Эем-нің негізгі функционалдық элементтері, I бөлім

13
S және R асинхронды кірістері арқылы келетін сигналдар, синхросигналдарды
басқаратын  тізбектен  айналып өтіп, 1-ші және 2-ші  элементтерден құрылыған есте
сақтайтын ұяшықтарының кірістеріне тікелей беріледі, және 1.3. кестеге сәкес есте сақтау
ұяшықтардының ауыстырылуын қамтамасыз етеді.
Триггерлердің
кейбір  типтері  шығу  сигналдарының
мәнін  кіру  есте  сақтау
ұяшықтарының кірісінде басқару  сигналдарын қалыптастыруға қолданылады (1.7 сурете
көрсетілген).  Бұл  оның ауысуын  болжауға  мүмкіндік  болмайтын  тізбектерге әкелуі
мүмкін. Триггерлердің негізінде бөлек схемаларды құрастыру кезінде, мысалы, жылжыту
регистрін,  тригердің шығыс сигналдардың мәндерін оның шығыс сигналдарының мәндері
басқа  триггерге  жазылып  болғанша өзгермеуін  және қандайда  бір  триггерлік  схеманың
шығысынан мәнді қабылдауын қамтамасыз ету кере. Осы және  басқа кейбір жағдайларда
триггердің  ұйымдастырылуы  арнайы  тәсілдерді қажет  етеді,  солардың ішіде  ең негізгісі
екі сатылық триггерлердің жасалуы болып табылады.
Екі  сатылы  RS-триггер (1.13 суретте      және 1.14 суретте)  тікелей  статикалық
синхронизациялы  екі  бір  сатылы  триггерлердің негізінде құрастырылады.  Триггердің
бірінші  сатысына  ақпарат  (1-ші элемент)  синхросигналдың жоғары  деңгейі  кезінде
беріледі.  Синхросигнал  кірісте  төмен  мәнді қабылдағаннан  кейін, 1-ші элемент  сақтау
күйіне өтеді, ал мәні 3-инвертордың шығысындағысигналдың жоғары мәні 1- триггердің
күйін  2-ші  триггерге  жазуды қамтамасыз  етеді.  Екі  сатылы RS-триггер  жұмысының
идеалды уақытша диаграммасы 1.15 суретте көрсетілген.
Сурет 1.13. Екі сатылы RS-триггердің схемасы
Сурет 1.14. Екі сатылы RS-триггердің шартты-графикалық белгіленуі
13
S және R асинхронды кірістері арқылы келетін сигналдар, синхросигналдарды
басқаратын  тізбектен  айналып өтіп, 1-ші және 2-ші  элементтерден құрылыған есте
сақтайтын ұяшықтарының кірістеріне тікелей беріледі, және 1.3. кестеге сәкес есте сақтау
ұяшықтардының ауыстырылуын қамтамасыз етеді.
Триггерлердің
кейбір  типтері  шығу  сигналдарының
мәнін  кіру  есте  сақтау
ұяшықтарының кірісінде басқару  сигналдарын қалыптастыруға қолданылады (1.7 сурете
көрсетілген).  Бұл  оның ауысуын  болжауға  мүмкіндік  болмайтын  тізбектерге әкелуі
мүмкін. Триггерлердің негізінде бөлек схемаларды құрастыру кезінде, мысалы, жылжыту
регистрін,  тригердің шығыс сигналдардың мәндерін оның шығыс сигналдарының мәндері
басқа  триггерге  жазылып  болғанша өзгермеуін  және қандайда  бір  триггерлік  схеманың
шығысынан мәнді қабылдауын қамтамасыз ету кере. Осы және  басқа кейбір жағдайларда
триггердің  ұйымдастырылуы  арнайы  тәсілдерді қажет  етеді,  солардың ішіде  ең негізгісі
екі сатылық триггерлердің жасалуы болып табылады.
Екі  сатылы  RS-триггер (1.13 суретте      және 1.14 суретте)  тікелей  статикалық
синхронизациялы  екі  бір  сатылы  триггерлердің негізінде құрастырылады.  Триггердің
бірінші  сатысына  ақпарат  (1-ші элемент)  синхросигналдың жоғары  деңгейі  кезінде
беріледі.  Синхросигнал  кірісте  төмен  мәнді қабылдағаннан  кейін, 1-ші элемент  сақтау
күйіне өтеді, ал мәні 3-инвертордың шығысындағысигналдың жоғары мәні 1- триггердің
күйін  2-ші  триггерге  жазуды қамтамасыз  етеді.  Екі  сатылы RS-триггер  жұмысының
идеалды уақытша диаграммасы 1.15 суретте көрсетілген.
Сурет 1.13. Екі сатылы RS-триггердің схемасы
Сурет 1.14. Екі сатылы RS-триггердің шартты-графикалық белгіленуі
13
S және R асинхронды кірістері арқылы келетін сигналдар, синхросигналдарды
басқаратын  тізбектен  айналып өтіп, 1-ші және 2-ші  элементтерден құрылыған есте
сақтайтын ұяшықтарының кірістеріне тікелей беріледі, және 1.3. кестеге сәкес есте сақтау
ұяшықтардының ауыстырылуын қамтамасыз етеді.
Триггерлердің
кейбір  типтері  шығу  сигналдарының
мәнін  кіру  есте  сақтау
ұяшықтарының кірісінде басқару  сигналдарын қалыптастыруға қолданылады (1.7 сурете
көрсетілген).  Бұл  оның ауысуын  болжауға  мүмкіндік  болмайтын  тізбектерге әкелуі
мүмкін. Триггерлердің негізінде бөлек схемаларды құрастыру кезінде, мысалы, жылжыту
регистрін,  тригердің шығыс сигналдардың мәндерін оның шығыс сигналдарының мәндері
басқа  триггерге  жазылып  болғанша өзгермеуін  және қандайда  бір  триггерлік  схеманың
шығысынан мәнді қабылдауын қамтамасыз ету кере. Осы және  басқа кейбір жағдайларда
триггердің  ұйымдастырылуы  арнайы  тәсілдерді қажет  етеді,  солардың ішіде  ең негізгісі
екі сатылық триггерлердің жасалуы болып табылады.
Екі  сатылы  RS-триггер (1.13 суретте      және 1.14 суретте)  тікелей  статикалық
синхронизациялы  екі  бір  сатылы  триггерлердің негізінде құрастырылады.  Триггердің
бірінші  сатысына  ақпарат  (1-ші элемент)  синхросигналдың жоғары  деңгейі  кезінде
беріледі.  Синхросигнал  кірісте  төмен  мәнді қабылдағаннан  кейін, 1-ші элемент  сақтау
күйіне өтеді, ал мәні 3-инвертордың шығысындағысигналдың жоғары мәні 1- триггердің
күйін  2-ші  триггерге  жазуды қамтамасыз  етеді.  Екі  сатылы RS-триггер  жұмысының
идеалды уақытша диаграммасы 1.15 суретте көрсетілген.
Сурет 1.13. Екі сатылы RS-триггердің схемасы
Сурет 1.14. Екі сатылы RS-триггердің шартты-графикалық белгіленуі

14
Сурет 1.15. Екі сатылы RS-триггердің жұмысының уақыттық диаграммасы
Бірінші  деңгей – өту  кестесін  жүзеге  асыратын  бір  сатылы  триггерден  тұрады,  ал
екінші деңгей әрқашан бір сатылы синхронды RS-триггер болады. Мысалы, 1.16. суретте
JK-триггердің екі сатылы схемасы көрсетілген.
Сурет 1.16. Екі сатылы JK-триггер
14
Сурет 1.15. Екі сатылы RS-триггердің жұмысының уақыттық диаграммасы
Бірінші  деңгей – өту  кестесін  жүзеге  асыратын  бір  сатылы  триггерден  тұрады,  ал
екінші деңгей әрқашан бір сатылы синхронды RS-триггер болады. Мысалы, 1.16. суретте
JK-триггердің екі сатылы схемасы көрсетілген.
Сурет 1.16. Екі сатылы JK-триггер
14
Сурет 1.15. Екі сатылы RS-триггердің жұмысының уақыттық диаграммасы
Бірінші  деңгей – өту  кестесін  жүзеге  асыратын  бір  сатылы  триггерден  тұрады,  ал
екінші деңгей әрқашан бір сатылы синхронды RS-триггер болады. Мысалы, 1.16. суретте
JK-триггердің екі сатылы схемасы көрсетілген.
Сурет 1.16. Екі сатылы JK-триггер

15
ЭЕМ-НІҢ НЕГІЗГІ ФУНКЦИОНАЛДЫ ЭЛЕМЕНТТЕРІ,II БӨЛІМ
Бұл бөлімде ЭЕМ-нің негізгі функционалды элементтері қарастырылады. Оларға
келесілер  жатады:  дешифратор,  шифратор, әртүрлі  типтік  триггерлердің схемалары,
санауыш  (счетчик),  сақтау  және  жылжыту  регистрлері.  Олардың ішкі құрылымдары,
жұмысының
уақыттық
диаграммалары  және  функциялары  сипатталады.  Бұл
элементтердің ЭЕМ құрылғысы мен әртүрлі түйіндерді құрастыру кезіндегі орны мен
рөлі айтылады.
Санауыштар  дегеніміз  есептеу  кірісіне  түсетін  сигналдар  санын  есептеуге
арналған
электронды  схема.  Санауыштар  компьютерді  басқару құрылғыларында
импульстарды  таратуда  және  циклдарды
ұйымдастыру  кезінде,  санауыштарда
команданың табиғи ретпен орындайлуы кезінде оның адресін анықтау үшін және ЭЕМ-
нің басқа құрылғыларында қолданылады.  Сонымен қатар,  санауыштар  цифрлы
автоматиканың әртүрлі жүйелерінде дербес түйіндер ретінде кеңінен қолданылады.
Санауыштардың жұмыс  істеу  мәні әрбір  есептік  сигналдар  кіргенде  ондағы
жазылған мәннің бірлікке өзгеруімен сипатталады.Санауыштардың 3 түрі бар: қосқыш,
азайтқыш,  реверсивті. Қосқыш  санауыштар өз  мәнін ұлғайтады,  азайтқыштар –
азайтады, ал реверсивті басқару  сигналына байланысты ұлғайту да, азайту да жұмысын
жасай  алады.  Ішкі  күйлердің санына  тең,  қайта  есептеу  модулі  санауыштың ақпарат
сыйымдылығын анықтайтын параметр болып табылады. Бұл мәндер шартты графиктік
белгіленуде CT аббревиатурасынан кейiн қойылады.
Асинхронды үшразрядты  екілік қосқыш  санауыштың мысалы 2.1  суретте
көрсетілген,  ал  оның шартты–графикалық белгісі - 2.2  суретте көрсетілген. Бұл
санауышты құрастыруға сигналдың түсуі бойынша динамикалық синхронизациялы JK-
триггерлары
қолданылған.
Әрбір 
JK-триггер 
санауыштарда
өзінің
мәнін
синхросигналды  төменгі  деңгейден  жоғарғы  деңгейге  ауыстырған  кезде  болатын,
инвертерлеу  режиміне қосулы  болады  (1.5  кестеден қараңыз). Бұл  санауыштың
жұмысның идеалды уақыттық диаграммасы 2.3 суретте көрсетілген.
Сурет 2.1. Асинхронды үшразрядты санауыштың схемасы
Сурет 2.2. Үшразрядты қосқыш санауыштың шартты–графикалықбелгісі
15
ЭЕМ-НІҢ НЕГІЗГІ ФУНКЦИОНАЛДЫ ЭЛЕМЕНТТЕРІ,II БӨЛІМ
Бұл бөлімде ЭЕМ-нің негізгі функционалды элементтері қарастырылады. Оларға
келесілер  жатады:  дешифратор,  шифратор, әртүрлі  типтік  триггерлердің схемалары,
санауыш  (счетчик),  сақтау  және  жылжыту  регистрлері.  Олардың ішкі құрылымдары,
жұмысының
уақыттық
диаграммалары  және  функциялары  сипатталады.  Бұл
элементтердің ЭЕМ құрылғысы мен әртүрлі түйіндерді құрастыру кезіндегі орны мен
рөлі айтылады.
Санауыштар  дегеніміз  есептеу  кірісіне  түсетін  сигналдар  санын  есептеуге
арналған
электронды  схема.  Санауыштар  компьютерді  басқару құрылғыларында
импульстарды  таратуда  және  циклдарды
ұйымдастыру  кезінде,  санауыштарда
команданың табиғи ретпен орындайлуы кезінде оның адресін анықтау үшін және ЭЕМ-
нің басқа құрылғыларында қолданылады.  Сонымен қатар,  санауыштар  цифрлы
автоматиканың әртүрлі жүйелерінде дербес түйіндер ретінде кеңінен қолданылады.
Санауыштардың жұмыс  істеу  мәні әрбір  есептік  сигналдар  кіргенде  ондағы
жазылған мәннің бірлікке өзгеруімен сипатталады.Санауыштардың 3 түрі бар: қосқыш,
азайтқыш,  реверсивті. Қосқыш  санауыштар өз  мәнін ұлғайтады,  азайтқыштар –
азайтады, ал реверсивті басқару  сигналына байланысты ұлғайту да, азайту да жұмысын
жасай  алады.  Ішкі  күйлердің санына  тең,  қайта  есептеу  модулі  санауыштың ақпарат
сыйымдылығын анықтайтын параметр болып табылады. Бұл мәндер шартты графиктік
белгіленуде CT аббревиатурасынан кейiн қойылады.
Асинхронды үшразрядты  екілік қосқыш  санауыштың мысалы 2.1  суретте
көрсетілген,  ал  оның шартты–графикалық белгісі - 2.2  суретте көрсетілген. Бұл
санауышты құрастыруға сигналдың түсуі бойынша динамикалық синхронизациялы JK-
триггерлары
қолданылған.
Әрбір 
JK-триггер 
санауыштарда
өзінің
мәнін
синхросигналды  төменгі  деңгейден  жоғарғы  деңгейге  ауыстырған  кезде  болатын,
инвертерлеу  режиміне қосулы  болады  (1.5  кестеден қараңыз). Бұл  санауыштың
жұмысның идеалды уақыттық диаграммасы 2.3 суретте көрсетілген.
Сурет 2.1. Асинхронды үшразрядты санауыштың схемасы
Сурет 2.2. Үшразрядты қосқыш санауыштың шартты–графикалықбелгісі
15
ЭЕМ-НІҢ НЕГІЗГІ ФУНКЦИОНАЛДЫ ЭЛЕМЕНТТЕРІ,II БӨЛІМ
Бұл бөлімде ЭЕМ-нің негізгі функционалды элементтері қарастырылады. Оларға
келесілер  жатады:  дешифратор,  шифратор, әртүрлі  типтік  триггерлердің схемалары,
санауыш  (счетчик),  сақтау  және  жылжыту  регистрлері.  Олардың ішкі құрылымдары,
жұмысының
уақыттық
диаграммалары  және  функциялары  сипатталады.  Бұл
элементтердің ЭЕМ құрылғысы мен әртүрлі түйіндерді құрастыру кезіндегі орны мен
рөлі айтылады.
Санауыштар  дегеніміз  есептеу  кірісіне  түсетін  сигналдар  санын  есептеуге
арналған
электронды  схема.  Санауыштар  компьютерді  басқару құрылғыларында
импульстарды  таратуда  және  циклдарды
ұйымдастыру  кезінде,  санауыштарда
команданың табиғи ретпен орындайлуы кезінде оның адресін анықтау үшін және ЭЕМ-
нің басқа құрылғыларында қолданылады.  Сонымен қатар,  санауыштар  цифрлы
автоматиканың әртүрлі жүйелерінде дербес түйіндер ретінде кеңінен қолданылады.
Санауыштардың жұмыс  істеу  мәні әрбір  есептік  сигналдар  кіргенде  ондағы
жазылған мәннің бірлікке өзгеруімен сипатталады.Санауыштардың 3 түрі бар: қосқыш,
азайтқыш,  реверсивті. Қосқыш  санауыштар өз  мәнін ұлғайтады,  азайтқыштар –
азайтады, ал реверсивті басқару  сигналына байланысты ұлғайту да, азайту да жұмысын
жасай  алады.  Ішкі  күйлердің санына  тең,  қайта  есептеу  модулі  санауыштың ақпарат
сыйымдылығын анықтайтын параметр болып табылады. Бұл мәндер шартты графиктік
белгіленуде CT аббревиатурасынан кейiн қойылады.
Асинхронды үшразрядты  екілік қосқыш  санауыштың мысалы 2.1  суретте
көрсетілген,  ал  оның шартты–графикалық белгісі - 2.2  суретте көрсетілген. Бұл
санауышты құрастыруға сигналдың түсуі бойынша динамикалық синхронизациялы JK-
триггерлары
қолданылған.
Әрбір 
JK-триггер 
санауыштарда
өзінің
мәнін
синхросигналды  төменгі  деңгейден  жоғарғы  деңгейге  ауыстырған  кезде  болатын,
инвертерлеу  режиміне қосулы  болады  (1.5  кестеден қараңыз). Бұл  санауыштың
жұмысның идеалды уақыттық диаграммасы 2.3 суретте көрсетілген.
Сурет 2.1. Асинхронды үшразрядты санауыштың схемасы
Сурет 2.2. Үшразрядты қосқыш санауыштың шартты–графикалықбелгісі

16
Сурет 2.3. Санауыш жұмысының уақыттық диаграммасы
Асинхронды  санауыштың
жылдамдығы,  есептеу
кірісіндегі  сигналдың
өзгерісінен  оның барлық шығыс  күйінің толық орнатылуына  дейінгі  максимальді
кідіріспен  анықталады.  Санауыш  жылдамдығына  баға  беру үшін  санауыштардың
шығысының, оның кірісіне  сегізінші  сигналдың келгеннен  кейінгі  санағыштың
шығысының ауыстырып-қосылусы мысалында қарастырайық (2.3 суретте).  Себебі дәл
осы тактыда шығысының ауыстырып-қосылуы уақыты максимальды болады.
Сурет 2.4. Асинхронды санауыштың жылдамдығын бағалау
С(8)  сигналының  1-0  фронттары  бойынша t
T
-ға  тең сигнал  кідірісімен Q0
триггерінің  Q0 шығысында  сигналдың  өзгеруі  болады (2.1  суретті қараңыз). Бұл
өзгеріс, өз  кезегінде, Q0  ауыстырып қосуына қатысты  кідіріспен  сәйкес  келетін  Q1
сигналдың ауыстырылып қосылуына әкеледі.  Сигнал  кідірісінен  соң келесі  триггерде
Q2  сигналы ауыстырылып қосылады.  Яғни, үшразрядты  санауыштың шығысында
сигналдардың ауыстырып қосу  кідірісінің уақыты  3t
T
болады. Әлбетте,  n  разрядты
санауыш үшін кідіріс уақыты  мынаған тең болады:
t
CT
= n·t
T
Осылайша,  асинхронды санауыштың разрядтылығының артуымен оның кідірісі
де  артады,  сондықтан  жылдамдығы  азаяды.  Бұл  кемшілік  синхронды  схема  бойынша
жұмыс  жасайтын  санауыштарда  жөнге  келтіріледі.  Оларда қосымша  басқарушы
комбинациондық схемалардың  әсерінен, есептеу  кірісіне  сигнал  түскендеге,  барлық
разрядтың
біруақытта
қайта
қосылуы
қамтамасыз  етіледі  (санауыштардың
разрядтылығының әртүрлілігіне қарамастан бір триггердің кідірісіне тең кідірісті).
Әдетте,  санауыштың нөлдік  күйге  орнату  кірісі  болады.  Кейбір  санауыштарда
кез-келген  бастапқы  күйіне  орнататын  тізбектері  болады,  және  осы  күйден  сану
операциясы басталады.
16
Сурет 2.3. Санауыш жұмысының уақыттық диаграммасы
Асинхронды  санауыштың
жылдамдығы,  есептеу
кірісіндегі  сигналдың
өзгерісінен  оның барлық шығыс  күйінің толық орнатылуына  дейінгі  максимальді
кідіріспен  анықталады.  Санауыш  жылдамдығына  баға  беру үшін  санауыштардың
шығысының, оның кірісіне  сегізінші  сигналдың келгеннен  кейінгі  санағыштың
шығысының ауыстырып-қосылусы мысалында қарастырайық (2.3 суретте).  Себебі дәл
осы тактыда шығысының ауыстырып-қосылуы уақыты максимальды болады.
Сурет 2.4. Асинхронды санауыштың жылдамдығын бағалау
С(8)  сигналының  1-0  фронттары  бойынша t
T
-ға  тең сигнал  кідірісімен Q0
триггерінің  Q0 шығысында  сигналдың  өзгеруі  болады (2.1  суретті қараңыз). Бұл
өзгеріс, өз  кезегінде, Q0  ауыстырып қосуына қатысты  кідіріспен  сәйкес  келетін  Q1
сигналдың ауыстырылып қосылуына әкеледі.  Сигнал  кідірісінен  соң келесі  триггерде
Q2  сигналы ауыстырылып қосылады.  Яғни, үшразрядты  санауыштың шығысында
сигналдардың ауыстырып қосу  кідірісінің уақыты  3t
T
болады. Әлбетте,  n  разрядты
санауыш үшін кідіріс уақыты  мынаған тең болады:
t
CT
= n·t
T
Осылайша,  асинхронды санауыштың разрядтылығының артуымен оның кідірісі
де  артады,  сондықтан  жылдамдығы  азаяды.  Бұл  кемшілік  синхронды  схема  бойынша
жұмыс  жасайтын  санауыштарда  жөнге  келтіріледі.  Оларда қосымша  басқарушы
комбинациондық схемалардың  әсерінен, есептеу  кірісіне  сигнал  түскендеге,  барлық
разрядтың
біруақытта
қайта
қосылуы
қамтамасыз  етіледі  (санауыштардың
разрядтылығының әртүрлілігіне қарамастан бір триггердің кідірісіне тең кідірісті).
Әдетте,  санауыштың нөлдік  күйге  орнату  кірісі  болады.  Кейбір  санауыштарда
кез-келген  бастапқы  күйіне  орнататын  тізбектері  болады,  және  осы  күйден  сану
операциясы басталады.
16
Сурет 2.3. Санауыш жұмысының уақыттық диаграммасы
Асинхронды  санауыштың
жылдамдығы,  есептеу
кірісіндегі  сигналдың
өзгерісінен  оның барлық шығыс  күйінің толық орнатылуына  дейінгі  максимальді
кідіріспен  анықталады.  Санауыш  жылдамдығына  баға  беру үшін  санауыштардың
шығысының, оның кірісіне  сегізінші  сигналдың келгеннен  кейінгі  санағыштың
шығысының ауыстырып-қосылусы мысалында қарастырайық (2.3 суретте).  Себебі дәл
осы тактыда шығысының ауыстырып-қосылуы уақыты максимальды болады.
Сурет 2.4. Асинхронды санауыштың жылдамдығын бағалау
С(8)  сигналының  1-0  фронттары  бойынша t
T
-ға  тең сигнал  кідірісімен Q0
триггерінің  Q0 шығысында  сигналдың  өзгеруі  болады (2.1  суретті қараңыз). Бұл
өзгеріс, өз  кезегінде, Q0  ауыстырып қосуына қатысты  кідіріспен  сәйкес  келетін  Q1
сигналдың ауыстырылып қосылуына әкеледі.  Сигнал  кідірісінен  соң келесі  триггерде
Q2  сигналы ауыстырылып қосылады.  Яғни, үшразрядты  санауыштың шығысында
сигналдардың ауыстырып қосу  кідірісінің уақыты  3t
T
болады. Әлбетте,  n  разрядты
санауыш үшін кідіріс уақыты  мынаған тең болады:
t
CT
= n·t
T
Осылайша,  асинхронды санауыштың разрядтылығының артуымен оның кідірісі
де  артады,  сондықтан  жылдамдығы  азаяды.  Бұл  кемшілік  синхронды  схема  бойынша
жұмыс  жасайтын  санауыштарда  жөнге  келтіріледі.  Оларда қосымша  басқарушы
комбинациондық схемалардың  әсерінен, есептеу  кірісіне  сигнал  түскендеге,  барлық
разрядтың
біруақытта
қайта
қосылуы
қамтамасыз  етіледі  (санауыштардың
разрядтылығының әртүрлілігіне қарамастан бір триггердің кідірісіне тең кідірісті).
Әдетте,  санауыштың нөлдік  күйге  орнату  кірісі  болады.  Кейбір  санауыштарда
кез-келген  бастапқы  күйіне  орнататын  тізбектері  болады,  және  осы  күйден  сану
операциясы басталады.

17
Сақтау регистрі
Регистр – өңделетін  немесе  басқарылатын  ақпаратты  уақытша  сақтауға
арналған,  сыртқы құрылғының
немесе  процессордың ішкі  есте  сақтау құрылғысы.
Регистрлер – саны жағынан регистр разрядтылығына тең триггерлердің жиынтығынан
және  кейбір  оңай  операциялардың
орындалуын
қамтамасыз  ететін  көмекші
схемалардан құралады.  Бұл  операциялардың жиынтығы  регистрдің функционалдық
қызметіне  байланысты  келесі  функциялардың орындалуын қамтамасыз  ете  алады:
регистрдің барлық разрядтарын  біруақытта  "0"-ге  орнату,  регистрді  параллель  немесе
тізбектей  жүктеу,  регистрден  ақпараттың берілуін  басқаратын қажетті  разрядтар
санына  байланысты  регистрдің мәнін  оңға  немесе  солға  жылжыту  (әдетте  жалпы
деректер  шинасында  бірнеше  схемалармен  жұмыс  жасау  кезінде қолданылады)  және
т.с.с.
Сақтау  регистрлері  көп  разрядты  кодты қабылдау,  сақтау  және  беру үшін
қолданылады.  Олар  синхронизацияның
жалпы  кірісінен
құралған  бірсатылы
триггерлердің жиынтығынан құралады  (әдітте  D-триггер). Кейде  регистрлерде  барлық
триггерлердің  "0"-ге  асинхронды  орнатуының жалпы  кірісі  болады.  Төрт  разрядты
сақтау  регистрінің схемасы 2.5  суретте,  ал  оның шартты-графикалық белгісі –
2.6
суретте көрсетілген.
Сурет 2.5."0"-ге орнатуының асинхронды кірісі бар төртфазалы сақтау регистрінің
құрылымы.
17
Сақтау регистрі
Регистр – өңделетін  немесе  басқарылатын  ақпаратты  уақытша  сақтауға
арналған,  сыртқы құрылғының
немесе  процессордың ішкі  есте  сақтау құрылғысы.
Регистрлер – саны жағынан регистр разрядтылығына тең триггерлердің жиынтығынан
және  кейбір  оңай  операциялардың
орындалуын
қамтамасыз  ететін  көмекші
схемалардан құралады.  Бұл  операциялардың жиынтығы  регистрдің функционалдық
қызметіне  байланысты  келесі  функциялардың орындалуын қамтамасыз  ете  алады:
регистрдің барлық разрядтарын  біруақытта  "0"-ге  орнату,  регистрді  параллель  немесе
тізбектей  жүктеу,  регистрден  ақпараттың берілуін  басқаратын қажетті  разрядтар
санына  байланысты  регистрдің мәнін  оңға  немесе  солға  жылжыту  (әдетте  жалпы
деректер  шинасында  бірнеше  схемалармен  жұмыс  жасау  кезінде қолданылады)  және
т.с.с.
Сақтау  регистрлері  көп  разрядты  кодты қабылдау,  сақтау  және  беру үшін
қолданылады.  Олар  синхронизацияның
жалпы  кірісінен
құралған  бірсатылы
триггерлердің жиынтығынан құралады  (әдітте  D-триггер). Кейде  регистрлерде  барлық
триггерлердің  "0"-ге  асинхронды  орнатуының жалпы  кірісі  болады.  Төрт  разрядты
сақтау  регистрінің схемасы 2.5  суретте,  ал  оның шартты-графикалық белгісі –
2.6
суретте көрсетілген.

жүктеу/скачать 1,95 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: