсынылды. Содан кейін білім алушыларға рөлдерді сипаттайтын карточкалар берілді. Білім алушылардан кестеден диалог үлгісі бойынша өз диалогын құрып, содан кейін рөлдік карточкаларды пайдалана отырып, жұпта ойнайды.
Task 2. Complete the conversation between two friends. Fill in the blanks with an appropriate phrase. Then make up your own dialogue using the dialogue from the table as an example and the cards with roles. Act out the dialogue.
Card 1: You are planning a holiday trip this summer but don`t know where to go. You decide to ask your friend for advice.
Card 2: Your friend as you where to travel this summer. Tell him or her two variants of a holiday and two arguments why this variant is perfect.
R: What are your plans for the next holidays, Angela?
A: I want to go on holidays but I can`t decide where to go.
R: … (1)
A: I want to go to the resort. What tours do you recommend?
R: I recommend hot-tours, because they are usually cheaper than the other ones.
A: … (2)
R: Than I would offer you this tour to Egypt. It is cheap and the hotel is pretty nice.
A: … (3)
A: Thanks, Rob. I`ll immediately book it in advance.
B: There are so many variants nowadays. You can book a tour or go by yourself.
C: Yes, you`re right. I don`t have enough money to book an expensive tour.
Үшінші тапсырмада білім алушыларға көмекші материал ретінде тірек-суретті (7-суретке сәйкес) қолдана отырып, өз диалогын құру ұсынылды. Содан кейін диалог тақтада жұпта ойналды.
Task 3. Imagine the situation: you are two tourists. You are lost in the city. You should find a way to the hotel using the map. Look at the map, make up your own dialogue in pairs and act it out.
Алынған мәліметтерден білім алушылардың 20%-ы диалогтық сөйлеу дағдыларын жоғары деңгейде меңгерген деген қорытынды жасауға болады. Диалогтік сөйлеуді меңгерудің 60%-ы отрташа, 20%-ы төмен деңгей көрсетті. Алынған мәліметтерге сүйене отырып, енгізілген жаттығулар жиынтығының сәттілігі туралы айтуға болады.