Ежелгі дәуір әдебиеті бес кезеңнен тұрады
жүктеу/скачать 0,49 Mb.
|
Åæåëã³ ä?ó³ð ?äåáèåò³ áåñ êåçå?íåí ò?ðàäû
| Доспамбет жырау (XVI f.)
Туган жері: Дон өзені бойындағы Азау қаласы. Тайпааралық көп кыркыстардың бірінде 1523 жылдың бас кезінде Астрахань түбінде қаза Тамады. Миулары: "Айналайын, Ақ Жайық", "Арғымаққа (Аймадетке) оқ тиді", былатан байтаҡ, озбаса", "Айнала булақ басы тең", "Азау, Азаудегенің", "Қоғалы қом сулар", "Тоғай, тоғай, тоғай су", т. б. Доспамбет жыраудың туған жері: (Азау) Доспамбет жырау өмір сүрген ғасыр: (XV-XVI f.f.) Доспамбеттің жерленген жері: (Астрахань) Доспамбеттің ақындық шығармашылығын зертттеуші: (М. Мағауин) • Талай жорықтарға қатысқан жауынгер жырау: (Доспанбет) Ноғайлының биі Мамайдың заманында, XV ғасырдын орта тұсында өмір: сүрген тарихи тұлға: (Доспамбет) Доспамбет өз толғауларында өзін қалай таныстырып отыратындығы: (Ер Доспамбет) • Доспамбеттің өміріне қатысты сипат: (Мамай бидің тұсында қол бастаған жырау) • "Айналайын, Ақ Жайық" деген өлеңінде туған Жайығын, бетегелі Сарыарқасын жырға қосқан жырау: (Доспамбет) "Азаулының Ыстамбұлдан несі кем?" - деп жырлаған жырау: (Доспамбет) Азау, Азау дегенің Әл-Ғұсман - патша жұрты екен. Дін ісләмнің кірті екен. Азаудың ер Доспамбет ағасы Азаудың бір бұрышындай жарты екен! - деген үзінді қай жыраудың өлеңінен алынған? ( Доспамбет) «Аймадетке оқ тиді" деген өлең жолдарындағы Аймаде,тің М. Мағауиннің айтуынша қай жырау екенін көрсетіңіз: (Доспамбет) • "Аймадет пен Доспамбет бір адам. Бұл оның руының не тайпасының атауы болып керек", - деген пікір авторы: (М. Мағауин) Аймадетке оқ тиді, Отыз екі омыртқаның буынынан. Зырлап аққан қара қан, Тыйылмайтын жанның уақ тамырынан…" - деген үзінді: (Доспамбеттікі) "Арғымаққа оқ тиді, Қыл майқанның … Аймадетке оқ тиді, Отыз екі омыртқаның буынынан, " - өлеңнің тармақтағы жалғасы: (түбінен) "Қарағайлы кәдік бойында, Қамшым қалды ойында: Бүлдіргесі бұлан терісі, Өрімі құнан білдің қайысы, Шырмауығы - алтын, сабы - жез…" - деп қамшыны сипаттаған жырау (Доспамбет жырау) "Алганым Әли ағаның қызы еді, Қас арудың өзі еді. Маңдайы күнге тимеген, Желге шашын үрмеген," - деген жолдардың авторы: (Доспамбет) "Арыстандай екі бұтын алшайтым, Арғымақ мінген өкінбес…" Осы үзіндінің авторы: (Доспамбет) "Екі арыстан мсау шапса, Оқ қылқанда шиншилла, Бетегелі С бойында. Согысып өлген өкінбес!"- деген шумақ кімнің өлеңінен алынған?(Доспамбет жырау) "Бетегелі Сарыарқаның бойында, Соғысып өлген өкінбес!" - деп, туған жеріне деген сүйіспеншілігін жырға қосқан жырау: (Доспамбет) • "Алаштан байтақ озбаса", "Күн қайда" толғауларының авторы: (Доспамбет) • Доспамбет жыраудың өлеңі: ("Айналайын, Ақ Жайық") • Доспамбет жыраудың толғауы: ("Ҡүн қайда"") • "Айналайын, Ақ Жайық" өлеңінің авторы: (Доспамбет жырау) • "Айналайын, Ақ Жайық, Ат салмай өтер күн қайда? Еңсесі биік боз орда, Еүҙейе кірер күн қайда? Толғанады ақ балта Толғап ұстар күн қайда?" - деген шумақтың авторы: (Доспамбет) • Зерттеушілердің пікірінше, Доспамбет жырау "Айнала бұлақ басы тең" толғауын шығарған мезгілі: (Өмірі мен қоштасар сәтте) • "Тәңірінің өзі берген күнінде Тан ұлынан артық еді менің несібем! Азаллыда аға болған ерлер көп еді, бітсе де алмаға ат байлағаны жоқ еді!" - деген шумақ қай жыраудың шығармасынан алынған? (Доспамбет жырау "Айнала бұлақ басы тең") • Доспамбет жырау мен Шалкиіз жыраудың аттас шығармасы: ("Қоғалы көлдер, ком сулар") "Едиалубойын ен жайлап, шалғынға бие біз байлап…" деп, еліне тыныштық, бейбіт күн іздеген жырау: (Доспамбет) Охоных бізім бетке бармаңыз. Байы бетке бармаңыз, Ecopail, Қосай екі ұл, Алдыңызға жыр қунақтай, білімі шықса не айтар сөзі?" Қай жыраудың өлең жолдарынан алынған? (Доспамбет жыраудың соңғы сөзі) Талай жорықтарға қатысқан жауынгер жыраулар: (*Шалкиіз; "Доспамбет; *Актамберді) " Доспамбеттің толғаулары: (*""Айналайын, Ақ Жайық"" ***Айнала басы бұлақ тен!!; ***Қоғалы көлдер, қом сулар") Доспамбет жырау толғауынан алынған үзіндідегі көркемдік тәсіл(деп): Тоғай, тоғай, тоғай су, қондым, өкінбен. (омамалы ала балта қолға алып, Топ бастадым, өкінбен…" ("Аллитерация; *Қайталау) жүктеу/скачать 0,49 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|