Ежелгі дәуір әдебиеті бес кезеңнен тұрады
СЫРБАЙ МӘУЛЕНОВ (1922-1993)
жүктеу/скачать 0,49 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- (*"Ақ түн") С. Мәуленовтің патриот ердің образын жасаған өлең(дер)і: (*«Мың *** колдар сау болсын») МҰҚАҒАЛИ МАҚАТАЕВ (1931-1976)
- ("Аққулар ұйықтағанда")
| СЫРБАЙ МӘУЛЕНОВ (1922-1993)
Туган жері: Қостанай облысы, Жангелдин ауданы, Торғай кенті. 1937 жылы тұңғыш өлеңі "Колхозшы" газетінде жарияланды. 1948 жылы "Өлеңдер" атты тұңғыш жинағы жарық көрді. 1970 жылы ҚР Мемлекеттік сыйлығын иеленді. • С. Мәуленовтің алғашқы өлеңдер жинағы: («Өлеңдер»» 1948) • С. Мәуленовтің өлеңдер жинағы: («Шаңқай түс", 1966) "Мынау аспан, ай, жұлдыздар тұрғанда, Қасым оты еш уақытта сөнбейді. Жалынын ол бөліп беріп жылдарға, Тек Қасымша алға құлаш сермейді…" - деген өлең жолдарын Қасым Аманжоловқа арнаған: (Сырбай Мәуленов) *** С. Мәуленовтің майдан жолын кешкен жерлері: (*Волхов; *Санкт- Петербург (Ленинград) *** С. Мәуленовтің жылқының төлін өмірдің символы ретінде бейнелейтін шығармасы: (*«Құлын») *** С. Мәуленовтің туған жеріне арнаған өлеңі: (*«Шөңге») *** С. Мәуленовтің өлеңі: (*"Ақ түн") С. Мәуленовтің патриот ердің образын жасаған өлең(дер)і: (*«Мың *** колдар сау болсын») МҰҚАҒАЛИ МАҚАТАЕВ (1931-1976) "Мұқағали Мақатаев біздің заманымыздағы ғажайып ақындардың бірі. "(Ә. Тәжібаев) "Мұқағали Мақатаев - қазақ тарихындағы ең оқырманы көп, қалың халық басты жанашыры болган суреткер. Ол ең алдымен ақын. Қазақ жырының құдіреті. "(Ф. Оңғарсынова) "Мұқағали поэзиясы - ең құдіретті поэзия. " (Р. Сейсенбаев) Туған жері: Алматы облысы, Нарынқол ауданы, Қарасаз ауылы. Жинақтары: "Аппассионата", "Ильич"(1964), "Армысыңдар, достар" (1966), "Қарлығашым, келдің бе?" (1968), "Мавр" (1970), "Дариға-жүрек" (1972), "Аққулар үйықтағанда" (1973), "Чили - шуағым менің" (1975), "Омірдастан" (1976), т. б. Поэмалары: "Ару ана", "Бала шақтан болашаққа", "Райымбек, Райымбек!", "Мұзбалақ", "Ақ қайың әні", "Аққулар үйықтағанда", "Дарига-жүрек", "Моцарт. Жан азасы" т. б. Прозалық шыгармалары: «Құлпытас», «Әже»,«Марусяның тауы», «Өзгермепті» әңгімелері. "Қос қарлығаш", «Жыл құстары» повестері. Аудармалары: У.Уитмен өлеңдері, "Шөл жапырақтары" деген атпен шығарды, Шекспирдің сонеттері, Данте "Құдіретті комедия", Драмасы: "Қош, махаббат!" "Аманат" (1999) жыр кітабы үшін ҚР Мемлекеттік сыйлығы берілді. • Мұқағали Мақатаевтың өмір сүрген жылдары: (1931--976 ж.ж.) • Алматы облысының Райымбек ауданында дүниеге келген ақын: (М. Мақатаев) • М. Мақатаевтың балалық шағы өткен кезең: (Үлы Отан соғысы кезінде) • М. Мақатаевтың қызмет еткен қаласы: (Алматы қаласы) *** М.Мақатаевтың өлеңдер жинағы: (*«Жырлайды жүрек»; *«Дариға- жүрек»; *«Өмір-дастан») • М. Мақатаевтың ақындыққа азаматтық тұрғыдан сипаттама берген өлеңі. ("Толғау") • М. Мақатаевтың өлеңі: ("Қара өлең") "Қалқам, мен Лермонтов, Пушкин де емен, Есенинмін демедім ешкімге мен. Қазақтың қара өлеңі - құдіретім, Онда бір сұмдық сыр бар естілмеген, " - деген үзінді алынған Мұқағалидың өлеңі: ("Қара өлең") "Ақынмын деп мен қалай айта аламын, Халқымның өзі айтқанын қайталадым. Күпі киген қазақтың қара өлеңін, Шекпен жауып өзіне қайтарамын, " - деген үзінді авторы: (М. Мақатаев) қайтаучамын, деген Мұқағали ақынның өлең жолларындағы көп нүктенің орнына керекті. дұрыс сөз: (Шекпен) От тура алмас алайда өлеңді стакан." - деген өлең тармақтарының авторы: (М. Мақатаев) Сен мені селесії бе? Несе подедім? (патыртқан тандардан сені іздедім, Қарауытқан таулардан сені іздедім" - деген үзінді алынған Мұқағалидың өлеңі: ("Поэзия") • "Іздеймін тағат бар ма? Сені іздедім, маған егіз ғып жаратқан ба? " деп Мұқағали ақынның іздейтіні: (Поэзияны) • М Мақатаев поэзияны байланыстырған: (Адалдық асыл сезіммен) "Сыр ашпайды сенің қала тұздерің, Сыр ашпайды тау-тастағы іздерің Сенің бүкіл балмысыңның тағдырын Домбыраның пернесі нен іздедім " - деген өлең жолдары алынған Мұқағалидың өлеңі: ("Поэзия") "Жасырмай ойымды айттым талай-талай, Қайтейін кетті бәрі қарайламай" деген тармақтар алынған: (М. Мақатаев) "Ұят болды-ау" өлеңінің авторы: (М. Мақатаев) "Момын жұрттың, арқа сүйер Азаматы біз едік Татарлардан, түгырлардан, Қалған бір-бір із едік;" - деген үзінді алынған М. Мақатаевтың өлеңі: ("Үят болды-ау") • "Үш бақытым" өлеңінің авторы: (М. Мақатаев) "Ми бірдей бақытым бар алақанда, Мені мұндай бақытты жаратар ма?" Үзінді авторы: (М. Мақатаев) • М. Мақатаевтың өлеңі: ("Қайырлы түн") • "Елім барда", "Анау- аспан, мынау - бақ" өлеңдерінің авторы: (М. Мақатаев) "Аспан, жердің арасын Дәрігер-қыс алуда, Табиғаттың жарасын Ақ дәкемен таңуда", - деген үзінді кімнің қай шығармасынан? (М. Мақатаев "Анау - аспан, мынау - бақ") • М. Мақатаевтың өлеңі: ("Жаңбырда") • М. Мақатаевтың туған жеріне арнап жазған өлеңі: ("Қайран, Қарасазым- ай") Не сыйлайды, не береді қалар күн?! Не де болая, тира түрсам көрермін. қозвасымын мен елдің, - деген Мұқағалидың өлең жолдарындағы көп нүктенің орнына керекті сөздер: (*1, Желідегі; *2, Көгендегі) Мен - татулықтың", "Фантазия" өлендерінің авторы: (М. Мақатаев) м Мақатаевтың өлеңі: (""фантазия") Бабамның қиялымен қанаттанып, буын мен dйла қанат, аңсайды үстағам…" өлеңі: ("Фантазия") М. Мақатаевтың өлеңі: ("Ғашықпын") "Қызым болсаң, қырымда Құралайсың, Куним болсан, улы бур мүрадайсың. Естисің де, есі жоқ, ей, дүние, - деген үзінді алынған Мұқағалидың Менен неге сүйінші сұрамайсың?!! деген өлең жолдарының авторы: М. Мақатаев) "Қалақтай едің, Қабірінде қалақ тұр, " - деген өлең жолдарының авторы: (М. Мақатаев) Төмендегі үзіндінің авторын табыңыз. Қызым менің, Гүлім менің, Аяулым! Жатыр молаң жотасындай қоянның… (М.Мақатаев) • Поэзия қыраны "Төлегенге" деп өлең арнаған ақын: (М. Мақатаев) • Төлеген Айбергеновке жыр арнаған ақиық ақын есімі: (М. Мақатаев) Төлеген Айбергенов туралы: Тұңғыш көрдім шын ақынның өлгенін, Қызарып батты ертеңгі шығатын күн. Торғай-өлең шырылдап бара жатты, Аузында ажал дейтін сұрапылдың,» - деген үзінді алынған өлеңнің аты мен авторы: (М. Мақатаев "Төлегенге") "… Мен бақытсыз бола қойман, сірә да, Туған елім болса екен бақытты!…". -- деген өлең жолдары алынған Мұқағали ақынның өлеңі: ("Елім барда") • Мына өлең жолдарының авторы және өлеңнің аты: "Іздедім де сәттерімде түңілген, Тастап кеткен аңызына жүгінем. Жүгінем де, қайта туғам, тірілгем Тарихымды жазудамын бүгін мен, Бабаларым, сенің ана тіліңмен!" (М. Мақатаев "Бабаларым, рахмет сендерге!") "Қуат алып Абайдың тіл күшімен, Жыр жазамын Абайдың үлгісімен, " - деген өлең жолдарының авторы: (М. Мақатаев) "Көрер едің, Шаламын ба, шақтың ба, Білередің Ақынмын ба, жоқпын ба?" … деген шумақтың авторы: (М.Мақатаев) "Дәуірлердің қателігін түзетіп, Дана уақыт өтіп мсатыр сырғанап…!!- деп айтқан: (М.Мақатаев) "Айтарын ашып айтқан, абайламай, Дарига-ай, Махамбеттер, Абайлар-ан!" - деп тебіренген ақын: (М. Мақатаев) • Мұқағали Мақатаевтың "Автограф" өлеңінде қандай тарихи тұлғаның есімі аталады? ( Махамбет) • "Адалдық, ақиқаттан сомдап соққан, Тасқа салсам мұқалмас қаруым бар " (М. Мақатаев) - деген өлең тармақтарында ақынның танытатыны: (Қайсарлық) "Қуанта, бірақ алмады, Сонау бір үйді шеттегі. … көктемі," - деп Мұқағали жырлаған көктем: (Соғыстың соңғы көктемі) • "Аққулар үйықтағанда", "Дариға-жүрек"" "Қош, махаббат!", "Өмірдастан" шығармаларының авторы: (М. Мақатаев) *** М. Мақатаевтың қапыда қолға түскен қыран өмірі туралы поэмасы: (*«Мұзбалак») • М. Мақатаевтың поэмалары: ("Бала шақтан болашаққа", "Аруана") • М. Мақатаевтың өз өмірінің бел-белесте ретінде айрықша сақталған сәттерді суреттейтін поэмасы: ("Бала шақтан болашаққа")) • М. Мақатаевтың "Ару ана" поэмасындағы қарақшы атанып, елден жырақ кеткен кейіпкер: (Құрман) • Құрман, Жамалдар кездесетін М. Мақатаевтың шығармасы: ("Аруана") • М. Мақатаевтың поэмасы: ("Райымбек, Райымбек") М. Мақатаевтың "Райымбек, Райымбек!" поэмасы неше бөлімнен тұрады? (3) • М. Мақатаевтың "Райымбек, Райымбек!" поэмасындағы жыраудың есімі: (Қабай жырау) • М. Мақатаевтың соғыс жылдары жесір қалған келіншектің тағдыр-талайы арқылы заман сұмдығына, болмыс тұңғиығына бойлаған поэмасы: («Дариға-жүрек») • «Аққудай еді», «Жалған», «Намыс пен муза» атты бөлімдер М. Мақатаевтың қай поэмасында кездеседі? («Дариға-жүрек») М. Мақатаевтың: Құзар жартастан орамал көрдім бұлғаған… Көк көйлек көрдім қалықтап құздан құлаған… - деп аяқталатын поэмасы: («Дараға-жүрек») • М. Мақатаевтың поэмасы: ("Аққулар ұйықтағанда") ** мі Мақатаев өшән поэмасын бір күнде жалып, еутеніне Г Мұсіреновке келін, оқып феррите! F Мүсірепов поэманы мұқият тыңдап, Мүкигәлильән арқасынан кагып: «Әте жақсы,» … деп бағасын берішті, ақынға алтын қалам сыйлапты. Бүл де поэма («Аккулар ұйықтағанда") Қазақтың аққуды киелі санап, тіпті аққу конган судың өзін қасиетті деп, сырқаттарын емдеуге колданатынын жырға қосқан ақын: (М. Мақатаев) 1973 жылы "Жалын" альманахында жарияланган М. Мақатаевтың шығармасы: (" Аққулар ұйықтағанда") Аккулар, ана, спрубала, жылқышы қарт қатысатын М. Мақатаев туындысы: ("Аққулар ұйықтағанда") Аққулар ұйықтағанда" поэмасындағы оқиғаның өтетін жері: (Жетімкөл) • Алатау аясындағы Жетімкөл туралы бейнелеген М. Мақатаевтың шығармасы: (" Аққулар ұйықтағанда") • "Бала жатыр төсекте, албыраған, Әке жатыр еденде, қалжыраған, " - деген өлең жолдары алынған Мұқағалидың шығармасы: ("Аққулар ұйықтағанда") , М. Мақатаевтың "Аққулар ұйықтағанда" поэмасындағы: Аққуменен баланы аластаңдар, - деген жолдарды айтқан кейіпкер: (Тәуіп шал) • М. Мақатаевтың "Аққулар ұйықтағанда" поэмасындағы аққуды атудың себебі: (Ананың жалғыз ұлына деген махаббаты) • М. Мақатаевтың "Аққулар ұйықтағанда" поэмасында анаға аққуларға оқ аткызған күш: (Аналық махаббат) • М. Мақатаевтың "Аққулар ұйықтағанда" поэмасындағы: Өз қолыммен өлтірдім, аттым жаңа …еген жолдарды айтқан: (Ана) • М. Мақатаевтың "Аққулар ұйықтағанда" шығармасындағы аққуды атқан ананың ұшыраған жағдайы: (Ана қайғыдан жынданып кетеді) • Ана мен жылқышының диалогі кездесетін М. Мақатаевтың шығармасы: ("Аққулар ұйықтағанда" ) "Білмеймін сор аттың ба, бақ аттың ба? Аққуға кезенерде ырым жасап, Тым құрыса саусағыңды қанаттың ба?" - деген өлең жолдарын айтқан кейіпкер: (Жылқышы қарт) Орнында екен Жетімкөл, жоғалмапты… Қасиетті аққулар оралмапты… Туынды авторы: (М.Мақатаев) • М. Мақатаевтың "Аққулар ұйықтағанда" поэмасындағы: "…, Сол кеткеннен мол кеттім, оралмадым Жерді аңсаймын… Жалғыз-ақ сол - арманым, " - деген жолдар жазылған поэманың бөлімі: (Эпилог, шығарманың соңы) "Мөлдіреген Жетімкө, көкке қарап, Мөлтілдеген көз жасын тыя алмай тұр. " (М. Мақатаев) Троптың түрі: (Кейіптеу) "Кек дүние, төсіңді ана, мен келемін, Алынбаған ақым бар сенде менің Бұйрат құмдар бунытып шолдегонем, Бура бұлттар - бусанып терлегенім " Үзінді қай ақынның өлеңінен? (М. Мақатаевтың өлеңінен, бунақ саны - 3 ) • "Ақынның өмірді перттелені - алдымен очн зерттеген Ақын құдіреті - өмірден өзін, өзінен өмір жасай білуінде, " деген түйінді айтқан адам, (М.Макатлев) "Муҳалази біздің заманымыздың авяжанын ақындарының бірі еді," - дегей сөзлік авторы: (Ә.Тәжібаев) "А/уҳалали поэмаларының ең асылы, ең бингі деп мен "Моцарт", "Жан аласы" мен "Аққулар ұйықтағанда" деген дуниесін айтамын, " деген пікірдің иесі: (Т.Молдағалиев) • Т.Молдағалиевқа: "Тұмаш, осы поэманы Ғабит ағаға апарып оқыдым, Ролі болып, мына алтын қаламды сыйлады, " - деп айтқан адам: (М. Мақатаев) "Мұнайшы да Мұқағали әнін салады, балықшы да, мал шыда Мұқағали жырларымен айта алмай жүрген ойлары жүртқа естіртеді". Берілген пікір авторы: (Ф. Оңғарсынова) • "Атырауға барсаң да, Арқа мен Алтайға барсаң да алдыңнан Мұқағали шығады… Мұндай ақыны болған халық - бақытты халық. " - деген сөздің авторы: (Ф. Оңғарсынова) қаламгер: (Жұмекен Нәжімеденов) жүктеу/скачать 0,49 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|