Дипломдық жоба мамандығы / білім беру бағдарламасы: 5В011300 «Биология» Ақтау 2022
жүктеу/скачать 223,44 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Зерттеу міндеттері
- I БӨЛІМ. БІЛІМ БЕРУ САЛАСЫНДАҒЫ ҒЫЛЫМИ-ІЗДЕНІС ДАҒДЫЛАРЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ӘДІСТЕМЕЛІК НЕГІЗДЕРІ 1.1. Мектеп оқушыларындағы зерттеу дағдылары және даму деңгейі
| Зерттеу нысаны: оқушылардың зерттеушілік әрекеті арқылы биологияны оқыту үдерісі.
Зерттеу гипотезасы. Бастапқы идеяларды басшылыққа алып, заманауи тәсілдерді ескере отырып оқушылардың зерттеушілік дағдыларын қалыптастыру үдерісіне қойылатын талаптар. Зерттеу міндеттері: әдебиеттерді теориялық талдау негізінде биология сабақтарында оқушылардың зерттеу дағдыларын дамытудың әдістемелік негіздерін анықтау (қалыптасу кезеңдері, жағдайлары, әдістері мен әдістемелік тәсілдері, дидактикалық құралдар). Нақты міндеттерге байланысты зерттеудің мынадай әдістері қолданылды: теориялық - психологиялық, педагогикалық, әдістемелік әдебиеттерді, оқу-бағдарламалық және әдістемелік құжаттарды, оқулықтарды талдау және синтездеу, мұғалімдердің озық тәжірибесін қорыту; эмпирикалық - тікелей және жанама педагогикалық бақылау, сауалнама жүргізу, тестілеу, білім қималары, әңгімелесулер; статистикалық - деректерді математикалық өңдеу. I БӨЛІМ. БІЛІМ БЕРУ САЛАСЫНДАҒЫ ҒЫЛЫМИ-ІЗДЕНІС ДАҒДЫЛАРЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ӘДІСТЕМЕЛІК НЕГІЗДЕРІ 1.1. Мектеп оқушыларындағы зерттеу дағдылары және даму деңгейі Ұзақ уақыт бойына мектептегі білім мазмұнын құрайтын іргелі ұғымдар, заңдар, теориялар зерттеу тобы болып есептелді. Бұл оқушылардың әр түрлі салада сауатты болуына мүмкіндік беру адам қызметінің салалары дүниетанымы, логикасы мен ой-өрісін дамытады. Бірақ қызығушылық тудыру мәселесі оқу, қазіргі қоғамдағы өмір сүру құзыреттіліктері, тұлғалық оқытудың бағдарлары, рефлексияны ұйымдастыру білім сапасын арттырудың негізгі мәселелерінің бірі болды және болып қала береді. В.Г.Разумовский, В.А.Орлов және басқа да ғалымдар педагогикалық ғылым бұл мәселенің болуы мүмкін екенін көрсетеді дербес танымдық іс-әрекетін дамытуға байланысты шешіледі оқушының қалыптасуына жағдай жасайтын оқушылар еркін, сыни тұрғыдан ойлайтын, шығармашыл тұлға ретінде. Біреуі мұны істеу жолдары – жүйеге жалпы және қосымша енгізу білім беруді зерттеу әдістері. Оқу-зерттеу қызметі өзгермелі және жан-жақты. Оны әртүрлі оқушыларға қолдануға болады дайындық деңгейі және әртүрлі оқуға деген әртүрлі мотивация білім берудің әртүрлі деңгейлері мен түрлерінде пәндік салалар білім беру жүйесін құрудағы күш-жігерін біріктіретін мекемелер жеке дамуға арналған кеңістік. Қазіргі заманда жұмыстарда көптеген ғалымдар мен педагог-практиктер тәрбие ұғымын қарастырады ғылыми-зерттеу қызметі. Зерттеу болып табыладытұлғаның негізгі қасиеттерін белгілеу. Оқушы белгісіздің табалдырығында тұрғанда бәрі қызықты, ол жаңаға оң әсер етеді, әлемнің ерекше, оғаш немесе жұмбақ элементтері, оларға қарай жылжиды, оларды зерттейді. Ізденушілік, ізденіс әдісі арқылы алынған білім болып табылады шыдамдырақ, оларды оқушы «азапқа ұшыратады». Мұғалімнің рөлі өзгереді.Оқушының іс-әрекетіне бағыт-бағдар береді, оған көмектеседі. Кіріспе әрбір бала үшін оқушылардың ғылыми-зерттеу іс-әрекеті біртұтас тұжырымдама ретінде негіздері жеке білім беру траекториясын құруға мүмкіндік береді. Негізінде оқу процесін ұйымдастыру зерттеу әрекеті сабақты және оның барлық кезеңдерін қамтиды: жаңа материалды түсіндіру, қайталау, бекіту, фронтальды,демонстрациялық және зертханалық эксперимент, және сонымен қатар сабақтан тыс іс-әрекеті: өз бетімен дайындалған тәжірибелерді көрсету сабақта, олимпиадаларға қатысу, кештерді дайындау және биологиялық тәжірибелер өткізу, биологиялық бақылауларға қатысу, құралдарды пайдалану, олардың кеңесшісі ретінде әрекет ету сыныптастары зертханалық сабақтарға, ойын-сауық театрына қатысу ғылымдар, элективті курстар, қосымша білім беру топтары, экскурсиялар,ғылыми жобалар, жорықтар мен экспедициялар, жазғы және шығармашылық тәжірибелер, танымдық бейнероликтер шығару, конференциялар мен байқаулар әртүрлі деңгейлер. Бұл әрекет оң өзін-өзі бағалауды өз позициясын сақтауға ұмтылу және дауласуға қабілеттілік оны қорғауды қалыптастырады. Зерттеу қызметі негізінде құрылған білім беру ортасы баланы шығармашылық ізденіске, қатысуға ынталандырады ғылыми-зерттеу конференциялары мен экспедицияларында, еңбектермен танысу жеке ғылыми жұмыстарды қорғау кезінде оқушылар қызығушылықтарының кең ауқымын қалыптастыруға ықпал ету, ынталандыру білімнің әртүрлі салаларында бағын сынауға ұмтылу. Негізгі ғылыми-зерттеу білімін құрудың элементтері: зерттеу тәжірибесі жаттығу зерттеу қабілеттері (оқытудың жеке жүйесі, дамытатын концептуалды меңгеру үшін зерттеу дағдылары мен дағдылары зерттеу аппараты), ғылыми-зерттеу қызметін бақылау оқушылар. Орта мектептің міндеті – белгілі бір соманы құру оқушылардың білімін, ғылыми талдау дағдыларын меңгеруге ықпал ету табиғат құбылыстарын, қоғам мен табиғаттың өзара байланысын түсіну, маңыздылығын сезіну. Бұл қасиеттер әсіресе тиімді оқушылардың зерттеуге қатысуы кезінде қалыптасатын әрекеттер. Ғылыми-зерттеу қызметі солардың бірі болып табылады проблемалық оқыту әдістері. Оқу-зерттеу жұмыстарының бір бөлігі ретінде белсенділік – оқушылардың игеретін әрекеті теориялық білім мен тәжірибелік дағдылар. Оқыту және зерттеу әрекеті – шешім қабылдау процесі теориялық білімді өз бетінше зерттеу арқылы проблемаларды, қызметінің нәтижелерін, әдістері мен процестерін талдау. Ғылымның жетістігі оқушылардың ғылыми-зерттеу жұмыстары дұрыс жоспарлауға байланысты оларды шешуде тиімді жүйелерді қолданатын тапсырмалар, басқару осы іс-әрекетте мұғалімдер. Оқытуды ұйымдастырудағы ғылыми-зерттеу қызметіндегі мұғалімнің рөлі: - оқушының ойлау деңгейі мен жас ерекшелігіне қарай білім деңгейін таңдай білу; - сабақта бірлескен жұмыстың жеке формаларын біріктіру қабілеті; - қабілеттілік ғылыми деңгейіне қарай проблемалық жағдаяттарды қалыптастыруды зерттеу. Мұғалім жаңа ақпаратты тасымалдаушы ретінде оқушылардың өз бетінше ізденіс әрекетін ұйымдастырушы ретінде әрекет етеді . Зерттеу барысында оқушылар проблеманы қоюға, анықтауға және оның пайда болу себептерін негіздеуге, оларды шешу жолдарын ұсынуға; эксперименттер әзірлеу және жүргізуге қорытынды жасайды. Жақсы ұйымдасқан зерттеу әрекеті мектеп оқушыларының жалпы, аймақтық және жергілікті проблемалар туралы білімдерін қалыптастырады,тереңдетеді және гуманитарлық, жаратылыстану ғылымдары пәндері бойынша теориялық білімдерін бекітеді. Оқу зерттеуінің мотиві оқушының қажеттілігін, тілегін тудыратын ішкі қайшылық білімді қамтитын белгісіздікті зерттеуге қызығушылық болуы мүмкін проблемалық жағдай мақсаттарды, міндеттерді тұжырымдауға әкеледі. Негізгі ерекшеліктері бар педагогикалық зерттеулер мыналар: а) оқу проблемасы мен зерттеу мақсатын бекіту; б) оқушылар іздестіру жұмыстарын жүргізеді; в) жаңа білімді меңгеру процесіндегі оқу мақсаттары; г) оқу-тәрбиелік зерттеулердің дидактиканы жүзеге асыруға бағытталуы; оқытудың