Ежелгі дәуір әдебиеті бес кезеңнен тұрады
АҚАН СЕРІ ҚОРАМСАҰЛЫ (1843-1913)
жүктеу/скачать 0,49 Mb.
|
| АҚАН СЕРІ ҚОРАМСАҰЛЫ (1843-1913)
Туған жері: қазіргі Солтүстік Қазақстан облысы, Айыртау ауданы, Қоскөл деген жер. Шығармалары: "Қалқа бала", "Сырымбет", "Торыны талға байлап мінген қандай?", "Балқадиша", "Ақ көйлек", "Жайықтың ақ түлкісі". "Үш тоты", "Құлагер", "Маңмаңгер", "Көкжендет", "Қараторғай", "Екі жирен "Заманға қарап айтқан сөз", "Заман адамы"Жақсы мен жаман", "Бара-бар қрестьянға тең болмадық". "Асыл мен жасық", "Мылтық пен мергеншілік", т. б. шақты ән шығарған. Ақан сері туралы шығармалар: І. Жансүгіров "Құлагер" поэмасы, F. Мүсірепов "Ақан сері Ақтоқты" пьесасы, С. Жүнісов "Ақан сері" роман-дилоги С. Мұхаметжанов "Ақан сері Ақтоқты" операсы т. б. • Ақан серінің шын аты: (Ақжігіт) • Ақан дүниеге келген Қоскөл: (Көкшетауда) • Ақан серіні әкесі діни оқуға берген жасы: (13 жас) • Қызылжардағы Уәли ахун хазіреттің медресесінде білім алаан әнші-ақын: (Ақан сері) • Ақан оқыған медресе: ("Уәли" медресесі) • Ақан сері оқыған қала: (Қызылжар) • Ақан сері өмірден өткен уақыты: (1913 жыл, 70 жас) • Ақан серінің жігіт адамның 13 түріне жеке-жеке сингттама берген өлеңі: («Айтамын замандасқа біраз кеңес») • "Заман туралы", "Заман адамы" деген өлеңдер авторы: (Ақан сері) "Жұпар мен гүл майының иісін білмес, Зұлматтың тұмауымен біткен мұрын. Іші зұлмат болған соң керегі жоқ Қаншама болса-дағы жүзі нұрлы, " - деген үзінді алынған Ақан серінің өлеңі: ("Заман адамы") • Ақан "Заман адамы" деген туындысында қазақтың артта қалу себебін көреді: (Еріншектік, жалқаулықтан) "Болғанда мұндай күйде заманымыз, Жай жатып сахарада қамаламыз. Болыс, би ет пен шайға мәз болуда, Қайткенде тура жолды таба аламыз?" - деген үзінді алынған Ақан серінің өлеңі: ("Заман адамы") • Ақан серінің "Бара-бар қрестьянға тең болмадық" өлеңінде айтылған ақын қарсылығының мәні: (Қазақтың жерін де, малын да алып, пайда тауып отырған патша үкіметін сынайды. ) Бостаншылық берсе егер басымызға, Патшамыз мархабат қып ырзаласып. Ветімізбен біз де өлмес күнін көріп, Тыныштық жай іздер ек арып-ашып," - деген үзінді алынған Ақан серінің өлеңі: ("Бара-бар крестьянға тең болмадық") "Жақсының өзі өлсе де, сөзі өлмейді. Жаманнан үлгі болар сөз қалмайды, " - деген үзіндінің авторы: (Ақан сері) + Ақан сері "Жақсының өзі өлсе де, сөзі өлмейді, " - деген пікірді айтатын өлеңі: ("Жақсы мен жаман") "Жаманға жазатайым ісің түссе, жабысып қалады екен аспан жерге, " - деген үзінді алынған Ақан серінің өлеңі: ("Жақсы мен жаман"") Ақан серінің қай өлеңінің әні жоқ? ("Жақсы мен жаман") Білінер жер жақсысы қыс келгенде, Корінер көлдің көркі құс келгенде. Кімнің алыс-жақыны сонда ашылар, Басына қиын-қыстау іс келгенде, - деген үзінді алынған Ақан серінің өлеңі: (*"Жақсы мен жаман») Ақан серінің "Жақсының өзі өлсе де, сөзі өлмейді" өлеңінде айтылған ақын Мәсылыгының мәні: (Қазақтың жерін де, малын да алып пайда тауып пыргаи патша өкіметін сынайды) "Аққаудың ақтығы жоқ шайнағанмен, Күр тілдің пайдасы жоқ сайрағанмен." - деген үзінді алынған Ақан серінің өлеңі: ("Асыл мен жасық") • "Басына ер жігіттің бір іс түссе, Арасы қас пен достың абайланар," - деген үзінді алынған Ақан серінің ("Асыл мен жасық") Жігіттің шешендігін дауда сына, Жігітті батырсынған жауда сына. Бұл нақылға айналған жолдардың авторы (Ақан сері) • Ақан серінің үш байлығы: (Қыран құс, жүйрік тазы, жүйрік ат) • Қараторғай деген есімнің Ақан серіге қатысы: (Қыран құсы) • Ақанның қыран құсына арнаған өлеңі: ("Қараторғай") • Ақан серінің саятшылық тақырыбына жазған өлеңі: ("Мылтык пен мергеншілік") • Ақан серінің аңшы психологиясын бере білген өлеңі: ("Мылтық пен мергеншілік") • Ақанның "Мылтық пен мергеншілік" өлеңіндегі бөлім саны: (3) "Атпағандар түсінбес құр айтқанға, Көңілінде мергендердің бәрі де анық, " - деген үзінді алынған өлең: ("Мылтық пен мергеншілік") "Оқудан соңғы өнер - мылтық деген, Халайық, құлақ қойсаң тілге нанып, " - деген үзінді алынған өлең авторы: (Ақан сері) • Ақан серіге Құлагерді сатқан адам: (Шөкетай) • Ақан серінің атын алысқа естіртіп, даңқын әуелеткен сәйгүлігі: (Құлагер) • Ақанның жүйрік аты Құлагерден айырылып қалаан жылы: (1876) • Атақты Құлагер мерт болған Сағынайдың асын өткізген: (Паң Нұрмағамбет) • Батыраш, Қотыраштардың Ақан серіге жасаған қастандығы: (Құлагері і мерт қылады) • Ақан серінің өзін-өзі жұбату ретінде Құлагердің артын басар тұлпар аты (Көкбесті) • "Жыланды" деген жер аты кездесетін Ақан серінің туындысы: ("Құлагер • Ақан серінің лирикалық-психологиялық жоқтау әні: ("Құлагер") • Төмендегі шумақта сипатталатын ат: Ор болып қалушы еді шапқан жерің, Шаттанып тұрушы еді қосқан елің. Атығай, Қарауылға олжа салған, Бота тірсек, қыз сағақ, сандал керім. : (Құлагер) • Ақан серінің өлеңі: ("Маңмаңгер") • Ақан серінің махаббат лирикасына жататын өлеңдері: ("Ақ көйлек" "Жайықтың ақ түлкісі") • Ақанның лирикалық кейіпкерді "ақ жамбыға", "қоңыр қазға", "аққу) теңейтін өлеңі: ("Ақ көйлек") ҰБТ-ға арналған оқу-әдістемелік *** Ақан серінің Ақтоқтыға арнаған «Ақ көйлек» өлеңіндегі сұлу бейнесі: (*қоңыр қаз; *ақ жамбы) (және аққу құсқа теңейді) "Етегін ақ көйлектің алтындаған, Ажарың ақ әнсамбыдай жарқылдаған…" - деген үзінді алынған Ақан серінің өлеңі: ("Ақ көйлек") "Ертістің құба талы секілденіп, Алдымнан майысып шық бұрал-дағы…" - деген үзінді алынған Ақан серінің өлеңі: ("Жайықтың ақ түлкісі"") • Ақан серінің сұлулықты сүйсіне жырлаған өлеңі: ("Жайықтың ақ түлкісі") • «Ақтоқты», «Ақсаусақ», «Мақпал» өлендерінің авторы: (Ақан сері) • Ақан серінің әйелдердің бас бостандығын аңсаудан туған өлеңі: ("Сырымбет") (Соңғы музыкалық шығармасы) *** Ақан серінің соңғы музыкалық шығармасы: (++Сырымбет») *** Ақан серінің Жамал қызға арнаған өлең(дер)і: (*«Қалқа бала»; *«Сырымбет») • Ақан серінің "Сырымбет", "Үш тоты", "Балқадиша" тағы басқа ән өлеңдерінің тақырыбы: (Әйел бостандығы) ноты - 2019 • Ауылы Сырымбет саласына қонған әнші-сазгер: (Ақан сері) • Ақан сері Қорамсаұлының ғашықтық, сүйіспеншілікке арнаған өлеңі: ("Балқадиша") • Ақан серінің ылғи қаратпа сөз арқылы жасалған өлеңі: ("Балқадиша") • Ақан серінің өмірінің соңғы кезеңіне сәйкес келетін жауап: (Қоскөл бойында жалғыз өмір сүрді) Ақан сері қартайған шағында ата қоныс мекені Қоскөл, Сарыкөлден айрылу себебі: (Патша үкіметі тартып алып, орыстарды қоныстандырды) • Ақанның әніне жатпайтын қатар: ("Айтпай" Біржан салдакі) "Ақан сері - жігіт көркі, сөздің бұлбұлы еді. Ақан серінің Құлагері өлген соң серілік бақыты бастан тайды, шын сорлы болып қалды ғой», -- деп айтқан замандасы: (*Мәшһүр Жүсіп Көпеев) "Әдебиет және искусство" атты журналда жарияланған "Ақан сері" деген мақаланың авторы: (Е.Ысмайылов. 1941 ж. №2 санында) * Ақан сері өмірінің трагедиялық сипатын суреттеген поэма жазған қаламгер: (L. Жансүгіров "Құлагер") "Тұсында пері болсын, сері болсын, Ұнайды өмірімен Ақан маған, " - деген сөздерді Ақан серіге арнап жазған: (1. Жансүгіров "Құлагер") Ақан сері өміріне арналған пьеса: ("Ақан сері-Ақтоқты") "Ақан сері Ақтоқты" трагедиясының авторы: (F.Myсірепов) F. Мүсіреповтің "Ақан сері-Ақтоқты" трагедиясындағы кейіпкер: (Науан хазірет) • Ақан сері туралы шығарма жазған авторлар қатары: (F. Мүсірепов, С. Жүнісов) "Ақан сері" романының авторы: (С. Жүнісов) жүктеу/скачать 0,49 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|