"АЛПАМЫС БАТЫР".
Жырдың 11-12 нұсқасы бар. Батырлар жырының ішіндегі ең көне жыр, Жырда ауыз әдебиетінің басқа түрлері де көп кездеседі. 1899 жылы Жүсіпбек Шайқыисламұлы Қазанда "Қисса Алпамыс" деп аталатын жырды басып шығарған. 1896 жылы Ә. Диваев жырдың толығырақ бір нұсқасын жазып алып, жариялаған.
Алпамыстың әкесі - Байбөрі (Жиделі Байсын жеріндегі Қоңырат елінің байы), анасы - Аналық, қарындасы - Қарлығаш, сүйген жары - Гүлбаршын (Сарыбайдың қызы), тұлпары - Шұбар ат, Алпамысқа ғашық болған Тайшық ханның жалғыз қызы - Қаракөзайым, Алпамыстың баласы - Жәдігер. Байбөрінің туысқаны - Құлтай, оның баласы - Тортай, тезекші қара күңінен туған ұл - Сұлтан, Ұлтанның сақау әйелі - Бадамша. Сарыбай - Шекті елінің байы (Гүлбаршынның әкесі), Гүлбаршынның шешесі -Алтыншаш. Гүлбаршынды зорлықпен алмақшы болған қалмақ батыры - Қараман. Алпамысты алдап қолға түсірген - Мыстан кемпір, Алпамысты құтқарушы өнерлі, қойшы жігіт - Кейқуат. Байбөрінің жылқысын алып кеткен хан - Тайшық хан.
• Қазақ халқының батырлар жыры ішіндегі ең көнесі: (Байбөрі)_•_Байбөрі_байға_ұл_мен_қыз_сүйетіндігін_айтқан:_(Шашты_Әзіз)_•_Алпамыстың_қарындасы:_(Қарлығаш)'>("Алпамыс батыр")
• Алпамыс батырдың әкесінің аты: (Байбөрі)
• Байбөрі байға ұл мен қыз сүйетіндігін айтқан: (Шашты Әзіз)
• Алпамыстың қарындасы: (Қарлығаш)
• «Алпамыс батыр» жырында «тоқсан мың қарасы», «сексен мың маясы», «есебі жоқ жылқысы» бар, бірақ бір перзентке зар болған кейіпкер: (Байбөрі)
• Алпамыстың баласы: (Жәдігер)
• Алпамыс неше жасқа толғанда Жиделі Байсын жеріне, Қалың Қоңырат еліне бек болып, басқара бастайтынын табыңыз: (10)
"Далада мен отырмын құрып өрмек,
Жалғызды қасымдағы қылып ермек.
Баламды жалғыз менің өлтіргенше,
Алсайшы Гүлбаршынды, қужүгермек…" Үзінді алынған жыр: ("Алпамыс
батыр")
"Бекерге жұрт баласын қырып жүрсің,
Ойыңа келгеніңді қылып жүрсің.
Сарыбай қызын бермей кетіп қалды,
Несіне ойын ойнап, күліп жүрсің?!"- деген жолдарды кімнің, не себепті
Алпамысқа айтқаны: (Баласын өлтіріп қойғаны үшін кемпірдің
Достарыңызбен бөлісу: |
