Әдебиет теориясы. 1-том
жүктеу/скачать 5,33 Mb. Pdf көрінісі
|
adebiyat teoriyası.1.
| «Total Altruism’ in Levinas’s ‘Ethics of the Welcome»
) Journal of Religious Ethics 29 (2001): 462. 18. Осы мақаланың эпиграфын жəне жоғарыдағы 1-сілтемеге қараңыз . 19. Cavell, Disowning Knowledge, 57–62. 20. Біз Левинастың Кавеллдің талдауының мəйегін құрайтын «махаббат» сөзі жақындық пен таныстықты білдіретіндіктен, оған сенбейтінін жəне одан өзін аулақ ұстайтынын ескеріп, ондағы міндеттің мəнін түйсінеміз. Левинас осы «біз жақыныңа махаббат деп атайтын нəрсенің қатал атынан» гөрі «көршім үшін жауапкершілік» дегенді артық санайды (Emmanuel Levinas, Entre Nous: On Thinking‐of‐the‐Other, ауд. Michael B. Smith жəне Barbara Harshav [New York: Columbia University Press, 1998], 103). 21. Павел Рикёр, «Біреу Басқа ретінде» ( Oneself as Another ), ауд. Kathleen Blamey (University of Chicago Press, 1992). Рикёрдің сынының қысқаша мазмұны үшін қара Ferreira, «Тұтас альтруизм» ( «Total Altruism» ) 451–52. 22. Halpern, «Примитивті толығу поэтикасы» ( Poetics of Primitive Accumulation ), 264. 23. Levinas, «Этика мен шексіздік» , 121–22, жəне «Болмыстан бөлек» ( Otherwise than Being ), 128. 24. Ferreira, «Total Altruism», 454. 25. Бұл жолдардан біз Левинастың «Басқа» əрқашан жəне тек адам үшін» деген тұжырымынан ерте заманауи негіздемелердің ұштығын таба алар едік. Левинастың антропоөзектік позициясының байыбына жете алмаған кейбір сыншылар: «Неліктен «Менге» жануарлардың тіпті өсімдіктердің өзгешелігі бұйрық бере алмайды?» – деп сұраған. Левинас оған діни тұрғыдан жауап бергенімен («Басқада» (яғни адамда) «Құдайдың нышаны» бар, ал өсімдіктер мен жануарларда жоқ), Лирдің сөзіндегі адамның ерекшелігі басқаша құралған. Лори Шэннон көрсеткендей, бұл – адамзаттың бұлыңғыр жағдайына негізделген теріс ерекшелік. Жануарлар табиғи түрде «тері жамылса», Лир адам жаратылысы бірегей жалаңаш, ол өзін арзанқол тері немесе «құрбандық» ішінде қарастыруға мəжбүр. Левинастың «Басқаның» маңызды жалаңаштығына мəн бергенін ескерсек, Лирдің «пақыр адамға» көзқарасы осыған жақын келеді. Шэннон ескерткендей, біз пьесада көретін «нашар, жалаңаш, екіге бөлінген жануар» адамнан басқа қандай да бір жануарды «жалаңаш» деп есептеуге бола ма» деген сұрақ қояды. Қараңыз : Laurie Shannon, «Poor, Bare, Forked: Animal Sovereignty, Human Negative Exceptionalism, and the Natural History of King Lear», Shakespeare Quarterly 60 (2009): 168–96. 26. 3-көріністегі «У-у-һ, у-у-һ, сен құрбандықсың! Əй, ағытып жібер түймемді!» 5-көріністегі Лирдің серіктеріне «Шыдай алар емеспін. Ағытыңдар түймемді! Рақмет, мырза» (5.3.84). Осы үзінділердің соңғы көрінісінде, алдыңғы талабын əлдеқайда байсалды сөзбен қайталап, король өз мінезінің өзгергенін меңзейді. Егер біз Лирдің өзі үшін емес, Корделия үшін өтініш жасап жатқанын ескерсек, бұл өзгерістің маңызы жоғары. Көптеген қойылымдарда король осы сөздерді айтқанда қылғындырған жағасын тартқыштап тұрады, бірақ ол Корделияны көтеріп тұрғандықтан да, демігіп, абыржи сөйлеген болуы мүмкін. Ақыр аяғында, ол қызын тірілтуге тырысады, бірақ түйменің болуы бұған кедергі келтіреді. Егер қойылым осындай болса, көрініс өткір, бірақ айқын ауысымды көрсетер еді. Бір кезде жауапкершіліктен қашу үшін «шешініп тастауға» тырысқан адам, енді басқаның көмегімен билігінен айырылып жатыр. 27. Ерте заманауи дəуірде есептелген жазбалар Quietus est ( «демалуға жатты» ) деп белгіленетін. Нортонның редакциясы Гамлетке берілген сілтемеде осылай көрінеді (1706 ж. 9). 28. Джанет Адельман Лирдің əрекетінен «аласталған баланың ашуын» көреді. Г.Уильсон Кнайт корольдің «ұлы жаны» «баланың санасымен үйлесімсіз» екенін айтады. Кнайттың сөзіне қарағанда, «Лирдің санасы баланікі; құштарлығы Титандікі». Жан Котт үшін Лирдің де, Глостердің де трагедиялық кейіпкер болуы «өте күлкілі», олар – өздерінің сайқымазақ екенін білмейтін сайқымазақтар». Əсіресе бұл Глостердің өзіне қол салуға деген талпынысынан айқын көрінеді. Котт: «Суицид жасауға тырысу» – «цирктің бос алаңындағы сальто ғана… сайқымазақтықтың классикалық үлгісі», – дейді. Қараңыз : Janet Adelman, Suffocating Mothers: Fantasies of Maternal Origin in Shakespeare’s Plays, «Hamlet» to «The Tempest» (New York: Routledge, 1992), 118; G. Wilson Knight, The Wheel of Fire: Essays in Interpretation of Shakespeare’s Sombre Tragedies (London: Oxford University Press, 1930), 177, 179; жəне Jan Kott, Shakespeare Our Contemporary, trans. Boleslaw Taborski (Garden City, NY: Doubleday, 1964), 90, 177, 117. 29. Осы тұрғыда, тағы да қараңыз : Lawrence, «Difficulty of Dying in King Lear». 30. Поль Сигел христиандық көзқарасты кейіптейді, ал Венделл Берри болса гуманистік көзқарастың үлгісі ретінде көрінеді. Джонатан Долимор Лир мен басқаларының қайғысының жаңсақ жұмбағы үшін əрқайсысын терістемей тұрып, «Радикал трагедиядағы» ( жүктеу/скачать 5,33 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|