дамытушылық және тәрбиелік мақсаттары. Білімді зерттеу тұжырымдамасының мәнін ашу үшін оған тән белгілерін ажыратуға болады: 1) оқу-танымдық іс-әрекетті іздестіру процесі; 2) білім беру зерттеулері жаңа білім алуға бағытталған; 3) білім беру зерттеулері тапсырмаларды орындауда оқушылардың дербестігін көздейді; 4) білім беру оқу мақсаттары тәрбиелік зерттеуді жүзеге асыруға бағытталуы керек. Педагогикалық зерттеу биологияны оқыту әдістемесі ретінде ғана емес, оқушылардың ой-өрісін дамытады, сонымен қатар жоғары ойлау түрі – шығармашылықта ойлау болып қалыптасуына ықпал етеді. Оқу-зерттеу қызметінің құрылымын анықтайды келесі құрамдас бөліктер: оқу-зерттеу міндеті, тәрбиелік зерттеу әрекеттері мен операциялары, бақылау. Тәрбиенің мазмұны ғылыми-зерттеу іс-әрекеті оқытудың жалпы тәсілдері және нақты шешуге бағытталған зерттеу қызметі тәжірибелік және теориялық мәселелер. Мектеп оқушыларында педагогикалық және ғылыми-зерттеу іс-әрекетіне ықпал ететін факторлар: - оқуға тұлғалық – бағдарлы көзқарас; -проблемалық оқыту шығармашылық тәжірибесін дамыту құралы ретінде іс-шаралар; - шешудің логикалық және эвристикалық әдістерінің оңтайлы үйлесімі бар тапсырмалар; -бірлескен іздестіру әрекетінің жағдайын жасау; - оңтайлы жағдай жасау шығармашылық психологиялық атмосфераны қалыптастыру. Жалпыға қамтамасыз ету, оқу процесін ұйымдастыру принциптері оқушылардың оқу және ғылыми-зерттеу іс-әрекетін дамыту мыналарды қамтиды: - зерттеу объектісіне деген қызығушылықты ояту; - оқушылар қажетті танымдық-ізденіс әдістерімен қаруланады белсенділік; - білім беруді даралау принципін жүйелі түрде жүзеге асыру; - оқытудың техникалық және көрнекі құралдарын кеңінен қолдану; -тәжірибеге енгізу және жүйелі пайдалану компьютерлік технологиялар; -стандартты емес шешімдерді қажет ететін шығармашылық тапсырмаларды әзірлеу және ақпарат көздерін өз бетінше іздеу. Оқушыларды зерттеуге тарту екі жолмен жүруі керек, бағыттары: мазмұндық және ұйымдастырушылық. Ақпараттық дербестік оқушының мұғалімге көмектесе алуынан көрінеді оқу мақсатын қойып, жүзеге асыру жоспарын ұсыну. Ұйымдастырушылық дербестік оқушының өз жұмысын ұйымдастыра білуінен көрінеді. Мәселені шешу. Мұғалімнің алдында тиімділікті табу мәселесі тұр оқушылардың оқу іс-әрекетінің формалары мен әдістері, оларды ғылыми және ғылыми-зерттеу жұмыстары және осыған байланысты білім беруді насихаттау әрекеттері. Соңында оқушылардың іс-әрекеті оқу-тәрбиелік зерттеу үдерісі мазмұнын қайталап танымдық ұйымдастыруды қажет етеді. Педагогикалық зерттеулер биологияны оқыту әдісі ретінде ғана емес оқушылардың ой-өрісін қалыптастырып дамытады, сонымен қатар ойлаудың жоғары түрі – шығармашылық ойлауды қалыптастыруға ықпал етеді. Ғылыми дүниетанымды тәрбиелеуге де септігін тигізеді, осылайша тәрбиелік қызмет атқарады. Педагогикалық зерттеу биологияны мектептің негізгі бөлімдері бойынша білімдерін бақылау үшін пайдалануға болады. Оқу-зерттеу қызметінің негізгі дидактикалық функциялары әрекеттеріне мыналар жатады: - жаңа білімді ашу құрылымы; -білімді тереңдету құрылымы; - оқытылатын білімді жүйелеу функциясы; -мектеп оқушыларын еңбекке үйрету. Оқу-зерттеу қызметінің мазмұны бағытталған оқу-зерттеу қызметінің жалпы әдістері болып табылады. Нақты тәжірибелік және теориялық мәселелерді шешу. Қазір уақыт бойынша білім беру зерттеулері негізінен білім беру мақсаттарына сол күйінде қол жеткізу ойлауды қалыптастырудың қуатты құралы ретінде пайдаланылады. жүктеу/скачать 223,44 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|