Ежелгі дәуір әдебиеті бес кезеңнен тұрады

елдің саяси-әлеуметтік тіршілігін, ой-санасын, 
дүниетанымын көркем де бейнелі тілмен жеткізе білген бағалы қазына, " 
(Қ. Жұмалиев) 
Жыраулардың үш тобы: 
1) Қорқыт, Аталық, Кетбұға, Сыпыра жыраулар; 
2) Асан қайғы, Қазтуған, Шалкиіз (Шәлгез), Доспамбет жыраулар; 
3) Әбден толысып, кемелденген кезеңдегі өкілдер: Үмбетей, Жиембет, 
Тәтіқара, Ақтамберді, Бұқар жыраулар. 
Асан қайғы (XV ғ.), Қазтуған жырау (XV ғ.), Доспамбет жырау (XVI f.), 
Шалкиіз жырау (1465-1560), Жиембет жырау (XVII ғ.), Тәтіқара ақын 
(XVII f.), Қожаберген жырау Толыбайұлы (1663-1763), Ақтамберді 
жырау (1675-1768), Умбетей жырау (1706-1778), Бұқар жырау 
Қалқаманұлы (1668-1781), Шал ақын (Тілеуке Құлекеұлы, 1748-1819). 
• XV-XVIII ғасырлардағы жыраулар мұрасы бір жүйеге келтіріліп, 
текстологиялық екшеуден өткізіліп, алғаш жарияланған еңбек: 
("Алдаспан" антологиясы, "Жазушы" баспасы, 1971) 
• Жыраулардың шығармашылығына тән ортақ сипат: (Философиялық 
Терең афоризм, шешендік сөз байлығы) 
Жыраулар толғауында көп кездесетін өлең үлгісі: (Эпиграмма, арнау 
Жырлары) 
"Ер Тарғын" жырында кемеңгерлік тұлғасы мен көрінген жырау: (Сыпыра- 
жырау) 
e "Өз өмірінде қолынан тоғыз ханды өткіліп, тоғыз ханды түзеткен кісі еді," 
сипатталатын жырау: (Сыпыра жырау) 
"Көгалға үйді тіктіріп, 
Сауулы інгендей ыңыранып, 
Байбіше саба піскен жер 
Шаралап қымыз ішкен жер, " - деген үзіндіде қандай мәселе сөз болып отыр 
(Туған жер) 
Асан қайғы Сәбитұлы (XV f.) 
Туған жері: Еділ бойында. Аңыз бойынша Сарыарқада -лытауда дүни: 
салған. 
Толгаулары: "Бұл заманда не гаріп?", "Ҡұйрығы жоқ, жалы ясоқ, құлан қайты 
күн көрер?", "Еділ бол да, Жайық бол", "Есті көрсең, кем деме". "Көлде 
жүрген 
қоңыр қаз", "Әй, хан, мен айтпасам, білмейсің"Таза мінсіз асыл тас", т. б. 
Күйлері: "Ел айырылған", "Асан қайғы", "Желмаяның жүрісі", "Зар" 
• Аңыз-жырларда Асан қайғымен және оның баласы Абатпен пікірлес 
болған: (Қазтуған жырау) 
• Асан қайғы 120 жасқа келгенде ел бастауды екі батырға жүктейді: (Абат 
пен Қазтуғанға (аңыз бойынша) 
Аңыз кейіпкеріне айналған жырау: (Асан қайғы) 
• Ш Уәлиханов Асан қайғыны кім деп таныған? ("Көшпенділер 
философы") 

"Бұл дәуірдегі алеумет тіршілігінің ең шешуші мәселесін әдебиет жүзіне 
түсіріп, 
алғашқы рет халық қамын ойлап, күңіренген қария - Асан…" - деген пікірдің 
иесі 
(М. Әуезов) 
• XV ғасырда өмір сүрген, Жәнібек ханның ақылшысы болған жырау: (Асан 
қайғы) 
• Асан қайғының әкесінің кәсібі: (Саятшы) 
• Асан аңыздарға қарағанда дүние салған: (Ұлытауда) 
Асан атына "қайғы" деген сөздің тіркесе айтылу себебі: (Халық 
қайғысын, мұң-зарын ойлаумен өткен адам) 
•Асан қайғы есімінің халық арасына кең таралуының басты себебі: (Е. 
аузында аңызға айналуы) 
• Қазақ хандығы құрылмай тұрғанда Асан қайғы болды: (Алтын Ордада) 
• Асан қайғы Қазақ хандығы құрылғанда болған: (Мемлекет ұраншысы) 
•Асан қайғы өз жырларында шебер қолданған тәсіл: (Психологиялы" 
параллелизм) 
" "Куйрыгы мысық, акула жоқ, құлан қайтіп күн көрер, 
Аяғы жоқ, қолы жоқ, жылан қайтіп күн көрер?" Өлең авторы: (Асан қайғы) 
• Асан қайғының өлеңі: ("Бұл заманда не ғаріп?") 
Бұл заманда не … 
Аққалада бөз … 
Жақсыларға айтпаған 
Асыл шырын сөз … Үзінді авторы және тармақтарына тиісті сөз: (Асан 
қайғы, ғаріп) 
• "Бұл заманда не ғаріп?" толғауы жарияланған жинақ: ("Алдаспан", 
антологиясы, "Жазушы" баспасы, 1971) 
"Ата жұрты бұқара, 
Өз қолында болмаса 
Қанша жақсы болса да, 
Қайратты туған ер ғаріп…" - деген өлең шумақтары Асан қайғының: ("Бұл 
заманда не ғаріп?" толғауы) 
"Қадірін жеңге білмесе, 
Бойға жеткен қыз ғаріп, " - деген жолдардың авторы: (Асан қайғы) 
«Асан қайғының "Еділ бол да, Жайық бол" деген образды тіркесінің мәні: 
(Кең пейілді болу және адамның жақсы мінездерін насихаттайды) 
•Асан қайғының "Еділ бол да, Жайық бол" өлеңінің негізгі көтерген 
мәселесі: (Береке, бірлік, татулыққа шақыру) 
«Асан: 
"Еділ бал да, Жайық бол, 
Емкімменен ұрыспа, " - деп шақырған: (Бірлікке) 
•Асан қайғының ашуды дұшпанға балайтын т 
Жайық бол") 
• Асан қайғының: 
"Ашу - дүшпан, артынан 

Түсіп кетсең қайтесің. 
Түбі терең қуысқа!". . деген өлең жолдары сақтандырады: (Теріс 
мінездерден) 
Асанның: 
Ердің құны болса да. 
Алдыңа келіп қалған соң, 
Қол қусырып барған соң. 
Аса кеш те, қоя бер, " - деген өлеңінде айтылатын негізгі ой: (Кешірімділік) 
•Асан қайғының "Есті көрсең, кем деме" толғауының құндылық сипаты: 
(Өсиетке, ақыл-нақыл, ғибратқа құрылуы) 
"Гылым жұрттан асты деп, 
Кеңессіз сөз бастама, " - деген ғибратты сөз алынған Асан қайғының 
шығармасы: ("Есті көрсең, кем деме") 
• Асан қайғының "Көлде жүрген қоңыр қаз" толғауында айтылған жайт: 
(Ғибратнамалық ойлар) 
"Көлде жүрген қоңыр қаз 
Қыр қадірін не білсін? 
Қырда жүрген дуадақ 
Су қадірін не білсін?" - сөзінің авторы: (Асан қайғы "Көлде жүрген қоңыр 
қаз") 
"Көлде жүрген қоңыр қал 
… қадірім не білсін? 
Қырда мүрәен дуадақ, 
қадірін не білсін?" Үзінді авторы мен тармақ тиісті сөздер: (Аса 
кайгы. 1. Қыр. 2. Су) 
Асан қайғы "Әй, хан, мен айтпасам, білмейсің" деген толғауын арналы 
(Жәнібекке) 
алсан ілдел қоныс көр, 
Желай 
мініп мер шалсам, 
Тапқан 
білмейсін?!" - Асан қайғының қай өлеңінен алынған шумақ? ("Әл 
Муны 
хан, мен айтпасам, білмейсің") 
"Тала мінсіз асыл тас, 
Су түбінде асатады. 
Тала міней асыл сөз, 
Ой түбінде экстінады." 
Осы шумақтың авторы: (Асан қайғы) 
• "Су түбінде жатқан тас, 
Жел толқытса шығады. 
Ой түбінде жатқан 
жатқан сөз, 
Шер толқытса шығады. " 
"Тала мінезі" асын тас…" - деген өлең жолдарындла қолданылған көркемдік 

тәсіл: (Синтаксистік параллелизм) 
Жерұйық іздеген жырау: (Асан қайғы) 
• Асан қайғының елді аралауына себеп болған: (Шұрайлы жер іздеу) 
• Асан қайғыға өмір бойы серік болған жануар: (Желмая) 
Желмая мініп, еліне жайлы қоныс, шұрайлы жер іздеумен өмір кешкен 
халық қамқоршысы: (Асан қайғы) 
"Желмая мініп жер шалсам, тапқан жерге ел көшір" деген ақылгөй сөздің 
несі 
(Асан қайғы) 
• Мерке жеріндегі Аспараны көргенде: "Ей. Аспара, көршіңмен тату бол, 
шөбім 
суын жетер!" - деген аңыз кейіпкері: (Асан қайғы) 
• Жетісуды көргенде: "Мынау Жетісудың ағашының әр бұтағы жеміс екен 
шаруаға жақсы қоныс екен, " - деген аңыз кейіпкері: (Асан қайғы) 
• Асан қайғының "Тау-тасы кем болғанда қой болып, ыңыранып жатады екен 
Тоқты қысыр қалмайты 
жер екен. " - 
- деген сыны қай жерге қатысты 
(Қызылтауға) 
• Асан қайғы "Базары мсақын - байымас, 
мазары жақын 
көбеймес," - депт 
сөздерді қазақ жерінің қай аймағына арнаған? (Шымкент, Сайрам) 
"Күладын құстың құлы еді". "Тышқан жеп менің түледі. " 
деген жолдардаг 
Асан қайғының ойын жеткізу үшін қолданған көркемдік құрал: (Тұспалда 
жеткізу) 
Арғымаққа міндім деп, 
Артқы топтан адаспа! 
Күнінде өзім болдым деп, 
Кеңлейілге таласпа! - деген өлең жолдарының авторы: (Асан қайғы) 
Асан қайғының әкесінің аты: ("Сәбит) 
Асан қайғының толғауы: (*""Әділдіктің белгісі") 
… Асан қайғының жыр(лар)ы: (***Бұл заманда не ғаріп?!"; ***Еділ бол 
да, Жайық бол"; *""Көлде жүзген қоңыр қаз") 
… Асан қайғы поэзиясының құндылығы: (*Келешек заманды болжау; 
*Ақыл-өсиет айту; "Қалың ел қамын ойлау) 
Асан қайғының атына "қайғы" сөзінің тіркесе айтылу себебі: (*Халық 
басына түскен ауыртпалықты ойлаған) 
Қазтуған жырау Сүйінішұлы (XV f.) 
Туган жері: Еділ бойында (казіргі Астрахань облысының Красный Яр 
қаласының маңы) 
Толғаулары: "Мадақ жыры", "Еділ", "Алаң да алаң, алаң жұрт", "Cann- 
салпыншақ анау үш өзен", "Белгілі биік көк сеңгір", т. б. 
«Аңыз жырлардағы Асан қайғымен және оның баласы Абатпен пікірлес 

болған жырау: (Қазтуған) 
Асан қайғы, Шерқұтты би, Ер Абат атты есімдер кездеседі: 
(Қазтуғанның шығармаларында) 
•Қазтуғанның шыққан тегі: (Шонжар) 
•Қазтуғанның әкесінің аты: (Сүйініш) 
•Қазтуғанның шешесінің аты: (Бөзтуған) 
• Қазтуған жырларының арқауы: (Туған елі) 
•Қазтуған жырау ру басы, көсем әрі әскербасы және батыра болған тайпа: 
(Түркі тайпалары) 
•Тайпалар көсемі, әскербасы, отты биі болған XV ғ. жырауы: (Қазтуған 
жырау) 
• Тайпалар көсемі, отты биі, әскербасы болған, Еділіне деген перзенттік 
қалтқысыз сезімін емірене өрнектеген шешен: (Қазауған) 
**** Қазтуған жырауға қатысты қатар: (*Тайпалар көсемі; *Әскербасы; 
*Орақ тілді шешен) 
• Толғауларында өзін ерекше атап таныстырып отыратын жырау: (Қазтуған) 
• Айдаса - қойдың көсемі, 
Сойлесе - қызыл тілдің шешені, 
#стаса - қашағанның ұзын құрығы деп өз бейнесін ұтыпды және әсем 
бейнелеген жырау: (Қазтуған) 
Өз өлеңдеріндегі Қазтуғанның бейнесі: ("Бидайықтың көл 
жайқаған жалғызы; *Айдаса - қойдың көсемі; *Буыршынаың бұта шайнар 
азуы) 
• Өзін "сөйлегенде қызыл тілдің шешені", "буыршынның бұта шайқар азуы". 
"бидайықтың көл жайқаған жалғызы" деп атырау: (Қазтуған) 
• "Бұдырайған екі шекелі 
Мұздай үлкен көбелі," - деген үзінді алынған өлең аты: ("Мадақ жыры"); 
Осы өлең тармақтарының авторы: (Қазтуған) 
• Қазтуған жыраудың өзін таныстыратын жыры: ("Мадақ жыры") 
• Қазтуғанның атын шығарған жыр: ("Мадақ жыры") 
Атамыз біздің бұл Сүйініш, 
Күйеу болып барған жұрт. 
Анамыз біздің Бозтуған 
Келіншек болып түскен жұрт… Қай жыраудың өмірінен? (Қазтуған) 
Жырдың авторын анықтаңыз. 
Алаң да алаң, алаң жұрт, 
Ақ ала ордам қонған жұрт 
Атамыз біздің бұл Сүйініш 
Күйеу болып барған жұрт. (Қазтуған) 
"Алаң да алаң, алаң жұрт" деп, туған елін тебірене жырға қосқан жырау: 
(Қазтуған) 
**** Қазтуғанның туған жермен қоштасу жыры: (*«Алан да алаң, алаң жұрт) 
• Қазтуған туып-өскен жер аттары: (Еділ, Жайық, Ойым) 
• Қазтуғанның жыры: ("Еділ") 
• "Қайран менің Еділім" деп еңіреп өткен жырау: (Қазтуған) 

"Ботташығы бұзаудай, 
Боз сазаны тоқтыдай…" - деп Қазтуған жырау мадақтаған өзен атауы: (Еділ 
"Бұлт болған айды ашқан. 
Мұнар болған күнді ашқан…" - деген үзіндіде Қазтуған айтып отыр: (Өзі 
туралы) 
• "Қарағайдан садақ будырып. 
Қылшанымды сары жүн оққа толтырып, 
Жанға сақтау болған жұрт, " - деген өлең шумағында Қазтуған жыраудың 
айтқан мәселесі: (Туған жер) 
• Қазтуған: 
"Азамат ердің баласы, 
Жабыққанын білдірмес 
Жамандар мазақ қылар деп, " - деген өлең шумағындағы қозғаған мәселесі: 
(Ерлік, елдік) 
• "Арғымақтың баласы, 
Арыған сайын тың жортар, 
Арқамнан қосым қалар деп, 
Ақ дария толқын күшейтер…" - деген үзінді алынған өлең: ("Белгілі биік 
көк сеңгір") 
• "Салп-салпыншақ анау үш өзен" толғауының авторы: (Қазтуған) 
"Жарлысы мен байы тең, 
Жабысы мен тайы тең, 
Жары менен сайы тең…" - деген үзіндіде айтылған өзен немесе әкеңнің аты: 
(Қазтуған жырау) ("Салп-салпыншақ анау үш өзен") 
"Жабағылы жас тайлақ 
Жардай атан болған жер. 
Жатып қалып бір тоқты 
Жайылып мың қой болған жер…" - деген өлең: (Қазтуғанның "Салп- 
салпыншақ" толғауы) 
«Қазтуған туралы толғауда: 
"Жауды көрсе жайнаған, 
Жай тасындай қайнаған. 
Еділде тұрып оқ атса, 
Жайыққа түсіп жоғалған, " - деп қозғаған мәселесі: (Ерлік) 
Шалкиіз жырау Тіленшіұлы (1465-1560) 
Туған жері: Жайықтың шығыс беті. 
Толғаулары: 
"Би Темірге бірінші толғау" 
"Би Темірді хажы сапарынан 
тоқтатуға айтқаны" 
"Ағынды сулар, аймақ көл" 
"Қоғалы көлдер, қом сулар" 
"Шағырмақ бұлт жай тастар". 
"Асқар, асқар, асқар тау" 
"Жалп-жалп қшқан жапалақ 

"Ор, ор қоян, ор қоян…" 
"Жел, жел есер, жел есер" 
"Жауынды күні көп жүрме" 
"Алаштан байтақ озбаса" 
"Балтаң, балпаң басқан күн". 
"Жебелей жебе жүгірген" 
"Ер Шобан", т. б. 
Осы толғаулары енген жинақ: ("Алдаспан", "Жазушы" баспасы, 1971) 
• Шалкиіздің өмір сүрген уақыты: (1465-1560 жж.) 
• Шалкиіз жырау өмірге келген жер: (Жайық) 
Шалкиіз жыраудың өмір сүрген ғасыры: (XV-XVI f.) 
Жиһангез атанған жырау: (Шалкиіз) 
• Шалкиіз жырларының басты тақырыбы: (Ел бірлігі) 
"Faділ төре ел бастар. 
Батыр жігіт жау бастар, 
Ага жігіт қол бастар. 
Шешен адам сөз бастар, " - деген өлең шумақтың иесі: (Шалкиіз) 
"Ғаділ төре ел бастар" деп, ел тағдыры, болашағы әділ басшыға байланысты 
деп даналық ой түйген жырау: (Шалкиіз) 
"Батыр жігіт қол бастар, " - деп, ерлікті, батырлықты жырына ту еткен 
жырау: (Шалкиіз) 
• "Би Темірге бірінші толғау", "Арық хан" толғауларының авторы: (Шалкиіз) 
• Темір бидің сарайында болған кездері шығармашылығына тікелей әсер 
еткен жырау: (Шалкиіз) 
• Шалкиіз жыраудың ең көп жырлаған адамы: (Би Темір) 
Теңіз еді халқымыз. Үзінді кімнің шығармасынан? (Шалкиіздің) 
"Сен - алтынсың, мен - пулмын, 
Сен - жібексің, мен - жүрмін, - деген жолдарды Шалкиіз арнады: (Би 
Темірге); (Қолданылған тәсіл - метафора) 
Темір бидің көмекшісі болған жырау; (Шалкиіз) 
• Темір би мен Шалкиіз қандай жерлерді аралаған? (Қырым, Кавказ, Дон) 
• Үзінді қай жыраудікі" 
Көп ішінде бір меалгыз 
Көп мұңайып жылайды. 
Куйбендескен көп жаман 
Сөз тигенге ұқсайды. (Шалкиіз) 
• Шалкиіз арнап толғау шығарған батыр: (Ер Шобан); "Ер Шобан" 
шығармасының авторы: (Шалкиіз) 
"Есендікте малынды бер де, батыр жи. 
Басыңа қыстау іс түссе. 
Дұшпанның қолы әсете алмас!" - деп Шалкиіз жырау көтеріп отырған мәселе 
(Бірлік-ынтымақ) 
"Жағаға дұспан қолы тимеске, 
Артында туысқанның көбі игі, " 
"Асау тулап мықпасқа, 

Артқы айылдың беркі неі…" - деген үзінді алынған шығарма: ("Жауынды 
күні көп жүрме") 
"Жаманға жақыным деп сөз айтпа, 
Күндердің күні болғанда 
Сол жаман өз басыңа айғақ-ты!" - кай шығармадан алынған? ("Жауынды 
күні көп жүрме") 
"Ағайынның ішінде 
Бір жақсысы бар болса, 
Қолқалаған көп жаман 
Сол жақсыны көре алмас, " - деген шумақ авторы: (Шалкиіз) 
"Жалп-мсалп еткен жапалақ 
Жазыда кімге жолдас болмаған?" 
… "Саздауга біткен қара ағаш, 
Кімдерге сайғақ болмаған?" 
"Жағы түкті мсылқы айуан, 
Иесін қайда жаяу салмаған?" 
…"Жағына жалаң жібек байлаған, 
Арулар кімнен қалмаған?" 
＿
колдер, ком сулар") 
- деген үзінділер алынған шығарма: ("Қоғалы 
• Шалкиіз жыраудың "Қоғалы көлдер, қом сулар" толғауы не жайында? 
(Өмірдің өткінші екендігі) 
• "Қоғалы көлдер, қом сулар" толғауында дүниенің үнемі бір қалыпты 
тұрмайтындығын діттып, болашақ ұрпаққа Өмірден аларыңды алып, 
береріңді 
беріп қал деген ой айтқан жырау: (Шалкиіз) 
Шалкиіз жыраудың: 
"Бір жақсымен дос болсан, 
Азбас-тозбас мүлкі етер 
Бір жаманмен дос болсаң, 
Күндердің күні болғанда, 
Жімле ғаламға күлкі етер, " - деп көтерген мәселесі; (Достық, жолдастық 
жайлы) 
"Жел астына қарасам 
Қоға менен төл өсер, 
Ораздының ұлы өсер…" 
"Кенелемін деген жігіттің 
Сүбеде алтау-жетеу ағайыны тең өсер, ", 
… "Сүйенейін деген жігіттің 
Жылқы ішінде екі арғымағы тел өсер, " - деген үзінділер алынған: ("Жел, жел 
есер, жел есер" шығармасынан) 
• "Толарсақтан саз келсе 
Қажымай оған жүретін. 
Қабырғадан қан келсе, 
Қазсымай оған ҡұлетін…" Осы үзіндіде айтылады: (Батырлық жайында) 

"Агайынның нийнде 
Бір жақсысы бар болса, 
Қонқалаған көп жаман, 
Сат жақсыны көре алмас, " - деген шумақ: (Шалкиіздікі) 
• "Дулыганың төбесі туған айдай болмаса, батыршылық сүрмен-ді," - деп, 
батырлықты жоғары бағалаған жырау: (Шалкиіз) 
*** Шалкиіз жырларындағы ел бірлігі: (*… малыңды бер де, басың қос; 
"Есендікте малыңды бер де, батыр ет; *басыңды қос та, бек сыйлас) 
*** Шалкиіздің толғаулары: (***Шағырмақ бұлт жай тастар"; 
"Аспанды бұлт құрсайды"; ***Асқар, асқар, асқар тау") 
• *** Шалкиіздің толғаулары: (*"Қоғалы көлдер, қом сулар'''; **'Би 
Темірге бірінші толғау"; *"Қарабас құспен шалдырып") 
Доспамбет жырау (XVI f.) 
Туган жері: Дон өзені бойындағы Азау қаласы. Тайпааралық көп 
кыркыстардың бірінде 1523 жылдың бас кезінде Астрахань түбінде қаза 
Тамады. 
Миулары: "Айналайын, Ақ Жайық", "Арғымаққа (Аймадетке) оқ тиді", 
былатан байтаҡ, озбаса", "Айнала булақ басы тең", "Азау, Азаудегенің", 
"Қоғалы 
қом сулар", "Тоғай, тоғай, тоғай су", т. б. 
Доспамбет жыраудың туған жері: (Азау) 
Доспамбет жырау өмір сүрген ғасыр: (XV-XVI f.f.) 
Доспамбеттің жерленген жері: (Астрахань) 
Доспамбеттің ақындық шығармашылығын зертттеуші: (М. Мағауин) 
• Талай жорықтарға қатысқан жауынгер жырау: (Доспанбет) 
Ноғайлының биі Мамайдың заманында, XV ғасырдын орта тұсында өмір: 
сүрген тарихи тұлға: (Доспамбет) 
Доспамбет өз толғауларында өзін қалай таныстырып отыратындығы: (Ер 
Доспамбет) 
• Доспамбеттің өміріне қатысты сипат: (Мамай бидің тұсында қол 
бастаған жырау) 
• "Айналайын, Ақ Жайық" деген өлеңінде туған Жайығын, бетегелі 
Сарыарқасын жырға қосқан жырау: (Доспамбет) 
"Азаулының Ыстамбұлдан несі кем?" - деп жырлаған жырау: (Доспамбет) 
Азау, Азау дегенің 
Әл-Ғұсман - патша жұрты екен. 
Дін ісләмнің кірті екен. 
Азаудың ер Доспамбет ағасы 
Азаудың бір бұрышындай жарты екен! - деген үзінді қай жыраудың өлеңінен 
алынған? ( Доспамбет) 
«Аймадетке оқ тиді" деген өлең жолдарындағы Аймаде,тің М. Мағауиннің 
айтуынша қай жырау екенін көрсетіңіз: (Доспамбет) 
• "Аймадет пен Доспамбет бір адам. Бұл оның руының не тайпасының атауы 
болып 
керек", - деген пікір авторы: (М. Мағауин) 

Аймадетке оқ тиді, 
Отыз екі омыртқаның буынынан. 
Зырлап аққан қара қан, 
Тыйылмайтын жанның уақ тамырынан…" - деген үзінді: (Доспамбеттікі) 
"Арғымаққа оқ тиді, 
Қыл майқанның … 
Аймадетке оқ тиді, 
Отыз екі омыртқаның буынынан, " - өлеңнің тармақтағы жалғасы: (түбінен) 
"Қарағайлы кәдік бойында, 
Қамшым қалды ойында: 
Бүлдіргесі бұлан терісі, 
Өрімі құнан білдің қайысы, 
Шырмауығы - алтын, сабы - жез…" - деп қамшыны сипаттаған жырау 
(Доспамбет жырау) 
"Алганым Әли ағаның қызы еді, 
Қас арудың өзі еді. 
Маңдайы күнге тимеген, 
Желге шашын үрмеген," - деген жолдардың авторы: (Доспамбет) 
"Арыстандай екі бұтын алшайтым, 
Арғымақ 
мінген өкінбес…" Осы үзіндінің авторы: (Доспамбет) 
"Екі арыстан 
мсау шапса, 
Оқ қылқанда 
шиншилла, 
Бетегелі С 
бойында. 
Согысып өлген өкінбес!"- деген шумақ кімнің өлеңінен алынған?(Доспамбет 
жырау)
"Бетегелі Сарыарқаның бойында, 
Соғысып өлген өкінбес!" - деп, туған жеріне деген сүйіспеншілігін жырға 
қосқан жырау: (Доспамбет) 
• "Алаштан байтақ озбаса", "Күн қайда" толғауларының авторы: (Доспамбет) 
• Доспамбет жыраудың өлеңі: ("Айналайын, Ақ Жайық") 
• Доспамбет жыраудың толғауы: ("Ҡүн қайда"") 
• "Айналайын, Ақ Жайық" өлеңінің авторы: (Доспамбет жырау) 
• "Айналайын, Ақ Жайық, 
Ат салмай өтер күн қайда? 
Еңсесі биік боз орда, 
Еүҙейе кірер күн қайда? 
Толғанады ақ балта 
Толғап ұстар күн қайда?" - деген шумақтың авторы: (Доспамбет) 
• Зерттеушілердің пікірінше, Доспамбет жырау "Айнала бұлақ басы тең" 
толғауын шығарған мезгілі: (Өмірі мен қоштасар сәтте) 
• "Тәңірінің өзі берген күнінде 

Тан ұлынан артық еді менің несібем! 
Азаллыда аға болған ерлер көп еді, 
бітсе де алмаға ат байлағаны жоқ еді!" - деген шумақ қай жыраудың 
шығармасынан алынған? (Доспамбет жырау "Айнала бұлақ басы тең") 
• Доспамбет жырау мен Шалкиіз жыраудың аттас шығармасы: ("Қоғалы 
көлдер, ком сулар") 
"Едиалубойын ен жайлап, шалғынға бие біз байлап…" деп, еліне тыныштық, 
бейбіт күн іздеген жырау: (Доспамбет) 
Охоных бізім бетке бармаңыз. 
Байы бетке бармаңыз, 
Ecopail, Қосай екі ұл, 
Алдыңызға жыр қунақтай, 
білімі шықса не айтар сөзі?" Қай жыраудың өлең жолдарынан алынған? 
(Доспамбет жыраудың соңғы сөзі) 
Талай жорықтарға қатысқан жауынгер жыраулар: (*Шалкиіз; 
"Доспамбет; *Актамберді) 
" Доспамбеттің толғаулары: (*""Айналайын, Ақ Жайық"" ***Айнала 
басы бұлақ тен!!; ***Қоғалы көлдер, қом сулар") 
Доспамбет жырау толғауынан алынған үзіндідегі көркемдік тәсіл(деп): 
Тоғай, тоғай, тоғай су, 
қондым, өкінбен. 
(омамалы ала балта қолға алып, 
Топ бастадым, өкінбен…" ("Аллитерация; *Қайталау) 
Жиембет жырау Бортогашулы (XVII f.) 
Алшын руын ежелден билеген ірі феодалдар тұқымынан шыққан Жиембе 
Еңсегей бойлы Ер Есімнің Кіші жүздегі ел баскарушы биі, әскербасы, 
жырауы, кеңесшісі қызметін атқарған. 
Толғаулары: "Есім ханға толғау", "Еңсегей бойлы Ер Есім", т. б. 
• XVII ғасырда Есім ханның тұсында өмір сүрген әрі әскербасы, әрі акың 
болған жырау: (Жиембет) 
Есім ханның жанында ұзақ уақыт кеңесші, жырау, ықпалды бидің бірі 
болған жырау: (Жиембет) 
Жиембет жыраудың әкесі: (Бортоғаш) 
• Есім ханмен келісе алмай, Арқаға қоныс аударып, елінен жырақтаған 
жырау: (Жиембет) 
• Жиембет жырау Бортоғашұлының атқарған қызметі: (Қолбасшы, 
әскербасы) 
• Жиембет жыраудың қыс жайлауы қай жерде? (Жем - Сағыз бойында) 
• "Беріктігімді сұрасаң. 
Қарағай мен қайыңдай, " - деп өзі жайлы жырлаған 
әскербасы: (Жиембет) 
• Жиембет жырау қай ханның тұсында өмір сүрген? (Есім ханның) Есім 
ханның есімі Жиембет жыраудың шығармаларында көп кездеседі. 
• Қай ханның тұсында Жиембет айдауға жіберілген? (Есім ханның) 
• Ханға қарсы тұрғаны үшін елінен айдалған XVII ғасыр жырауы: 

(Жиембет) 
• Бауыры Жолымбетке Есім ханның жаза кесуінің себебі және осы оқиғаға 
байланысты туған Жиембет жыраудың толғауы: (Олжа бөлісінде шатақ 
шығуы, "Еңсегей бойлы ер Есім") 
Жиембет жырау: 
"Хан ие, ісің металл емес. 
Жомбарыстай Жиембет, 
Құрбандыққа қол емес. " - деген жолдарды айтқан өлеңі: ("Әмірін қатты 
Есім хан") 
"Еңсегей бойлы Ер Есім, 
Есім сені есірткен 
Есіл менің кеңесім, 
Ес білгеннен, Есім хан, 
Қолыңа болдым сүйесін, " - деген жолдардың авторы: (Жнембет); Көркемдік 
тәсіл және ұйқас түрі: (Ассонанс, ерікті ұйқас) 
"Бүлік салып бұлардың, 
Қанын ішіп қанбаққа, 
Жанын отқа салмаққа 
Хан ие, 
масло емец. " - 
- деп Жиембет жырау айтқан: (Есім ханға) 
" Қалмақтың Бөрі ханы келгенде, 
Соқыр бурыл байталға жайдақ мінгенсің", - деп Жиембіт әшкереледі: (Ecim 
ханды) 
"Бас кессе де басылмай, 
Ақ ісімді жасырмай, 
Атқа мінген ер едік; " - деген жолдарды хан, әкімдерге бас имеген Жиембет 
жырау қай ханға арнаған? (Есімге) 
"Қайратым қанша қайтса да, 
Мұныңа, ханым, шыдаман!" - деген жолдарды Жиембет арнаған: (Есім ханға) 
"Мен өлсем құнсыз кетер деме сен, 
Кешегі өзің ұрып өлтірген Тілеуберді құлыңдай … " - деп ен өлең шумағын 
айтқан: (Есім ханға) 
"Арқаға қарай көшермін, 
Алашыма ұран десермін, 
Ат құйрығын кесермін," - деген өлең шумағындағы ақын ойы: (Опасыз хан 
қылығына қарсы үн қату); Бұл жолдарды Жиембет жырау қай ханға 
арнаған? (Есімге) 
• Жиембет жыраудың: 
Мен жоқ болам, Есім хан, 
Сонда сен ит түрткі көресің, - деген өлең жолдарындағы көркемдеуіш құрал: 
(Символ) 
* Жиембет жырау: (*Есім ханның кеңесшісі, сенімді батыры болған; 
*Есім ханмен келісе алмай Арқаға қоныс аударады; *XVII ғасырда 
тарихта аты қалған атақты жырау) 

*** Жиембет жыраудың өміріне қатысты мәлімет(тер): (*Ханмен келісе 
алмай, Арқаға қоныс аударып, сонда қайтыс болған; *Туған жері - 
қазақ елінің батыс өңірі; * Есім ханның жанында ұзақ уақыт кеңесшісі 
болған) 
*** Жиембет жырындағы «Мен» символдық сөзі: ("Толық мағынасында) 
*** Жиембет жыраудың бауыр(лар)ы: (*Ақымбет; *Жолыпбет) 
Ақтамберді жырау Сарыұлы (1675-1768) 
Туған жері: Оңтүстік Қазақстанда, Қаратау бойы. Сүйегі Шығыс Қазақстан 
облысы, Абай ауданы, Жүрек жота деген төбенің басында. 
10-11 жасында ақын атанады. 17 жасында Бұлантыдағы соғысқа қатысқан. 
Толғаулары: "Күлдір-күлдір кісінетіп", "Салпан да салпан жортармын", 
"Жауға 
шаптым ту байлап", "Агайының көп болса", "Балпан-балпан кім баспас?", 
"От 
басар орны отаудай", "Балаларыма өсиет"Уа, қарт Бөгенбай",т.б. 
|675-1768 жылдары өмір сүрген, әйгілі Бөгенбей батырға жыр арнаған 
жырау: (Ақтамберді жырау) 
Ақтамберді жыраудың әкесі: (Сары) 
• Ақтамберді жырау: (17 жасында Бұлантыдағы соғысқа қатысқан) 
• Ақтамберді жырау қай батырдың ерлігін жырға қосқан? (Бөгенбай) 
• Ақтамберді жырау қай соғыста өзінің ерлігімен, жалынды жырымен көн 
түскен? (Ойраттармен соғыста) 
• Ақтамберді жырау: ("Күмбір-күмбір кісінетіп" толғауының авторы) 
• Ақтамберді жыраудың толғауы: («Салпан да салпан жортармын») 
• "Күмбір-күмбір кісінетіп" толғауының авторы: (Ақтамбері) 
• Күлдір-күлдір кісінетіп, 
Күреңді мінер ме екенбіз?! - деген жолдардың авторы: (Ақтамберді) 
• Ақтамбердінің "От басар орны отаудай" өлеңі: (Ж.лқы малының 
қадір-қасиеті туралы) 
"Әділ туған жақсыға, 
Екі даугер жүгінер. 
Тізесін қисық бұрмаса, 
Әділдігі білінер. " - деген жолдар қай жыраудың шығармасынан алынған? 
(Ақтамберді) 
"Жапанға біткен теректің 
Еңсемнен жел соқса да теңселмен," - деп басталатын Ақтанберді жыраудың 
өлеңінде не туралы баяндалатыны: (Батырлық қасиеттерін, қайсар 
мінезін) 
"Балапарыма өсиет" өлеңінің авторы: (Ақтамберді жырау) 
• Ақтамберді жыраудың кейінгі ұрпақты бірлікке, татулыққа шақырған 
өлеңі: ("Балаларыма өсиет") 
"Балаларыма өсиет: 
Қылмаңыздар кепиет, 
Бірлігіңнен айрылма, 
Бірлікте бар қасиет. " - деген толғаудың авторы: (Ақтамберді) 

"Ел шетіне жау келсе. 
Алдына, сірә, дау келсе 
Батырсынған эсігіттің 
Күшін сонда сынаса!" - деп, Ақтамберді жырау көтерген мәселе: 
(Ерлік, батырлық жайлы) 
"Жауға шаптым ту байлап, 
Шепті бұздым айғайлап… 
"Ел-экүртты қорғайлап, 
Өлімге жүрміз бас байлап…" - деген жолдар алынған: (Актамберділен) 
"Оп экетімде құрсанып, 
Қылыш ілдім білекке" - деген жолдар қай жыраудан? (Ақтамбердіден) 
"Ел-журтты қорғайлап, 
Өлімге экурміз бас байлап, " - деп өз толғауларында ерлікті, батырлықты. 
жырлаған Актамберді жырау жыр арнаған: (Бөгенбай батырға) 
"Ағайының көп болса, 
Ұлы шерік қолмен тең. 
Білімді туған жақсылар 
Аз да болса көппен тең."- деп Ақтамберҗырау айткан мәселе: (Елдік, 
бірлік) 
*** Ақтамбердінің толғаулары: (***Жауға шаптым ту байлап") 
*** Ақтамберді Сарыұлының толғаулары: (*«Салпан да салпан 
жортармын»; *«Күмбір-күмбір кісінетіп») 
Үмбетей жырау Тілеуұлы (1706-1778) 
Бөгенбайдың. Қаракерей Қабанбайдың, Қаз дауысты Қазыбектің, батыр 
Жәнібектің, Баянның т. б. ерліктерін жырға қосқан. "Бәкеге". "Жауқашарға" 
өлеңдерінде жаман қылықтардан сақтандырып, жақсы қылыққа - 
адамгершілікке, адалдыққа үндеген. 
Қайтыс болған жері: Қазіргі Ақмола облысы, Ерейментау ауданы. 
Толғаулары: "Бәкеге", "Жауқашарға", "Бөгенбай өліміне", "Бөгенбай өлімін 
Абылай ханға естірту",т.б. 
• Дидактикалық поэзияның әйгілі шеберлерінің бірі ретінде танылған, 
1706-1778 жылдар аралығында өмір сүрген жырау: (Үмбетей) 
Үмбетей жыраудың әкесінің аты: (Тілеу) 
• Жыраулық өнер жолындағы Үмбетей жыраудың алғанқы ұстазы: (Әкесі) 
• Үмбетей өнерден де, өмірден де дәрісті кімнен алған? (Әкесінен) 
Қайтыс болған жері: (Ерейментау ауданы) 
• Абылай ханның тұсындағы қолбасы батырлар: Қаракерей Қабанбай, 
Қанжығалы Бөгенбай, Қаз дауысты Қазыбек, Жәнібек, Баян, Сары, 
Сағымбайдың ерліктерін өлеңге қосқан жырау: (Үмбете)) 
"Багасын мақтар бас жаман, 
Қатынын мақтар қас жаман 
Алыстағы дүлипаннан, 
Аңдып жүрген дос жаман, " - деген жолдарды айтқан: (Үмбетей) 
Үмбетей жырау жырға қосқан би: (Қазыбек би) 
* Үмбетейдің елін жаудан қорғаған қайсар батырдың тарихи нақты бейнесін 

жасаған толғауы: («Бөгенбай өлімін Абылай ханға естірту») 
"Бөгенбай өлімін Абылай ханға естірту" толғауының авторы: (Үмбетей) 
• Үибетей жыраудың арнау өлеңдерінің тізбесі: (Бөгенбайға, Қабанбайға) 
Үмбетей жырау қай батырдың өлімін естірткен? (Бөгенбайдын) 
Үмбетей жыраудың толғауы: ("Бөгенбай өліміне") 
Қалмақты қуып қашырдың, 
Қара Ертістен өткізіп, 
Алтай тауға асырдың!" - деп Үмбетей жырау қай батырдың ерлігін айтқан 
(Бөгенбайдың) 
"Сол ерикпен хан боядың, 
Әлем асқан жан болдың, "- деген өлең жолдары: ("Бөгенбай өлімін Абыла 
ханға естірту") 
"Болмашыдай анадан 
Болат тудың, Бөгенбай, " - деп өз жырында Бөгенбайды қастерлейтін жырау 
(Үмбетей жырау) 
• Мына өлең жолдары Үмбетейдің қай өлеңінен алынған? 
"Уа, Алатгудай Ақшадан, 
Асып тудың, Бөгенбай, ("Бөгенбай өліміне") 
Кісіні көрсең есікке 
Жүгіре шық, кешікпе, 
Қарсы алмасаң мейманды, 
Кесір болар несіпке, - деген өлең жолдарындағы Үмбетей жыраудың 
көтерген тақырыбы: (Адамгершілік) 
• Үмбетей жыраудың "Бәкеге", "Жауқашарға" өлеңдерінің тақырыбы: 
(Адамгершілік, мейірбандылық) 
"Бәкеге" жырында: (Әділдікке шақырады) 
"Кто беске келгенше, 
Қолға ұстаған қобызың 
Ул он бестен асқан соң, 
Тіл алмаса доңызың," - деген жыр жолдарының авторы: (Үмбетей, "Бәкере" 
*** Үмбетейдің елін жаудан қорғаған қайсар батырдың тарихи нақты 
бейнесі жасалған толғауы: (*«Бөгенбай өлімін Абылай ханға естірту) 
*** Үмбетей толғаулары: (*«Бөгенбай өлімін Абылай ханға естіртун 
""Бөгенбай оліміне») 
*** Үмбетейдің сүйсіне жырлаған батырлары: (*Жәнібек, Баяш, 
*Бөгенбай, Қабанбай) 
*** Үмбетей жыраудың адамдықты ардақ тұтуға үндеген өлеңдері: 
(*«Бәкеге»; "«Жауқашарға») 
*** он беске келгенде, 
Қолға устаған қабығын, 
өлеңінен? (*"Бәкеге") 
деген өлең жолдары Үмбетейдің 
Шал ақын (Тілеуке Құлекеұлы) (1748-1819) 
Туған жері: Көкшетау өңірі. 
Тұңғыш өлеңі - "Өлеңге тоқтамайды Шал дегенің". 

"Ата-ананың қадірін", "Жігіт туралы", "Жігіттің өзін білем дегені", "Жігітті 
жау алмайды ақылдассаң". "Әйел сыны"Қыздар туралы","Кәрілік тур 
"Кедейлік туралы". "Жастықты көксегені"Он бес деген жасым-ай", "Ету 
әнсасы екен", "Жаманға дәулет бітсе ауа айналар", "Екі арыстан жабылса 
өлтірер", "Айтайын бір аз кеңес" "Буд дүниенің мысалы". "Пасыл да пасыл, 
пасылман", "Арғымақ ат кімде жоқ", "Саясы жоқ бәйтерек", т. б. 
Бізге жеткен өлеңдері 1600 жолдан асады. Шал ақын - көркем поэзияның 
басы 
Оның өлеңдері жай баяндау емес - нақты өмірден алған ақиқат. 
Айтыстары: "Шал ақынның қызбен айтысы", "Бәйбіше мен Шал ақынның 
айтысы", "Шал ақын мен жігіттің айтысы" т. б. 
Шал ақынның шын есімі: (Тілеуке) 
• Жгіттер, гибадат қыл маған нансаң, 
Намаз оқы Алланы ойыңа алсаң 
Қырық жыл қашқан ажалдан Қорқыт та өлген, 
Түбінде сөз сенікі өлмей қалсаң, - деген жолдардың авторы: (1ал ақын) 
Жаманға дәулет бітсе, ауа айналар, 
Жақсыға дәулет бітсе, бақ айналар, - деп адамгершілікті дәріптеген ақын: 
(Тілеуке Құлекеұлы) 
Бұл дүниеден өткен соң, 
Шын дүниеге жеткен соң. 
Кімнің жақсы-жаманын 
Бір жаратқан Хақ білер, - деген жолдардың авторы: (Шал ақын) 
• Шал ақынның ойынша, білім алған адамның парызы: (Халқына пайдалы 
қызмет ету) 
• "Кедейлік туралы" өлеңіндегі кедейлікті болғызбау жолдары: (1. 
Қайсарлық. 2. Талаптанып тұратын елгезектік. 3. Жалыаулықтан жирену) 
*** Шал ақынның толғаулары: (*"Бұл дүниенің мысалы"; *"Пасыл да 
пасыл, пасылман»); (*«Саясы жоқ бәйтерек»; *«Арғымақ ат кімде 
жок») 
Шал ақынның өлеңі: (*"1 Бұл дүниенің мысалы") 
*** Шал ақынның әкесі: (*Белсенді рубасы; *Абылай ханның жақын 
cepiri) 
#Ақылы жоқ надандар, 
ic бітірмес жамандар», Шал ақынның толғауы: (*"Бұл дүниенің 
Мысалы") 
Бұқар жырау Қалқаманұлы (1668-1781) 
Туган жері: қазіргі Павлодар облысы, Баянауыл ауданы. 
Сүйегі Баянауылда, Далба тауының етегінде. 
Жырау өлеңдерін жинап(), қағаз бетіне түсірген - белгілі ғұлама, 
фольклорист әрі 
Салма ақын Мәшһүр Жүсіп Көпеев, Ш. Уәлиханов Бұқардың Абылай туралы 
екі 
(менің орысшалап хатқа түсірген. Г. Потанин біраз өлеңдерін жинастырады. 
поэзиясы - казак әдебиеті тарихында дидактикалық поэзияның жақсы үлгісі. 

Толғаулары: "Тілек" ("Бірінші тілек тілеңіз"), "Айналасын мастер тұтқан", 
"Әлем 
түгел көрсе де"; "Бине тауға жарасар", "Керей, (Садыр) қайда барасың?" 
"Бұқарекең біз келдік", "Жал-құйрығы қаба деп", "Асқар таудың өлгені", 
"Атан 
баллан жыырма бес". "лҡиырма деген меасыңыл", "Ей, Абылай, Абылай", 
"Ал тама 
азмасан". "Қазақтың ханы Абылай", "Батырың өтті Бөгенбай", т. б. 
• Бұқар жыраудың өмір сүрген жылдары: (1668-1781) 
• Бұқар жыраудың туған жері: (Баянауыл) 
• Бұқардың әкесі: (Қалқаман) 
"Көмекей әулие" атанған жырау: (Бұқар жырау) 
• XVIII ғасырда өмір сүріп, Тәуке, Абылай хандарға кеңесші болған жырау: 
(Бұқар) 
• Абылай ханның тұсында өмір сүріп, оған толғауларын арнаған жырау: 
(Бұқар) 
• 1668-1781 жылдар аралығында өмір сүрген, Абылай ханның көмекшісі, 
ақылгөйі болған жырау: (Бұқар) 
• Бұқар жырау XVIII ғасырдың екінші жартысында хандық құрған қай 
ханның тұстасы? (Абылай) 
• Бұқар жыраудың "Сен он бір жасыңда" деген өлеңінде кім жайлы 
баяндалады? (Абылай) 
• Бұқар жырау толғауларында айтылатын жас Абылай қызмет еткен төле: 
(Әбілмәмбет) 
• Хан Абылайға "Абылайшам", "Абылайша" деп сөз сөйлеген жарау: (Бұқар 
жырау) 
• Бұқар жырау Абылайдың қалмақтың қай батырын жеңгенін айтып, 
мадақтап жырлайтыны: (Қалдан Серен) 
• Бұқар жырауға бірден онға дейін санның мағынасын ашып берген шешен 
(Қазыбек би) 
• Қартайған шағында Қазыбек биге бірден онға дейін санның мағынасын 
айтып беруді сұраған жырау: (Бұқар жырау) 
• Бұқардың толғаулары: ("Бірінші тілек тілеңіз", "Асқар таудың өлгені 
"Атам болған жиырма бес") 
• "Тілек", "Ал тілімді алмасаң" толғауларының авторы: (Бұқар) 
• Бұқар жыраудың "Тілек" өлеңіндегі ой қорытындысы: (Ел бірлігі) 
• Бұқар жыраудың шығармасы: ("Жал-құйрығы қаба деп") 
• Бұқар жыраудың батырлық, ерлік туралы шығармасы: ("Батырың өтті 
Бөгенбай") 
• Бұқар жырау жоңғар қалмақтарымен күресте ерлік көрсеткен қай батырды 
жырға қосқан? (Бөгенбай) 
• Бұқар жырау жырға қосқан батырлар тізбегі: (Қабанбай, Бөгенбай, 
Жәнібек) 
• Бұқар жыраудың шығармасы: ("Жиырма деген жасыңыз") 
• Бұқардың жастық пен кәрілікті қарама-қарсы қойып суреттеген толғауы: 

(«ОКнырма деген жасыңыз») 
Айнала алмай ат өлсін, 
Айыра алмай жат өлсін. 
Жат бошынан түңілсін. 
Бәріңіз де бір енеден туғандай болыңыз… Бұқар жыраудың өлең 
жолдарындағы 
көтерген тақырыбы: (Ел бірлігі) 
"Фингенде не өлмейді? 
Жақсының аты өлмейді, 
Әкімнің хаты өлмейді, " - деген шешендік сөздің авторы: (Бұқар) 
"Ел бастау қиын емес, 
Қонатын жерден көл табылады, 
Қолбастауқшын емес, 
Шабатын жерден ел табылады. 
Шаршы топта сөз бастау қиын…" - деген шумақтың иесі: (Бұқар) 
"Шаршы топта сөз бастау қиын, 
Шешімін таппас дау бар," - деген жырау: (Бұқар жырау) 
• Бұқар жыраудың ел бірлігі тақырыбына арналған толғауын ("Керей, қайда 
барасың?"") немесе ("Садыр, қайда барасың?") 
• Бұхар жырау шығармаларының өзекті тақырыбы: (Ел бірлігін жырлау, 
Абылай бейнесін сомдау) 
• Өз тұсында "Орыс пен соғыспа" деп үн қататын жырау: (Бұқар) 
"Өклекменен қабынба, 
Отіңменен жарылма. 
Орыспенен соғысып, 
Басына мұнша көтерген, 
Аўртықа жаулық сағынба," - деген өлең жолдарының авторын (Бұқар 
жырау, Абылай ханға айтқан) 
Аzzitынның ораза, 
Елдің сәнін кетірер. 
дыбысының аразы, 
Аjыа сәнін кетірер," - деген сөздің авторы: (Бұқар жырау) 
Оның жақсы болмағы - 
Адрашаның елдігі, 
Қараша халық сыйласа, 
Алтыннан болар белдігі, " - деген өлең шумағының авторы: (Бұқар) 
Качанмен жолдас болсаңыз, 
(көрінгенге күлкі етер. 
"Сыммен жолдас болсаңыз, 
Айырылмасқа серт етер, " - деген үзіндінің авторы: (Бұқар жырау) 
Уҙғар жыраудың шығармасы: ("Айналасын жер тұтқан") 
батпас демеңіз, 
Минала йисе таусылмас 
суалмас демеңіз, Осы шумақтың иесі: (Бұқар жырау) 
"Отының болсын жантақтан, 

Қатының болсын қалмақтан, 
Қосының болсын қазақтан, " - деген жолдардың авторы: (Бұқар) 
Бәрін айт та, бірін айт, 
Халық толқыса, тұра алмайды хан тағында, - деген өлең жолдарының авторы 
(Бұқар жырау) 
"Найза бойы жар екен, 
Түсіп кетсең түбіне, 
Түбі терең көл екен. 
Ел қонбайтын шөл екен, " - деп Бұқар жыраудың айтқан мәселесі: (Кәрілік) 
Жақын жерде шөп жесе, 
Жердің сәнін қетірер. 
Ағайынның аразы 
Елдің сәнін кетірер. 
Абысынның аразы 
Ауыл сәнін кетірер. Бұқар жыраудың өлеңіндегі ұйқас түрі мен буын саны: 
(7-8 буынды, шалыс ұйқас) 
• Бұқар жыраудың: 
"Қиядан қиқу төгілсе, 
Аттың басын тартпаған, " - деген тармақтарындағы "аттың басын 
тартпау" тіркесінің мағынасы: (Жаудан қаймықпаған, қайтпаған 
деген ұғымдағы ауыспалы мағынада) 
Бұқар жыраудың "Мен - өгіз терісі талыспын" деген өлең жолындағы 
"талыс" сөзінің мәні: (Шеберлік аспаптарын салатын сірі-көн ыдыс) 
• Бұқар жыраудың "Сен - бұзау терісі шөншіксің" деп, Керейлерге айтқан 
сөзіндегі "шөншік" сөзінің мағынасы: (Жарғақ қалта) 
• Бұқар жыраудың шығармаларын жинап, қағаз бетіне түсінген: (Мәшһүр 
Жүсіп Көпеев) 
• Бұқар жыраудың шығармаларына жоғары баға берген белгілі ғұлама, 
фольклорист әрі ділмар ақын: (Мәшһүр Жүсіп Көпеев) 
в *** Бұқар жыраудың ел бірлігі тақырыбындағы толғаулары: (*""Керей, 
қайда барасын?"; *"Бірінші тілек тілеңіз"; *"Ай, Абылай, Абылай") 
… *** Бұқардың толғаулары: (*"Жал-құйрығы қаба деп»; *«Айналасын 
жер тұтқан") 
*** Бұкардың қай толғауынан? 
Мен - Арғын деген арыспын, 
Атуы кере қарыспын…(*"Керей, қайда барасын?») 
*** Өз басынан тоғыз ханның билігін өткізіп, ақылшы, кемеңгер би болга 
жырау: ("Бұқар жырау) 
Өткіздің тоғыз ханды толғауменен, 
Шештің талай түйінді болжау мен. 
Іс болса қол сөйлеттің. 
Қылыштайқып-қызылтілді қорғауменен, деп Үмбетей жырсипаттаған: 

жүктеу/скачать 2,05 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: