Әдістемесі тұрдалиева Г. Ж. Тұрдалиева бастауыш

Ескерту:  1-сыныпта  ш ы ғарм а,  м азм үндам а  беріл- 
меген,  бірақ  бүл  ж үмы старга дайындық  жүмыстарын 
ж үргізуге болады.
1-сыныптыңаягында оқушы 15-17 сөзж аза алатындай 
болуы керек.
Қатемен  жүмыс
Есепке алынбайтын қателер
1)  Багдарламада көрсетілген ережелерден жіберілген 
қателерден өзге осы сыныпта орфография мен тыныс бел- 
гісінің  ережелері  оқытылуына  байланысты  жіберілген 
қателер  есепке  кірмейді.
2)  Бастауыш  мектептерде жөне осы сыныпқа арнал- 
ган оқулықтың жаттыгуларында кездеспеген сөздерден 
жіберілген қате есепке алынбайды.
3)  Байқаусы здан  ж аңсақ  ж азы лган  сөздердегі  қате 
есепке кірмейді: келмейді - кемейді, болыпты -  бопты, т.б.
А лайда,  қателерді  ж аңы лы п  ж азы лган   дей  беруге 
болмайды. Оқушының ж аңы лы п ж азган сөзін оның дү- 
рыс ж аза алатынын көз жеткенде гана қатеге есептемеу 
керек.  Егер де жаңылып  ж азы лган жагдай үштен асып 
кетсе, онда оларды емле қатесі деп санайды.
4)  Е кі  түрлі  ж азы л ы п   ж үрген   сөздердің   бір  түрі 
жазылса, немесе екі түрлі қойылып жүрген тыныс белгі- 
сінің біреуі қойылса, онда диктант тексіндегі ж азуга дөл 
келмей  түр  деп,  қатеге  есептеуге  болмайды.  Мысалы: 
қазір-көзір, өйткені-үйткені, т.б. Егер де диктантта қате 
ж азылган  сөз не тыныс белгісі  қайталанып келее,  онда 
олар бір қатеге есептеледі.
Өрескел қателер
1)  Орфография  мен  тыныс  белгісінің  өтілген  ереже- 
лерінен жіберілген  қателер.
2)  Игеріп алуы қиынга соқпайтын ережелерге байла- 
нысты жіберілген  қателер.
3)  Сөздерді тасымалдаудан жіберілген қателер.
4)  Дефис  арқылы  ж азы латы н  сөздерден  жіберілген 
қателер. Мысалы: қоссөздер, демеулік шылаулар, қысқарган 
сөздерге дефис арқылы жалғанатын қосымшалар.
242

Ж еңіл қателер
1)  Диктант  өткізген  кезде  оқытылып  бітпеген  жөне
өлі өті лмеген ереже лерге байл анысты.
2)  Күрделі  ж алқы   есімдердің  бас  әрпін  дүрыс  қол- 
данбау, сол сияқты әріптерді дүрыс таңбаламау.
3)  Үтір, тырнақіпаларды дүрыс қолданбау (сөзді, сөз 
тіркестерінің  үтір,  тырнақш аларын  бір  ж ағы на ғана 
қойып, екінші жағына қоймай кету)
4)  Төл  сөзден  кейін  келген  автор  сөзінің  алдынан, 
сызықшаның алдынан үтірдің орнына нүкте қойып қою.
5)  Бір ережеге байланысты жіберілген бірнеше қате 
(үш және оннан да көп қате) болса, онда оқушының бір 
ғана  ережені  наш ар  білетінін  ескерту  қаж ет.  Тыныс 
белгісінен  де бір ғана ережені  нашар білетінін  ескерту 
қажет.  Тыныс белгісінен де бір ғана ережені  білмеген- 
діктен, жіберілген қатені жеңілге жатқызған жөн.
Грамматикалық ойындар
"Қай өріпті жоғалттым?” ойыны.
Бүл ойын бірінші сыныпта өліппеден а, э, и, й, і/, ц, ө, о 
өріптерін  үйренгенде;  екінш і  сыныпта  қазақ  тілінен 
дыбыс  пен  әріп  оны ң  іш ін де  ж у ан   ж өне  ж ің іш к е  
дауыстылар:  ы,  і,  у,  ц,  и,  й,  я  әріптерінің  ж азы луы н 
өткенде;  үшінш і сыныпта  и,  й, я,  ю әріптерінің емлесі, 
сондай-ақ э, е, в, х, һ, ч,  щ, ц өріптері бар сөздерді қайталау
кезінде пайдаланылады.
Ойынға бір өрпі қалдырылып кеткен сөздер бар бір-
неше карточкалар жасалынады. Карточкалардың сурет-
тегі  заттың  атын  білдіруге  арналған  түрі төмендегідей
болады.
Ал жеке сөздерге арналған карточкалар кіта..., б...лық, 
...ғаш  сияқты  болып  дайындалады.  Ж оғалған  өріптер 
карточкаларын  жасағанда  сөздердің басынан,  ортасы- 
нан, немесе соңынан өріптер қалдырылады. Карточкалар 
сыныпттағы 5-6-дан келетіндей мөлшерде, өр тақырып- 
тың мазмүнына  қарай жасауға тиіс. Ойынға ең алдымен
суретті карточкалар қо лдану қаж ет.
243

"Қай әрілті жоғалттым?'' ойыны сабаңта жаттығудың 
бір бөлімі ретінде 4-5 минут көлемінде ж үргізіледі. Сон- 
дай-ақ мектепте күн үзағына болатын  топтарда, мектеп 
интернаттарында,  сыныптан  тыс  уақыттарында да  ой-
науғаболады.
Ойын тәртібі: а) әріптері кем карточкалар сыныптағы 
оқуш ы ларға үйлестіріліп  беріледі.  Ойынға  қатысуш ы 
әрбір  оқуш ы  өзіндегі  әріптерден  керектерін  алы п,  әр 
создегі  жоң  әріптердің  орнына  қоюға  тиісті.  М үғалім 
белгіленген уақыт ішінде оқуш ылардың орындаған жү- 
мыстарын  көріп  шығады,  қай  оқуш ының  қалай  орын- 
дағаны на  талдау  ж асайды .  Қ олы на  берілген  карточ- 
каларды ң  ж оғалған  әріптерін  түгелдей  дүрыс  тауып 
қойған оқушы ойында үтқан болады; ә) Ойынның екінш і 
түрінде екінш і сыныптар екі топқа (вариантқа) бөлінеді. 
Таңтаға әр  топтың орындауына  арналған  карточкалар 
ілініп қойылады.  Ойынға ңатысушы оңушылар өз топ- 
тарына  берілген  карточкалардың ж оғалтқан  әріптерін 
тауып, сөздерді дөптерлеріне толың етіп ж азы п шығады. 
М үғалім  орындалған  ж үмы старды   қарап ,  қай  топтан 
ңанш а оқуш ының дүрыс орындағанын  аныңтайды. Қай 
топтың қатесі аз болса, сол топ үтады.
"Қай буынды жоғалттым?"  ойыны
Бүл ойын 1-сыныпта әліппені үйрету кезінде сөздерді 
буынға дүрыс бөлуге төселдіру үш ін қолданылады.
"Қай буынды жоғалттым?" ойынына бір буыны ңал- 
дырылып кеткен сөз карточкалары жасалады.
Суреттің  атын  ж азу ға  арналған  карточкалар  мына 
түрде:
сық
Қар...гаш
Ал, жеке сөз карточкалары төмендегідей болады.
...ма
Ба...пан
Пар...
244

Өр түрлі кеспе буындар оқушылардың қолында болу ы 
тиіс.
Ойын жаңа сабақты пысықтау кезінде немесе сабақ- 
тан  тыс  уақытта  өткізіледі.  Ойын  төртібі:  Қай  өріпті
жоғалттым?" ойынына үқсас.
а) 
буындары  ж^оқ  карточкалар  сыныптағы  оқушы- 
ларға таратылып беріледі. Ойынға қатысушы өр оқушы 
өзіндегі кеспе буындардың ішінен керегін тауып алып, 
керекті орындарға дүрыс  қою керек.  Ж оғалтқан  буын- 
дарды  түгелдей  дүрыс  тауып  қойған  оқушылар үтқан
болып табылады.
ө)  Сыныптағы  оқушылар  партадағы  отырыстарына
қарай екі топқа бөлінеді. Тақтаға өр топқа байланысты 
буындарын жоғалтқан бірнеше сөз карточкалары іліне- 
ді.  Мүғалім  шақыруына  қарай  өр  топтың  оқушылары 
өздерінің  варианттарына байланысты ілінген  сөздерге 
қандай буын қажет екендігін ойлап табады.
Әр топтың оқушылары жоғалтқан буынды тапса, үт-
қан болып шығады.
б)  ойынға  қатысатын  әрбір  оқуш ыга  өз  орындары
ауысқан бірнеше жеке жөне  кеспе буындарды таратып 
береді. Кеспе буындарды орындарына тез өрі дүрыс қой- 
ып, бірнеше сөздер қүрау керек. Қай бала тез тапса, сол
бала үтады.
"Қай сөзді жоғалттым"  ойыны
Бүл  ойын  1,2  жөне  3-сыныптарда сөз таптары  жөне 
сойлем туралы сабақ өткізілген кезде жүргізіледі.
"Қай сөзді жоғалттым  ойынына бір сөз кем. Сара ... 
тепті.  Сөуле  ән..тау  корінді.  "Торғай  бүтаққа  секірді
тақырыбының  мазмүнына  сай бірнеше  сөйлемдер дай- 
ындалады.
Онымен қатар осы сөйлемдерден жеке сөздер даиын-
далады.
Ойын  төртібі:  сынып  оқуш ылары  партада  отырған
орындарына қарай екі топқа бөлінеді.
1. Ж оғалтқан сөйлемдердің сөздер жазылған карточ-
калар екі топқа таратылып беріледі.
245

2. 
Тақтаның екі ж ағы на сөздерін ж оғалтқан бірнеше 
сөйлем карточкалары ілініп қойылады. Оқушылар сөй- 
лемдердегі  жоғалған  сөздерді іштерінен  ойлап табады. 
Мүғалім ш ақырған оқушы ж еке карточкаларынан жо- 
ғалған  сөзді  тауып  тақтадағы   сөйлемді  толықтырады, 
өтіліп отырған тақырыпқа байланысты ережені де айтып 
береді. 
’ 
|
Орфографиялық  талдау
Бүл  қазақ  тілі  сабағында  ж үргізілетін  басқа  жүмы- 
тармен қатар жасатылады.  Ол  әсіресе,  грамматикалы қ 
талдау және диктант жүмыстарына байланысты жүреді. 
Емлелік талдау (және диктант) үш жолмен жасалады.
1. Баспа мәтінді талдау.
2.  Мүғалім тексеріп берген оқуш ылардың жүмысын 
талдау.
3. Мүғалім берген тапсырманы талдау.
Б ір ін ш і  түрде  тал д ау   ж а с а ға н д а ,  о қ у ш ы л а р ға   -  
"Неліктен осылай ж азы лған?", екінш і түрде "Неліктен 
осы  түзетілгендей  етіп  ж азу  керек?",  сүрақтарын  қою 
үш інш і түрде де тиімді. Емлелік талдау әр сабақ сайын 
біршама уақыт ж үргізіліп отырылады. Бүл жүмыс оқу- 
ш ы ларды ң  дәптерін  тексерумен  де  байланы сты   жүр- 
гізіледі. Оның да әдісі түрліше: мүғалім оқушы  дәптерін 
тексеріп, қателерін түзетіп береді де олардан осылай тү- 
зеп ж азуды ң дүрыстығын түсіндіріп беру талап етіледі. 
Егер  мүғалім  оқуш ының  жіберген қателерін  түзетпей, 
оларды  түрліш е  белгімен  (асты н  сы зу,  т.б)  көрсетіп 
қойған  болса,  онда  оқуш ы лардан  қате  ж іберген  сөзді 
қалайш а дүрыс ж азуға болатынын сүрап, дәлелдеткізеді. 
Осындай  міндеттерді  орындау  оқуш ының  өуелде  ш ала 
түсінген  ережелерді  қайта  ойланы п,  толы қ  түсінуіне 
пайдалы мүмкіндік туғызады.
Қатеден сақтандыру жүмысы
Бүл  оқуш ыларды  сауатты  ж азуға  үйретудің  тиімді 
төсілдерінің  бірі.  Бүл  жүмыстың  кейбір  жолдары  мы- 
налар: Оқушы өзін мүғалім алдында еркін сезінуі. Оқу-
246

шы өз бетімен жазу жүмысын орындап отырғанда өзіне 
түсініксіз үғымды, не жазылуы қалай екенін көміл біле 
алмай  отырған  объект  туралы  мүғалімнен  қысылып-
қымсынбай сүрап алуы тиіс.
-  Оқушылар түрліше, өсіресе орфографиялық сөздікті
пайдалану  арқы лы   көптеген  емлесі  қиы н  сөздердің
дүрыс жазылу жолдарын біледі.
-  Емлесі қиын сөздердің дүрыс жазылу үлгісі сынып
қабырғасына ілініп қойылады.
-  Оқушыларды сауатты жазуға үйрету жаттығулары
ауызша және жазбаша тілді дамытып, байланыстырып 
сөйлеуге дүрыс ж азуға үйретуде үтымды пайдаланылуы
тиіс.
Тест (фонетикалық  талдау)
Дыбыс жэне әріп.
І-нцсца
1.  Мына  сөздердің дауысты  дыбыс  (жуан,  жіңішке) 
әріптерін  теріп  ж аз,  қыс,  суы қ,  боран,  түман,  үсік,
әйнек,  ирек.
а) дауысты дыбыс өріптері...
ә) жуан дауыстылар...
б) ж іңіш ке дауыстылар...
2. Сөздерді буынға бөліп ж а з:
Қүралай, аққу, ж аз, қуаныш, өнерлі.
3. Буынға бөлінген дүрыс создерді (+) белгісімен бел-
гіле:
о-қу-шы, оқ-у-шы, оқу-шы,  о-қушы.
4.  Дүрыс  тасымалданған  сөзді  тауып  (+)  белгісімен
белгіле:
кезекш і:  ке-зекш і,  кезе-кш і,  к-езекші,  кезек-ші,
5. Берілген сөздерге дыбыстық талдау жаса.
Адам, ерік,  ырыс,  кіріс.
II  нцсқа
1. а-ә, о-ү, ү-ү, ы-і дыбыстарын салыстырып, сөздерді
тексер, дүрысына (+) белгісін қой.
Аң, он, үк, үш ақ, жібек,тиын,отын; 
өн, үн, үш ақ, жібек, тиін, отын.
247

2.  Берілген сөздерден дауыссыз дыбыстың әріптерін 
тауып, көп нүктенің орнына ж аз.
Балмүздаң, гүлдесте, ғарыш кер, данышпан, жаңбыр. 
Қатаң... 
-■
 
ь  
'ы у і ^
Үяң... 
шфШ  "і'  ' -
і
,  Гщ І м  
|р (
Үнді... 
1
 §Й|ІМ§§М  М|Я 
1
  ■
■
 :
3. У әрпінің жазылуы. Көп нүктенің орнына өріпті қой 
(Ү»У>¥).
...ыз  г...іл  қа...ыз  шы...ыл 
...ық  ...ақ  та...ық  ш ...ақ
4. Сөздердің дүрыс ж азылуын тексеріп, дүрысына (+) 
белгісін қой.
Бүу  сушы  улы  оқу  бекіу  жуу.
Бу  сүушы  үулы  оқыу  бекуж үу.
5. И, Й әріптерінің ж азы луы . Дүрыс ж азған сөздерге 
(+) белгісін қой. 
1 
•••» ••• 
і
ж и ймек  кійін  қыйын  биыл 
ж й  имек киін қиын бйыл
III нцсца
1.  Көп  нүктен ің   орны на  п,  б  өріптерін ің   тиістісін 
қойып ж аз.
Кіта...,  мекте...,  клу...,  қа..., тала...
2.  Б,  п  дыбыстарының  ж азы луы .  Дүрыс  ж азы лған 
сөздерге (+) белгісін  қой:
доп үшыб  тоб 
доб үш ып топ
3.  с-з, с-ш дыбыстарының ж азы луы .  Сөздерді дүрыс- 
тап ж аз: 
'
қасса-  баш ш ылық 
жүссе- 
қаш ш а-  қүш ш а-
4.  Л , р   дыбыстарының  ж азы луы .  Дүрыс  ж азы лған 
сөздерге (+) белгісін қой:
лақ 
лай 
рас 
ілек 
ы лақ 
ылай  ырас  лек
5. Я,  ю дыбыстарының ж азы луы .  Сөздерді дүрыстап 
ж аз.
Айақ-  түйақ-  қиа- 
айу- 
Айу- 
үйа- 
қиар-  тойу-
248

Сцрақтар мен тапсырмалар:
1.  Бастауыш  сыныптағы диктант,  оның түрлерін  ата.
2.  Диктант түрлеріне сипаттама  бер.
3.  Диктантқа  қойылатын  нормалармен  жүмыс  жаса.
4.  Қатені түзету жолдарын көрсет.
3-тақырып. Бастауыш сыныптарда  ана тілі, 
қазақ тілі  пәнінен  тестік жүмыстар
Оқушылардың  білімін  тексеруге,  балалардың  дең- 
гейіне  қарай  тапсырма  беріп  білімін  бағалауға  тестің 
орны  зор.  Мысалға,  Ана тілі,  Қазақ  тілі  сабақтарында 
бастауыш сынып оқушыларына тарау, тақырып бойын- 
ша өткізілген тестер оқушыларды өтілген тапсырмалар- 
ды қайталапж үруге,  өлеңді жаттап, оны кім жазғанын, 
не  туралы  екенін,  мөнін-мағынасын  есінде  сақтауға 
мүмкіндік  береді.  Баланы  ізденуге,  ережелерді  үмыт- 
пауға  жетелейді.  Қ азақ  тілі  бойынша  дауысты-дауыс- 
сыз, бірыңғай жуан, үнді дыбыстардың айырмашылық- 
тарын,  сөз  таптардың ерекшеліктерін  естерінде жақсы 
сақтайды.
Сонымен қатар:
-  Баланың білімін ашады;
-  Деңгейін  көтереді;
-  Өзінің бір нөрсені білетініне сендіреді;
-  Ойландырады;
-  Ойын салыстырады;
-  Өзіне-өзі баға береді;
-  Ж ауапкерш ілікті болады;
-  Сабаққа қызығады.
Осындай өр сыныпта өткізілген тест жүмыстарының 
бірнеше түрін төменде көрсете кетейін.
А на тіл і  1-сынып
I  нцсқа
1. Қазы-қарта, жал-жая, қай малға қатысты айтылған?
а) Қой 
ө) Түйе 
б) Ж ылқы
249

2. Қ азақты ң суырып салма ақыны: 
а) Абай 
ә) Ж амбыл  б) Ахмет
3. Қ азақты ң түңғыш ғалымы:
а) Ыбырай  ө) Ш оқан 
б) Қастеев
4. "Аз жүмысты қиынсынсаң, көп ж үм ы сқатап болар- 
сы ң” қай мәтіннен алынған?
а) Не тәтті?  ө) Әке мен бала  б) Оқымысты бала
5.Ж ер-су атын тап:
а) Ж айы қ 
ө) Айнүр 
б) Қүлагер
6.  Ы қы лас  болса,  төзім  де  болады.  Қ ай  мәтінге  қа-
тысты айты лған:
а) Ж үзім 
ә) Екі соқа 
б) Өнерлі ж ігіт
7. Қатар ш апқан қос түлпар:
Ай астын да қазақ ү й .
а) Ж азғытүрым 
ө) Ел таңба 
б) Біздің ту
8. "Адам болам десеңіз" кім нің өлеңі?
а) Ахмет 
ө) Ж амбыл 
б) Абай
9. "Ж ердібосқақопарма, ол д а - сеніңанаң" мөтінінің 
атын тап:
а) Әке мен бала 
ә) Төзім 
б) Ж ер-ана
10.  "Ш ырағым, ер жетерсің
Шыңдалсаң шыңға жетерсің". Кімге берілген бата? 
а) Абай 
ә) Ыбырай 
б) Ш оқан
11. Қ азақты ң "Бүлбүл әнш ісі" атанған өнші: 
а) Ш ара 
ө) Күлөш 
б) Роза
12. "Кел, балалар, оқылық!" К ім ніңөлеңі? 
а)А хмет. 
ә)Ы бы рай 
б)өл-Фараби
13. Ш оқанның досы кім?
а) Сотников 
ө) Мысық 
б) өл-Фараби
14. Абылайдың шын аты кім?
а) Әбілмансүр  ө) Сабалақ 
б) Қабанбай батыр
15. Бес қарудың бірі:
а) Ш оқпар 
ә) М ылтық 
б) Қамш ы
16. Қ азақты ң үш биінің бірі:
а) өл-Фараби 
ө) Әйтеке 
б) Абай
250

17ЛЖылңы атын тап:
а) Тайбурыл 
ә) Мойнаң 
б) Шара
18. Түйе атасы не деп аталады?
а) Зеңгібаба 
ө) Ойсылңара  б) Сексеката
19. Қазаңтың түңғыш ғарышкері:
а) Гагарин 
ө) Талғат 
б) Тоңтар
20. Түңғыш ңазаңтың геолог-ғалымы:
а) өл-Фараби 
ө) Сөтбаев 
б) Жамбыл
А на тілі.  1-сынып
II нцсқа
1.  Қазы-ңарта,  ж ал-ж ая  ңай  малға  ңатысты  айтыл- 
ған?
а) Ж ылңы 
ө) Сиыр 
б) Ешкі
2.Қазаңтың суырып салма аңыны:
а) Ыбырай 
ө) Ильяс 
б) Жамбыл
3. Қазаңтың түңғыш  галымы:
а) Шоңан 
ө) Ыбырай 
б) Абай
4.  "Аз  жүмысты  ңиынсынсаң,  көп  жүмысқа тап  бо- 
ларсың" -  қай мөтіннен алынған?
а) Оқымысты бала  ө) Не төтті  б) Әке мен бала
5. Жер-су атын тап:
а) Анар 
ө) Тайбурыл 
б) Еділ
6.  "Ы қылас  болса,  төзім  де  болады.".  Қай  мөтінге 
қатысты айтылған?
а) Өнерлі ж ігіт  ө) Төзім 
б) Екі соқа
7. Қатар шапқан қос түлпар?
Ай астында қазақ үй.
а) Күз  ө) Туған өлке  б) Елтаңба
8. "Адам болам десеңіз" кімнің өлеңі?
а) Ыбырай 
ө) Абай 
б) Қазбек би
9. "Жерді  босқа қопарма, ол да -  сенің анаң” мөтіннің 
атын тап.
а) Ж ер ана 
ө) Төзім 
б) Өке мен бала
251

10
.  " Ш ы рағы м, ер ж етер сің
Шындалсаң шыңға жетерсің". Кімге берілген бата? 
а) Шоңан 
ә) Абай 
б) Ы бырай
11. Қ азаңты ң "бүлбұл өншісі" атанған әнш і: 
а) Күлөш 
ө) Маңпал 
б) Роза
12. Кел, балалар, оңылың! К імнің өлеңі? 
а) Абай 
ө) М ағжан 
б) Ы бырай
13. Ш оңанның досы кім?
а) Ы бырай 
ө) Абай 
б) Сотников
14. Абылайдың шын аты кім?
а) Дарабоз 
ә) Хан 
б) Әбілмәнсүр
15. Бес ңарудың бірі:
а) ІПоңпар 
ө) Қамш ы  
б) Мылтың
16. Қ азаңты ң үш биінің бірі:
а) 
А хм ет 
Яссауи  ә) Нүрсүлтан Назарбаев  б)Қ азы бек
17. Ж ы лңы  атын тап .
а) Қүлагер 
ә) Аңтөс 
б) Ақтабан
18. Түйе атасы не деп аталады?
а) Қамбар 
ө) Шопан 
б) Ойсылңара
19. Қ азаңты ң  түңғыш  ғарыш кері:
а) Талғат Мүсабаев 
ә) Валентина  Терешкова
б) Тоңтар Әубәкіров
20. Түңғыш ңазаңтың геолог-ғалымы:
а) ІПоңан Уалиханов  ә) Ахмет Яссауи
б) Қаныш  Сөтбаев
Ана тілі. 3-сынып
I  нцсқа
1 
Б ерілген  м әтін  ш ы ғар м а  ж ан р ы н ы ң   ңай  түріне 
жатады?
Ж ерге ж аңын келгенде 
А қ сүңқар қүстай ш үйіліп,
Арыстан туған Қобыланды 
Күн ш ығуға ңарамай,
Ат ңоюға айналды.
а) Ертегі 
ө) Әңгіме  б) Аңыз 
в) Баты рлар ж ыры
252

2. Мына үзінді ңай мөтіннен алынған?
Туған жерсіз адамның күні жоң. Алыс кетсең өз үйің- 
нің  мүржасына дейін  сағынасың.  Туған  жерің  түсіңе 
енеді. Алыстан сені қол бүлғап шақырады. 
а) Ауыл таңы  ь) Мен елімді сүйемін
3. " Ақ қүс туралы аңыз” өңгімесіндегі кейіпкерді тап. 
а) Боранбай 
ө) Шөмші  б) Мағжан
4. Мына өлеңнің авторы кім?
Қарағым, оқу оқы, босқа жүрме!
Ойынға, қүр қаларсың. Көңіл бөлме.
а) Ахмет Байтүрсынов 
ә) Ш әкәрім Қүдайбердиев
б) Мағжан Жүмабаев
5. Берілген үзінді қай шығармадан алынған?
-  
Сіз жасымаңыз, егініңіздің шығынын өзім берейін. 
Ш оқанжанның мейірімінен садаға кетсін, Бейсен. 
Мына кісілерге сауыншыға айтып, бір бүзаулы сиыр 
бергіз. Ана ж ігітке бір тай беріңдер, ат қылып мінсін. 
а) Абай мен Әбіш  ә) Мейірім  б) Нағыз адам
6. Төмендегі жоспар қандай шығармаға қүрылған?
1.  Күзеуде.  2.  "Ж атақ адам"  3. Орындалған уөде.
4. Қ олғанат.
а) Әке арманы ө) Сәкен аға  б) Интернат қоймасы
7. Әліппенің атасы кім?
а) Ыбырай 
ә) Ахмет 
б) Абай
8.  "Достық өлкесінің заңы ” өлеңінің авторы кім? 
а) Мүхтар Шаханов  ө) Түманбай Молдағалиев
9.  Көпшілікке бір нәрсе жөнінде хабарлау қай түрде
айтылады?
а) Ресми түрде 
ө) Әңгіме түрінде.
10. Өлеңнің мына жолдарында қазіргі замандағы тех- 
никалардың қандай түрлері айтылып түр?
а) Теңізді жүзді балықтай,
Дүниені кезді жалықпай. 
ө) Айшылық алыс жерлерден, 
көзіңді ашып жүмғанша 
жылдам хабар алғыз ды ,
253

11. Мына үзінді  қай аңыздан алынған?
-   Бүл  оңбаған  кедей  маған  тиісті  аңшасын  төлемей
кетіп барады. Соның үш ін сабап ж атырмын, -  дейді. 
а) Алдардың айласы  ө) Тамақтың иісі мен ақш аны ң
сылдыры
12. 
Мына ү зін д і қай өлеңнен алынған?
Өзің үш ін  үйренсең,
Ж амандықтан  жиренсең.
Ашыларсың ж ы лм а ж ы л.
а) Адам болам десеңіз  ө) Адамдық борышың
13.  Ж елтоқсан  қозғалы сы на  ңаты суш ы лар  туралы 
әңгіме қалай аталады?
а) Мөңгі жасар өмір 
ө) Ол ақын болар ма еді
14. "Дарабоз" романындағы батыр кім?
а) Ағыбай 
ө) Қабанбай 
б) Махамбет
15. Х алық кегінің күйш ісі кім?
а)  Махамбет  ә) Қүрманғазы  б) Дина
16.  1925  ж ы лы   П ариж дегі  д ү н и еж үзіл ік  ж ары ста 
қазақты ң халы қ өнін айтңан талантты өнші:
а) Ж аяу Мүса 
ө) Әміре 
б) Ермек
17.  Мүқан  Мүнайтпасовқа  қаж ы   атағы  неліктен  бе-
рілді?
а) Асқан балуандық қасиеті үш ін  ө) М еккеге қаж ы - 
лы ққа барғаны ү ш ін .
18.  Қ азақты ң  қай  суретшісі  туралы өлең  оңыдың- 
дар?
а) Ә. Қастеев 
ө) Ө. Ж үсіпов  б) Ғ. Ғылымбаев
19. М іржақып Дулатовтың  наурыз  туралы өңгімесі
қалай аталады?
а) Көктем сөні  ө) Қош келдің, Наурыз  б) Көктем
20. С. Сейфуллиннің "Орман"  өлеңінде ж ы рланатын 
ағаштар:
а) Қайың, терек, қарағай  ө) Ш ырша, самырсын, терек
б) Емен, қарағаш , қайың
254

Ана гілі. I  нцсқа
1.  Мүйізі  айдай  иілген,  мүрнын  көкке  шүйірген,  -  
деген шумаң ңай жануарды сипаттайды?
а) Ешкі  б) Бүгы  в) Сиыр
2.  Әз  Ж өнібек  ж аяу  мал  багып  жүрген  балага  кез 
болды. -  Шырагым, елсіз жерде не ңылып жүрсің? - деп 
сүрайды.  -   Ж алгы з  түйемнен  көз  жазып  ңалып,  соны 
іздеп ж үрм ін, -  деп жауап берді.
Осы үзінді қай шыгармадан алынды? 
а) Әңгіме  б) Шешендік сөз 
в) Аңыз
3. Ата көрген -  оң жонар,
Ана көрген -  тон пішер. Ауыз әдебиеті жанрының 
қай түріне жатады?
а) Мақал-мәтел  б) Ж үмбақ 
в) Нақыл сөз
4. Үзіндінің авторы кім?
Алтын үяң -  Отан қымбат,
Қүт берекең — атаң қымбат.
Аймалайтын — анаң қымбат.
Мейірім ді -  апаң қымбат.
а) Қазыбек би 
б) Абай 
в) Ыбырай
5. Қай үзіндіден алынган?
Қаздың түзаққа түсуі:
а) Ж ақсылық пен жамандық
б) Үр, тоқпақ
в) Байлық пен ақыл
6.  Түн үйқысын төрт бөліп,  —
 деген сөйлем кімге ар-
налган?
а) Бала 
б) Әке 
в) Ана
7. Ж абайы маралдар бар, араларында жаралы марал-
дар бар:
а) Ж аңылтпаш  
б) Өлең 
в) Марал
8. Ең төтті де -  тіл.
Ең ащы да -  тіл.
Ең қатты да -  тіл .
а) Нақыл сөз 
б) Шешендік сөз  в) Мақал
9. Қай мысалда үйқышылдық жайында сөз болган?
а) С. Асарқасқаев -"Қ ы зғалдақ пен Қ арасора'

жүктеу/скачать 14,09 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: