Әдебиет туралы жалпы түсінік әдебиет – араб сөзі, ол «үлгілі сөз»
Фольклор – ағылшын сөзі «халықтың ауызша шығарған шығармасы» деген ұғымды білдіреді. «Ауыз әдебиеті» терминімен қатар қолданылады. Мінездеме
жүктеу/скачать 462,66 Kb.
|
| Фольклор – ағылшын сөзі «халықтың ауызша шығарған шығармасы» деген ұғымды білдіреді. «Ауыз әдебиеті» терминімен қатар қолданылады.
Мінездеме – кейіпкердің ішкі болмысы мен дүниеге көзқарасын, суреттеу. Мысалы, Әзімхан – қалжың, әзілдің гүлі. Көп ашуланбайды. Даусы жуан әрі ашық. Қайталау – белгілі бір айтар ойды күшейте түсу үшін, сөзді не сөйлемді сан рет қайталау. Қайталаудың бірнеше түрі бар. Жай қайталау – өлең тармақтарында бір сөз әр жолда қайталануы. Мысалы, Мұнар да мұнар мұнар күн Бұлттан шыққан шұбар күн (Махамбет) Эпифора – сөз немесе сөз тіркесінің жол аяғында қайталануы. Мысалы, Күншілдер өледі көңілін от қарып Батырлар өледі борышын атқарып (Қ. Мырза Әли) Еспе қайталау – алдыңғы тіркестің аяғы, келесі тіркестің басында қайталануы. Мысалы, Сарқырайды мұз бұлақтар Мұз бұлақтар у да шу. (С. Сейфуллин) Эпизод – (грек. қоспа, үстеме, кірістіру) көркем шығарма сюжетіндегі өз мәні бар жеке оқиға немесе өзара байланысқан оқиғаның бір көрінісі мен бөлшегі. Аңыз – тарихи шындыққа негізделген, халықтың жадында сақталған, уақыт өте келе өңделіп, көркемдік сипат алған оқиғалар баяндалады. Параллелизм – (грек. қатарлас, қапталдас) екі нәрсені қатарластыра, жанастыра алып бейнелеу тәсілі. Бұл көркем әдебиетте ақын өзінің көңіл-күйіне ұқсас жайларды, сол сияқты табиғат құбылысын қатар алып, өзінің ой-сезімін көрсетуге тырысады. Мысалы, Неге маған жырламасқа Сырда туған елімді Ел анасы – менің анам Сырдың сұлу өзені. (Ә. Тәжібаев) Мысалы, «Ер Тарғын» жырында: Асыл туған Ақжүніс Күнді байқап қарасам Күнді бұлт қоршайды Күнде жауарға ұқсайды. Мінездеме – көркем шығармадағы кейіпкерге тән мінездерін, ой-пікірін, адамдармен қарым-қатынасын, сөйлеу әдебін, іс-әрекетін жинақтап айту. Диалог – (грек. сезім, құмарлық) ақын ойының аса қуаттылығы, көңіл-күйінің көтеріңкі берілуі. Мысалы, С.Мәуленовтің «Менің Республикам» атты өлеңі жоғары пафоста жазылған. Әсірелеу (гипербола (грек. күшейту) – суреттелетін затты немесе құбылысты шамадан тыс асыра суреттеу тәсілі. Мысалы, «Қобыланды батыр» жырынан үзінді: Сонда Бурыл гуледі Табаны жерге тимеді Көлденең жатқан көк тасты Тіктеп тиген тұяғы Саз балшықтай келеді. Шендестіру (антитеза) – керағар екі затты немесе ұғымдарды қарама-қарсы қоя отырып келесі бір ұғыммен немесе заттың, құбылыстың сипатын айшықтайтын әдеби әдістің бір түрі. Мысалы, Қара жерге қар жауар Қарды көр де етім көр... (Ер Тарғын жыры) «Күлемін де жылаймын, Жылаймын да күлемін». (Қ. Аманжолов) жүктеу/скачать 462,66 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|