Эцнцмцзцн актуал мясяляляриндян биридир



Pdf көрінісі
бет101/133
Дата21.11.2022
өлшемі3,53 Mb.
#51537
1   ...   97   98   99   100   101   102   103   104   ...   133
Байланысты:
berpa genezis

АЗЯРБАЙЪАН МИФОЛОЭИЙАСЫ 
205 
луд, Аран, Даь, Йайлаг вя Думан кими образларын 
фяалиййят даирясиндян фрагментляр верилир. «Эцн чых, чых...» 
чаьырышында Эцняш кящяр атын цстцндя тясвир едилир. О, каи-
натын йарадыъысы вя идаряедиъисидир. Ювладларынын, нявя вя 
нятиъяляринин сайы-щесабы йохдур. Думан, булуд онун 
оьланлары, од-алов, шца ися гызларыдыр. Эцняшин кечял гызы - 
Булуд хябислийин вя пахыллыьын дашыйыъысыдыр - истини адамлара 
гыймыр, Эцняшин нурунун гаршысыны кясир. Эцняш ата узаг 
сяфяря чыхан кими торпаьын ихтийарыны гяддар кюмякчиляриня 
- шахтайа, гара верир. Адамлар онун ямялляриндян тянэя 
эялиб Улу Эцняши чаьырырлар: 
 
Эцн, чых, чых, чых, 
Кящяр аты мин чых...
Сонра башларына эялянляри данышырлар: 
 
Оьлун гайадан учду, 
Гызын тяндиря дцшдц. 
Булуд кюмякчиляри иля адамлары о гядяр горхутмушду 
ки, онлар дцнйанын сащибкары Эцняшин йанында беля «Кечял 
гызла» цз-цзя эялмякдян чякинирляр, она эюря дя йалварыр-
лар ки: 
 
Кечял гызы гой евдя, 
Сачлы гызы эютцр чых. 
Эцняш сачлы гызынын щаггында хош сюзляр ешидиб севинир, 
она шцаларындан гырмызы дон бичир вя щямишя юз йанында 
эяздирир, булуду апарыб уъа даьлара атыр. Сачлы гыз узун 
щюрцклярини гарын эюзцня батырыр, ону яридиб суйа дюндярир. 
Эцняш думаны говуб «гайадан асдырыр», будуна дамьа 
вурдурур: 


Бярпа, эенезис 
206 
 
Думан гач, гач, гач, 
Пярдяни ач, ач, ач, 
Сяни гайадан асарам, 
Будуна дамьа басарам [19, 23] 
Б. е. я. II йцзиллийин орталарында Манихей мянбяляриндя 
тцрк дилиндя «Танэ тенэри» адлы няьмя йазыйа алынмышдыр. 
В.Османлы тцрк алими Р.Р.Агатын «Яски тцрк шери» китабына 
истинадян йазыр ки, «Тан Танры сещер Танрысыдыр. О, эел-
диьинде инсанлар ону ювен сюзлерле каршылыйорлар» [357, 71] 
Ики мин илдян чох йашы олан шердя Эцняш вя Ай танрыларына 
мцраъият олунур. Гярибядир ки, Азярбайъан тцркляринин XIX 
йцзиллийин икинъи йарысында йазыйа алынан «Эцн чых…» 
няьмяси рущян «Танэ тенри» иля сясляшир. 
МАНИХЕЙ МЯНБЯЛЯРИН-
ДЯКИ «ТАНЭ ТЕНЭРИ» 
НЯЬМЯСИНИН ОРИЖИНАЛ 
МЯТНИ 
АЗЯРБАЙЪАН ТЦРКЪЯСИН-
ДЯ СЯСЛЯНМЯСИ 
Танэ тенэри келди, 
Танэ тенри юзи келди. 
Танэ тенэри келди, 
Танэ тенри юзи келди. 
Турунэлар, камаэ беэлер,
кардашлар, 
Танэ тенэриэ юэелим. 
Кюруэме, Кцн тенэрисиз
Бизми кцзединэ! 
Кюрцнцэме Ай тенэри 
Сиз бизни куртэарынэ! 
Танэ тенэри, 
Йыдлыэ йыпарлыэ. 
Йаруклуэ йашуклуэ, 
Танэ тенэри 
Дан танры эялди, 
Дан танры юзц эялди. 
Дан танры эялди, 
Дан танры юзц эялди. 
Галхыныз, бцтцн бяйляр,
гардашлар, 
Дан танрыны тярифляйяк. 
Эюрцнцн, Эцн танры, 
Сиз бизи горуйун! 
Эюрцнцн, Ай танры, 
Сиз бизи гуртарын! 
Дан танры, 
Эюзял мцшк ятирли, 
Парылтылы, ишылтылы, 
Дан танры, 




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   97   98   99   100   101   102   103   104   ...   133




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет