Эем-нің негізгі функционалдық элементтері, I бөлім


Сурет 2.5."0"-ге орнатуының асинхронды кірісі бар төртфазалы сақтау регистрінің құрылымы. 17 Сақтау регистрі



Pdf көрінісі
бет4/12
Дата15.03.2017
өлшемі1,95 Mb.
#9711
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12

Сурет 2.5."0"-ге орнатуының асинхронды кірісі бар төртфазалы сақтау регистрінің
құрылымы.
17
Сақтау регистрі
Регистр – өңделетін  немесе  басқарылатын  ақпаратты  уақытша  сақтауға
арналған,  сыртқы құрылғының
немесе  процессордың ішкі  есте  сақтау құрылғысы.
Регистрлер – саны жағынан регистр разрядтылығына тең триггерлердің жиынтығынан
және  кейбір  оңай  операциялардың
орындалуын
қамтамасыз  ететін  көмекші
схемалардан құралады.  Бұл  операциялардың жиынтығы  регистрдің функционалдық
қызметіне  байланысты  келесі  функциялардың орындалуын қамтамасыз  ете  алады:
регистрдің барлық разрядтарын  біруақытта  "0"-ге  орнату,  регистрді  параллель  немесе
тізбектей  жүктеу,  регистрден  ақпараттың берілуін  басқаратын қажетті  разрядтар
санына  байланысты  регистрдің мәнін  оңға  немесе  солға  жылжыту  (әдетте  жалпы
деректер  шинасында  бірнеше  схемалармен  жұмыс  жасау  кезінде қолданылады)  және
т.с.с.
Сақтау  регистрлері  көп  разрядты  кодты қабылдау,  сақтау  және  беру үшін
қолданылады.  Олар  синхронизацияның
жалпы  кірісінен
құралған  бірсатылы
триггерлердің жиынтығынан құралады  (әдітте  D-триггер). Кейде  регистрлерде  барлық
триггерлердің  "0"-ге  асинхронды  орнатуының жалпы  кірісі  болады.  Төрт  разрядты
сақтау  регистрінің схемасы 2.5  суретте,  ал  оның шартты-графикалық белгісі –
2.6
суретте көрсетілген.
Сурет 2.5."0"-ге орнатуының асинхронды кірісі бар төртфазалы сақтау регистрінің
құрылымы.

18
Сурет 2.6. «0»-ге орнатуының асинхронды  кірісі бар төртфазалы сақтау регистрінің
шартты-графикалық белгісі.
Жылжыту регистрі
Жылжыту регистрі – тек  ақпаратты ғана  сақтап қоймайды,  сонымен қатар
барлық
разрядтарды  біруақытта  оңға  немесе  солға  бірдей  мәнді  позицияға
жылжытатын регистр. Сонымен қатар,  регистрдің шегіне қарай жылжытқан разрядтар
жоғалады, ал босаған разрядтарға жылжыту регистрінің бөлек сыртқы кірісінен түсетін
ақпараттар енгізіледі. Әдетте, бұндай регистрлер кодтың тек бір позицияға оңға немесе
солға  жылжуын қамтамасыз  етеді.  Бірақ, арнайы  басқарылатын  кірісіндегі  сигналдың
мәніне  байланысты  немесе  синхросигналдардың регистрдің  әртүрлі  кірісіне  берілуіне
байланысты, оңға да солға жылжыта алатын әмбебап жылжытқыш регистрлері де бар.
Жылжыту  регистрі  жылжытуды    бір  уақытта  тек  бір ғана  емес,  бірнеше  позицияға
жылжыта алатын болып құрылуы да мүмкін.
Жылжыту  регистрлері  екі  сатылы  триггерлер  негізінде құрылады.  Разрядтан  0-
ден разряд 3-ке бір разрядқа жылжытатын, төрт фазалы регистр схемасы 2.7 суретте, ал
оның шартты-графикалық белгісі – 2.8  суретте көрсетілген.  Берілген  регистрге
ақпаратты  енгізу – D0  сыртқы  кірісі  арқылы  тізбектей  беріледі.Регистрдің барлық
разрядты "0"-ге    асинхронды  орнату  кірісі  бар  болады.  Көрнекілік үшін әрбір  екі
сатылы  регистр  бірінші  және  екінші  сатының синхронды ұйымдастыруымен  сәйкес
келетін  екі  бір  сатылы  регистрлермен  көрсетілген.  Пунктир  сызықтармен  нақты  екі
сатылы регистр белгіленген.
18
Сурет 2.6. «0»-ге орнатуының асинхронды  кірісі бар төртфазалы сақтау регистрінің
шартты-графикалық белгісі.
Жылжыту регистрі
Жылжыту регистрі – тек  ақпаратты ғана  сақтап қоймайды,  сонымен қатар
барлық
разрядтарды  біруақытта  оңға  немесе  солға  бірдей  мәнді  позицияға
жылжытатын регистр. Сонымен қатар,  регистрдің шегіне қарай жылжытқан разрядтар
жоғалады, ал босаған разрядтарға жылжыту регистрінің бөлек сыртқы кірісінен түсетін
ақпараттар енгізіледі. Әдетте, бұндай регистрлер кодтың тек бір позицияға оңға немесе
солға  жылжуын қамтамасыз  етеді.  Бірақ, арнайы  басқарылатын  кірісіндегі  сигналдың
мәніне  байланысты  немесе  синхросигналдардың регистрдің  әртүрлі  кірісіне  берілуіне
байланысты, оңға да солға жылжыта алатын әмбебап жылжытқыш регистрлері де бар.
Жылжыту  регистрі  жылжытуды    бір  уақытта  тек  бір ғана  емес,  бірнеше  позицияға
жылжыта алатын болып құрылуы да мүмкін.
Жылжыту  регистрлері  екі  сатылы  триггерлер  негізінде құрылады.  Разрядтан  0-
ден разряд 3-ке бір разрядқа жылжытатын, төрт фазалы регистр схемасы 2.7 суретте, ал
оның шартты-графикалық белгісі – 2.8  суретте көрсетілген.  Берілген  регистрге
ақпаратты  енгізу – D0  сыртқы  кірісі  арқылы  тізбектей  беріледі.Регистрдің барлық
разрядты "0"-ге    асинхронды  орнату  кірісі  бар  болады.  Көрнекілік үшін әрбір  екі
сатылы  регистр  бірінші  және  екінші  сатының синхронды ұйымдастыруымен  сәйкес
келетін  екі  бір  сатылы  регистрлермен  көрсетілген.  Пунктир  сызықтармен  нақты  екі
сатылы регистр белгіленген.
18
Сурет 2.6. «0»-ге орнатуының асинхронды  кірісі бар төртфазалы сақтау регистрінің
шартты-графикалық белгісі.
Жылжыту регистрі
Жылжыту регистрі – тек  ақпаратты ғана  сақтап қоймайды,  сонымен қатар
барлық
разрядтарды  біруақытта  оңға  немесе  солға  бірдей  мәнді  позицияға
жылжытатын регистр. Сонымен қатар,  регистрдің шегіне қарай жылжытқан разрядтар
жоғалады, ал босаған разрядтарға жылжыту регистрінің бөлек сыртқы кірісінен түсетін
ақпараттар енгізіледі. Әдетте, бұндай регистрлер кодтың тек бір позицияға оңға немесе
солға  жылжуын қамтамасыз  етеді.  Бірақ, арнайы  басқарылатын  кірісіндегі  сигналдың
мәніне  байланысты  немесе  синхросигналдардың регистрдің  әртүрлі  кірісіне  берілуіне
байланысты, оңға да солға жылжыта алатын әмбебап жылжытқыш регистрлері де бар.
Жылжыту  регистрі  жылжытуды    бір  уақытта  тек  бір ғана  емес,  бірнеше  позицияға
жылжыта алатын болып құрылуы да мүмкін.
Жылжыту  регистрлері  екі  сатылы  триггерлер  негізінде құрылады.  Разрядтан  0-
ден разряд 3-ке бір разрядқа жылжытатын, төрт фазалы регистр схемасы 2.7 суретте, ал
оның шартты-графикалық белгісі – 2.8  суретте көрсетілген.  Берілген  регистрге
ақпаратты  енгізу – D0  сыртқы  кірісі  арқылы  тізбектей  беріледі.Регистрдің барлық
разрядты "0"-ге    асинхронды  орнату  кірісі  бар  болады.  Көрнекілік үшін әрбір  екі
сатылы  регистр  бірінші  және  екінші  сатының синхронды ұйымдастыруымен  сәйкес
келетін  екі  бір  сатылы  регистрлермен  көрсетілген.  Пунктир  сызықтармен  нақты  екі
сатылы регистр белгіленген.

19
Сурет 2.7. Жылжыту регистрінің құрылымы
Сурет 2.8. "0"-ге асинхронды орнатуы бар төрт разрядты жылжыту регистрінің
шартты-графикалық белгісі
Құрылымы 2.7  суретте көрсетілген  жылжыту  регистрінің идеалды  уақыттық
жұмыс диаграммасы 2.9 суретте көрсетілген. Регистрдің бастапқы күйі келесідей болды
деп пайымдайық: Q0=0, Q1=1, Q2=1, Q3=0.
19
Сурет 2.7. Жылжыту регистрінің құрылымы
Сурет 2.8. "0"-ге асинхронды орнатуы бар төрт разрядты жылжыту регистрінің
шартты-графикалық белгісі
Құрылымы 2.7  суретте көрсетілген  жылжыту  регистрінің идеалды  уақыттық
жұмыс диаграммасы 2.9 суретте көрсетілген. Регистрдің бастапқы күйі келесідей болды
деп пайымдайық: Q0=0, Q1=1, Q2=1, Q3=0.
19
Сурет 2.7. Жылжыту регистрінің құрылымы
Сурет 2.8. "0"-ге асинхронды орнатуы бар төрт разрядты жылжыту регистрінің
шартты-графикалық белгісі
Құрылымы 2.7  суретте көрсетілген  жылжыту  регистрінің идеалды  уақыттық
жұмыс диаграммасы 2.9 суретте көрсетілген. Регистрдің бастапқы күйі келесідей болды
деп пайымдайық: Q0=0, Q1=1, Q2=1, Q3=0.

20
Сурет2.9. Жылжыту регистрінің уақыттық жұмыс диаграммасы
Жылжыту регистрінің жұмысы сигналдың синхронизациялануының әр периоды
кезінде екі фазаға бөлінеді: синхросигналдың жоғарғы немесе төменгі мәні кезінде:
1. Синхросигналдың жоғарғы деңгейі кезінде регистрдің (i – 1)-інші разрядының
шығыс мәнінің i-інші разрядтың бірінші сатысына жазылуы орындалады. Әрбір
разрядтың екінші сатысы өзінің бұрынғы мәнін сақтайды. Бұл фазада i-інші
триггердің бірінші сатысының күйі, (i – 1)-інші триггердің екінші сатысының
күйін қайталайды. Әрбір триггердің екінші сатысы, сонымен қатар регистрдің
шығысы толығымен өзгеріссіз қалады.
2. Синхросигналдың төменгі деңгейі кезінде әрбір триггердің бірінші сатысында
жазылған мәндері, оның екінші сатысына қайта жазылады.  Триггердің бірінші
сатысына жазуға тыйым салынған. Бұл фазада әрбір триггердің бірінші және
екінші сатысының күйі бірдей болады.
R = 0 сигналдың түсуі С сихронизациясының кірісіндегі сигнал мәніне және D0
кірісіндегі сигналға тәуелсіз регистрдің барлық разрядтарын нөлдік күйге орнатады.
20
Сурет2.9. Жылжыту регистрінің уақыттық жұмыс диаграммасы
Жылжыту регистрінің жұмысы сигналдың синхронизациялануының әр периоды
кезінде екі фазаға бөлінеді: синхросигналдың жоғарғы немесе төменгі мәні кезінде:
1. Синхросигналдың жоғарғы деңгейі кезінде регистрдің (i – 1)-інші разрядының
шығыс мәнінің i-інші разрядтың бірінші сатысына жазылуы орындалады. Әрбір
разрядтың екінші сатысы өзінің бұрынғы мәнін сақтайды. Бұл фазада i-інші
триггердің бірінші сатысының күйі, (i – 1)-інші триггердің екінші сатысының
күйін қайталайды. Әрбір триггердің екінші сатысы, сонымен қатар регистрдің
шығысы толығымен өзгеріссіз қалады.
2. Синхросигналдың төменгі деңгейі кезінде әрбір триггердің бірінші сатысында
жазылған мәндері, оның екінші сатысына қайта жазылады.  Триггердің бірінші
сатысына жазуға тыйым салынған. Бұл фазада әрбір триггердің бірінші және
екінші сатысының күйі бірдей болады.
R = 0 сигналдың түсуі С сихронизациясының кірісіндегі сигнал мәніне және D0
кірісіндегі сигналға тәуелсіз регистрдің барлық разрядтарын нөлдік күйге орнатады.
20
Сурет2.9. Жылжыту регистрінің уақыттық жұмыс диаграммасы
Жылжыту регистрінің жұмысы сигналдың синхронизациялануының әр периоды
кезінде екі фазаға бөлінеді: синхросигналдың жоғарғы немесе төменгі мәні кезінде:
1. Синхросигналдың жоғарғы деңгейі кезінде регистрдің (i – 1)-інші разрядының
шығыс мәнінің i-інші разрядтың бірінші сатысына жазылуы орындалады. Әрбір
разрядтың екінші сатысы өзінің бұрынғы мәнін сақтайды. Бұл фазада i-інші
триггердің бірінші сатысының күйі, (i – 1)-інші триггердің екінші сатысының
күйін қайталайды. Әрбір триггердің екінші сатысы, сонымен қатар регистрдің
шығысы толығымен өзгеріссіз қалады.
2. Синхросигналдың төменгі деңгейі кезінде әрбір триггердің бірінші сатысында
жазылған мәндері, оның екінші сатысына қайта жазылады.  Триггердің бірінші
сатысына жазуға тыйым салынған. Бұл фазада әрбір триггердің бірінші және
екінші сатысының күйі бірдей болады.
R = 0 сигналдың түсуі С сихронизациясының кірісіндегі сигнал мәніне және D0
кірісіндегі сигналға тәуелсіз регистрдің барлық разрядтарын нөлдік күйге орнатады.

21
АРИФМЕТИКАЛЫҚ-ЛОГИКАЛЫҚ ҚҰРЫЛҒЫ
Көбейткіштің  үлкен  разрядынан  тура  кодпен  берілген  жылжымайтын үтірлі
санды  көбейтуге  арналған  АЛҚ-ны  жобалау  мысалы  негізінде  компьютердің
арифметикалық-логикалық құрылғының жасалу ерекшеліктері қарастырылады.
Классикалық
ЭЕМ
үш  негізгі
құрылғылардан
тұрады:  арифметикалық-
логикалық, басқару құрылғысы  және  есте  сақтау құрылғысы.  Осы құрылғылардың
ұйымдастырылуын қарастырайық. Біріншіден, арифметикалық-логикалық құрылғының
құрылымын қарастырайық.
Қазіргі
ЭЕМ-дерде
арифметикалық-логикалық 
құрылғылар 
дербес
схемотехникалық блок  болып  табылмайды. Ол  компьютердің микропроцессорының
құрамына  кіреді.  Алайда,  АЛҚ-ның  құрылымы  мен  жұмыс  істеу  принципін  білу
тұтастай  компьютердің жұмыс  істеуін  түсінуде өте  маңызды.  Осы  сұрақтарды  жақсы
түсіну үшін,  бір ғана  операцияға – көбейткіштің  үлкен  разрядынан  тура  кодпен
берілген  жылжымайтын үтірлі  санды  көбейтуге  арналған  арифметикалық  құрылғығы
саралау жасаймыз.Бұл процестің барысында, жоғарыда қарастырылған ЭЕМ-нің негізгі
схемотехникалық элементтерін қолдану ерекшеліктеріне көңіл аударайық.
АЛҚ синтезі  бірнеше  деңгейлерден  тұрады.  Алдымен  операцияны  орындау
әдісін таңдап,  сәйкес әрекеттердің алгоритмін құру  керек.  Алгоритм  мен  бастапқы
берілгендердің форматы арқылы АЛҚ-ны құрайтын элементтердің жиынтығын анықтау
қажет.  Содан  соң элементтер  арасындағы  байланыстарды  анықтау  керек, құрылғының
жұмыс  істеу  тәртібін  және  басқару құрылғысынан  АЛҚ-на  берілетін  басқаратын
сигналдардың уақыттық диаграммасын құру қажет.
Операндтар келесідей түрде болсын:
 
n
пк
x
x
x
x
X
...
2
1
0

 
n
y
пк
y
y
y
x
Y
...
2
1
0

мұндағы,
0
0
y
x
– таңба разрядтары.
Көбейткіштің  үлкен  разрядынан  тура  кодпен  берілген  жылжымайтын үтірлі
санды көбейту операциясы келесі формуламен орындалады:
SignY
SignX
SignZ


n
n
x
y
x
y
x
y
Z













2
...
2
2
2
2
1
1
 
0
;
1101
.
0


SignX
X
пк
 
1
;
1011
.
1


SignY
Y
пк
1
1
0



SignZ
 
1101
.
0

X
 
1011
.
0

Y
4
3
2
1
y
y
y
y
1
1

y
+0.00000000
0

Z
0.01101000
1
2
1



x
0
2

y
+0.01101000
1
2




X
Z
Z
0.00000000
2
2
0



X
+0.01101000
0


Z
Z

22
1
3

y
0.00011010
3
2
1



X
1
4

y
+0.10000010
3
2




X
Z
Z
0.00001101
4
2
1



X
0.10001111
4
2




X
Z
Z
Есептеу алгоритмі3.1 суретінде көрсетілген.
Сурет. 3.1. Көбейткіштің үлкен разрядынан тура кодпен берілген жылжымайтын үтірлі
санды көбейту операциясының алгоритмі

23
Схемада алгоритмде көрсетілген әрбір айнымалыға сақтау элементі сәйкес келу
керек.  Көбейтінді  модулінің разрядтылығы  көбейткіштердің разрядтылықтарының
қосындысына  тең. Екілік  санының


i
2
не көбейтілуін  сол  санның оңға қарай  сәйкес
разряд  санына жылжуы қамтамасыз  етеді.
)
1
(


i
i
көбейткіштің кезекті  разрядын
талдауға өту  көбейткіштің жылжыту  регистрінің жоғарғы  разрядтар  жағына қарай  бір
разрядқа жылжуымен қамтамасыз етілуі мүмкін.
Осыдан
4

n
үшін  берілген  типке  сәйкес  АЛҚ-ны құруға қажет құрылғының
құрамын анықтаймыз (кесте 3.1).
Кесте 3.1.
Схема
Разрядтылық
Функциялар
Басқару сигналы
RGX көбейтілгіш
модулінің регистрі
8
Жүктеу. Кіші
разрядтар жағына
қарай жылжу.
БС1 БС2
RGY көбейткіш
модулінің регистрі
4
Жүктеу. Жоғарғы
разрядтар жағына
қарай жылжу.
БС3 БС4
RGZ нәтиже
модулінің регистрі
8
Жүктеу. "0"-ге
орнату.
БС5 БС6
TX көбейтілгіш
таңбасының триггері
Жүктеу
БС7

көбейткіштаңбасының
триггері
Жүктеу
БС8
TZ нәтиже
таңбасының триггері
Жүктеу
БС9
АЛҚ
8
Комбинациялы
сумматор

Комбинациялы
схемалар
i
мәніне қарай АЛҚ
кірісінде "0"  немесе
RGX сигналдарын
алу

Құрылғының құрылымдық сызбасы3.2.суреттекөрсетілген.
АЛҚ-на келіп түсетін басқару сигналдардың уақыттық диаграммасы 3.3.суретте
көрсетілген.

24
Сурет 3.2. Көбейткіштің үлкен разрядынан тура кодпен берілген жылжымайтын үтірлі
санды  көбейту  операциясын  орындауға  арналған  арифметикалық  құрылғының
структуралық схемасы

25
Сурет 3.3. Басқару сигналдарының уақыттық диаграммасы
Схеманың жұмысы
Такт  1. Операндтар  модулдерін RGX, RGY регистрлеріне, ал  олардың
таңбаларын TX және TY триггерлеріне  жүктеу. RGZ
регистрінің нәтижесін "0"-ге
орнату.
Такт 2. Нәтиже таңбасын TZ триггеріне жазу.
Такт  3. RGX регистрін  оңға қарай  бір  разрядқа  жылжыту. Регистрлерді  және
комбинациялық схемаларды қайта қосуға кеткен  кідіріске тең уақыттан  кейін,
комбинациялық  қосқыштың шығысында,  сәйкесінше RGZ регистрінің кірісінде
1
1
2
0




X
y
нәтижеге тең болады.
Такт 4. RGZ регистрін жүктеу:
1
1
2





X
y
Z
Z
.
Такт 5. RGXрегистрін оңға бір разрядқа жылжыту:
1
2



X
X
.
RGY регистрін солға бір разрядқа жылжыту:
1


i
i
.
Басқару құрылғысы операцияның аяқталу шартын тексереді:
n
i

.
Тактілер (6,7),  (8,9),  (10,11) ...
i
-дің басқа  мәндерін  талдай  отырып  (4,5)
тактілерінің жұмыстарының  қайталануы.  10  тактіде RGZ
регистрінде  көбейтінді
модулі құрылады.  11  такт көбейту  операциясының аяқталу  шартын  анықтауға ғана
қолданылады.
25
Сурет 3.3. Басқару сигналдарының уақыттық диаграммасы
Схеманың жұмысы
Такт  1. Операндтар  модулдерін RGX, RGY регистрлеріне, ал  олардың
таңбаларын TX және TY триггерлеріне  жүктеу. RGZ
регистрінің нәтижесін "0"-ге
орнату.
Такт 2. Нәтиже таңбасын TZ триггеріне жазу.
Такт  3. RGX регистрін  оңға қарай  бір  разрядқа  жылжыту. Регистрлерді  және
комбинациялық схемаларды қайта қосуға кеткен  кідіріске тең уақыттан  кейін,
комбинациялық  қосқыштың шығысында,  сәйкесінше RGZ регистрінің кірісінде
1
1
2
0




X
y
нәтижеге тең болады.
Такт 4. RGZ регистрін жүктеу:
1
1
2





X
y
Z
Z
.
Такт 5. RGXрегистрін оңға бір разрядқа жылжыту:
1
2



X
X
.
RGY регистрін солға бір разрядқа жылжыту:
1


i
i
.
Басқару құрылғысы операцияның аяқталу шартын тексереді:
n
i

.
Тактілер (6,7),  (8,9),  (10,11) ...
i
-дің басқа  мәндерін  талдай  отырып  (4,5)
тактілерінің жұмыстарының  қайталануы.  10  тактіде RGZ
регистрінде  көбейтінді
модулі құрылады.  11  такт көбейту  операциясының аяқталу  шартын  анықтауға ғана
қолданылады.
25
Сурет 3.3. Басқару сигналдарының уақыттық диаграммасы
Схеманың жұмысы
Такт  1. Операндтар  модулдерін RGX, RGY регистрлеріне, ал  олардың
таңбаларын TX және TY триггерлеріне  жүктеу. RGZ
регистрінің нәтижесін "0"-ге
орнату.
Такт 2. Нәтиже таңбасын TZ триггеріне жазу.
Такт  3. RGX регистрін  оңға қарай  бір  разрядқа  жылжыту. Регистрлерді  және
комбинациялық схемаларды қайта қосуға кеткен  кідіріске тең уақыттан  кейін,
комбинациялық  қосқыштың шығысында,  сәйкесінше RGZ регистрінің кірісінде
1
1
2
0




X
y
нәтижеге тең болады.
Такт 4. RGZ регистрін жүктеу:
1
1
2





X
y
Z
Z
.
Такт 5. RGXрегистрін оңға бір разрядқа жылжыту:
1
2



X
X
.
RGY регистрін солға бір разрядқа жылжыту:
1


i
i
.
Басқару құрылғысы операцияның аяқталу шартын тексереді:
n
i

.
Тактілер (6,7),  (8,9),  (10,11) ...
i
-дің басқа  мәндерін  талдай  отырып  (4,5)
тактілерінің жұмыстарының  қайталануы.  10  тактіде RGZ
регистрінде  көбейтінді
модулі құрылады.  11  такт көбейту  операциясының аяқталу  шартын  анықтауға ғана
қолданылады.

26
БАСҚАРУ ҚҰРЫЛҒЫЛАРЫ
Схемалық және микропрограммалық басқару құрылғыларын құру принциптері
қарастырылады.    Басқару құрылғысына  кіретін  сигнал  датчигін    жүзеге  асыратын
әртүрлі  схемалар  берілген.  Арифметика-логикалық  құрылғыны  басқаруға  арналған
микропрограмма көрсетілген.
Компьютерді  шартты  түрде  негізігі  екі  блокқа  бөлуге  болады:  операциондық
және  басқарушы.  Кез-келген  команданы  орындау үшін  компьютердің кез-келген
құрылғысының сәйкес  басқару  кірісіне  белгілі  бір  түрде  басқару  сиганлдарын беру
керек. Сондай реттілікті жасауды іске асыруға арналған цифрлы есептегіш құрылғының
бір бөлігі басқару құрылғысы деп аталады.
Кез-келген  жүйелік  блокта  орындалатын  жағдай  бірнеше  микропрограммамен
сипатталады  және  бір  немесе  бірнеше  тактіде  жүзеге  асады.  Бір  такт  интервалында
басқару сигналымен орындалатын элементар функционалдық операция микрооперация
деп аталады.Мысалы, АЛҚ(Арифметикалық-логикалық құрылғы) бірінші тактіде санды
көбейту үшін  келесі  микрооперациялар  орындалады:
0

TX
,
0

TY
,
X
RGX

,
Y
RGY

,
0

RGZ
. Бір  тактіде  орындалатын  микрооперациялардың жиынтығы
микрокоманда  деп  аталады (МК).    Егер  барлық тактілердің  ұзындықтары  бірдей  болу
керек  болса,  (яғни  бұл  компьютердің жұмыс  істеу  кезінде  маңызды)  онда  ол ұзындық
ең  ұзақ  өтілетін  микрооперация  бойынша  орнатылады. Қандай  да  бір  финкционалды
аяқталған әрекеттер тізбегін орындауға арналған микрокомандалар микропрограмманы
құрады.  Мысалы,  микропрграмманы  көбейту  командасын  орындауға  арналған
микрокомандалар жиынтығы құрайды.
Басқару құрылғысы  басқару  сигналдарын өңдеу үшін  арналған.  Осы  басқару
сигналдары  арқылы  арифметикалық-логикалық  құрылғыда  ақпаратты  түрлендіру
жүреді,  сонымен қатар  есте  сақтау құрылғысына немесе  есте  сақтау құрылғысынан
ақпаратты оқу және жазу операциясы жүреді.
Басқару құрылғысы келесі түрлерге бөлінеді:

Тұрақты (жесткая логика) немесе схемалық логикалы БҚ және

Программаланылатын логикалы  БҚ (микропрограммалық БҚ ).
Бірінші  типті  басқару құрылғыларында операция  кодымен  берілетін әрбір
команда үшін  комбинациондық схемалар  жиынтығы құрылады.  Олар қажетті  тактіде
керекті басқару сигналдарын жасақтайды.
Микропрограммалық басқару құрылғыларында әрбір  командаға  арнайы  сөздер
жадында  сақталатын  микрокомандалар  сәйкестендіріледі. Әрбір  микрокомандада
берілген  тактіде  орындалатын  микрооперация  туралы  ақпарат  болады,  және  келісі
тактіде жадтан қандай сөз таңдалып алыну керек екені көрсетіледі.

Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет